سلام کردن از نظر احادیث
۲۳ اسفند ۱۳۹۳ 0عناوین
درود مسلمانان
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
السَّلامُ تَحِيَّةٌ لِمِلَّتِنا ، و أمانٌ لِذِمَّتِنا .
سلام، درودِ آيين ما و ايمنىِ عهد و زنهار ماست .
( كنز العمّال : ۲۵۲۴۲ )
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
إذا تَلاقَيتُم فَتَلاقَوا بِالتَّسليمِ و التّصافُحِ ، و إذا تَفَرَّقتُم فَتَفَرَّقُوا بِالاستِغفارِ .
هر گاه به هم برخورديد، با سلام كردن و دست دادن برخورد كنيد و چون جدا شديد ، با آمرزش خواهى [براى يكديگر] از هم جدا شويد .
( الأمالي للطوسي : ۲۱۵/۳۷۴)
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
إنَّ مِن مُوجِباتِ المَغفِرَةِ بَذلَ السلامِ و حُسنَ الكلامِ .
يكى از موجبات مغفرت ، سلام كردن و سخن نيكو گفتن است .
( جامع الأخبار:۲۳۰/۵۹۱ )
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
إنَّ أبخَلَ الناسِ مَن بَخِلَ بِالسلامِ .
بخيل ترين مردم ، كسى است كه در سلام كردن بخل ورزد .
( الأمالي للطوسي : ۸۹/۱۳۶ )
امام صادق عليه السلام :
البَخِيلُ مَن بَخِلَ بِالسلامِ .
بخيل كسى است ، كه در سلام گفتن بخل ورزد .
( معاني الأخبار : ۲۴۶/۸ )
سلام پيش از كلام
امام حسين عليه السلام :
لا تَأذَنُوا لأِحَدٍ حتّى يُسَلِّمَ .
به هيچ كس اجازه [ورود به منزل خود را] ندهيد تا وقتى كه سلام كند .
( تحف العقول : ۲۴۶ )
الخصال به نقل از اسماعيل بن ابى زياد، از امام صادق عليه السلام ، از نياكان خود : پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرمود :
مَن بَدَأ بِالكَلامِ قَبلَ السلامِ فلا تُجِيبُوهُ . و قالَ عليه السلام : لا تَدعُ إلى طَعامِكَ أحَدا حتّى يُسَلِّمَ .
«هر كه پيش از سلام گفتن آغاز به سخن كند ، جوابش را ندهيد» . و امام صادق عليه السلام فرمود: هيچ كس را به غذايت تعارف مكن ، تا وقتى كه سلام كند .
( الخصال : ۱۹/۶۷ )
امام صادق عليه السلام :
السَّلامُ قَبلَ الكلامِ .
نخست سلام كنيد ، بعد سخن آغازيد .
( جامع الأخبار : ۲۳۱/۵۹۶ )
رواج دادن سلام
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
أفشِ السلامَ يَكثُر خَيرُ بَيتِكَ
به همه سلام ده تا خير و بركت خانه ات زياد شود .
( الخصال : ۱۸۱/۲۴۶ )
بحار الأنوار ـ به نقل از كتاب الغايات ـ : پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرمود :
أ لاَ اُخبِرُكُم بخَيرِ أخلاقِ أهلِ الدُّنيا و الآخِرَةِ؟ قالوا : بَلى يا رسولَ اللّه ِ ، فقالَ : إفشاءُ السلامِ في العالَمِ .
آيا شما را از بهترين اخلاق مردم دنيا و آخرت خبر ندهم؟ عرض كردند : چرا ، اى رسول خدا . فرمود : رواج دادن سلام در جهان .
( بحار الأنوار : ۷۶/۱۲/۵۰ )
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
إنَّ السلامَ اسمٌ مِن أسماءِ اللّه ِ تعالى ، فَأفشُوهُ بَينَكُم
سلام يكى از نامهاى خداوند متعال است ، پس آن را در ميان خود رواج دهيد .
( كنز العمّال : ۲۵۲۳۷ )
امام باقر عليه السلام :
إنَّ اللّه َ يُحِبُّ إطعامَ الطَّعامِ ، و إفشاءَ السَّلامِ .
خداوند اطعام كردن مردم و به همه سلام دادن را دوست دارد .
( المحاسن : ۲/۱۴۳/۱۳۷۱ )
پيشدستى كردن در سلام
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
إنَّ أولَى الناسِ بِاللّه ِ و برسولِهِ مَن بَدَأ بِالسلامِ .
نزديكترين مردم به خدا و رسول او كسى است كه آغازگر سلام باشد .
( بحار الأنوار:۷۶/۱۲/۵۰ )
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
أطوَعُكُم للّه ِِ الذي يَبدَأُ صاحِبَهُ بِالسلامِ .
فرمانبردارترين شما از خدا كسى است كه در سلام كردن به دوست خود پيشدستى كند .
( كنز العمّال : ۲۵۲۵۳ )
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
البادِئُ بِالسلامِ بَرِيءٌ مِنَ الكِبرِ
آغازگر سلام ، از تكبّر بدور است .
( كنز العمّال : ۲۵۲۶۵ )
امام على عليه السلام :
السلامُ سَبعونَ حَسَنةً ، تِسعَةٌ و سِتُّونَ لِلمُبتَدي و واحِدَةٌ لِلرّادِّ .
سلام، هفتاد ثواب دارد كه شصت و نه تاى آن براى سلام كننده است و يكى براى جواب دهنده .
( بحار الأنوار : ۷۶/۱۱/۴۶ )
امام على عليه السلام :
لِكُلِّ داخِلٍ دَهْشَةٌ ، فابدَؤوا بِالسلامِ .
هر وارد شونده اى سرگشته است ؛ پس شما آغاز به سلام كنيد .
( غرر الحكم : ۷۳۱۴ )
سلام كردن هنگام وارد شدن به خانه
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
إذا دَخَلَ أحَدُكُم بَيتَهُ فَلْيُسَلِّمْ ؛ فإنَّهُ يَنزِلُهُ البَركَةُ ، و تُؤنِسُهُ الملائكةُ .
هرگاه يكى از شما وارد خانه خود شد ، سلام كند ؛ زيرا سلام بر آن بركت فرود مى آورد و فرشتگان با آن انس مى گيرند .
( بحار الأنوار : ۷۶/۷/۲۵ )
امام باقر عليه السلام ـ درباره آيه : «هرگاه وارد خانه هايى شديد، به خودتان سلام كنيد»( النور : ۶۱) ـ فرمود :
هُو تَسليمُ الرَّجُلِ على أهلِ البيتِ حينَ يَدخُلُ ، ثُمَّ يَرُدُّونَ علَيهِ ، فهُو سَلامُكُم عَلى أنفُسِكُم .
منظور سلام كردن مرد بر اهل خانه است به هنگام ورود و جواب دادن اهل خانه است به او . پس ، اين سلام شماست به خود شما .
( بحار الأنوار : ۷۶/۵/۱۶ )
امام باقر عليه السلام ـ درباره همين آيه ـ فرمود:
إذا دَخَلَ الرَّجُلُ مِنكُم بَيتَهُ ، فإن كانَ فيهِ أحَدٌ يُسَلِّمُ علَيهِم ، و إن لَم يَكُن فيهِ أحَدٌ فَلْيقُلْ : السلامُ علَينا مِن عِندِ رِبِّنا ، يقولُ اللّه ُ : «تَحِيّةً مِنْ عِنْدِ اللّه ِ مُبارَكَةً طَيِّبَةً» ( النور : ۶۱).
هرگاه مردى از شما به خانه خود وارد شد ، اگر كسى در خانه بود به آنها سلام كند و اگر كسى نبود بگويد : «السلامُ علينا من عند ربّنا؛ سلام بر ما از جانب پروردگارمان» كه خداوند مى فرمايد : «[كه آن ]تحيّتى است مبارك و پاكيزه از جانب خدا» .
( بحار الأنوار : ۷۶/۳/۳ )
واجب بودن جواب سلام
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
السلامُ تَطَوُّعٌ ، و الرَّدُّ فَريضَةٌ .
سلام كردن ، مستحب است و جواب سلام ، واجب .
( كنز العمّال : ۲۵۲۹۴ )
الدرّ المنثور به نقل از سلمان فارسى :
جاءَ رَجُلٌ إلى النبيِّ صلى الله عليه و آله فقالَ : السلامُ علَيكَ يا رسولَ اللّه ِ ، فقالَ : و علَيكَ و رَحمَةُ اللّه ِ ، ثُمّ أتى آخَرُ فقالَ : السلامُ علَيكَ يا رسولَ اللّه ِ و رَحمَةُ اللّه ِ ، فقالَ : و علَيكَ و رَحمَةُ اللّه ِ و بَرَكاتُهُ ، ثُمّ جاءَ آخَرُ فقالَ : السلامُ علَيكَ و رَحمَةُ اللّه ِ و بَركاتُهُ ، فقالَ لَهُ : و علَيكَ ، فقالَ لَهُ الرَّجُلُ : يا نَبِيَّ اللّه ِ ـ بِأبي أنتَ و اُمّي ـ أتاكَ فُلانٌ و فُلانٌ فَسَلَّما علَيكَ فَرَدَدتَ علَيهِما أكثَرَ مِمّا رَدَدتَ عَلَيَّ ! فقالَ : إنَّكَ لَم تَدَعْ لَنا شيئا ، قالَ اللّه ُ : «و إذا حُيِّيتمُ بِتَحِيَّةٍ فَحَيُّوا بِأحسَنَ مِنها أو رُدُّوها» فَرَدَدناها علَيكَ .
مردى بر پيامبر صلى الله عليه و آله وارد شد و عرض كرد : سلام بر تو اى رسول خدا؛ حضرت فرمود : سلام و رحمت خدا بر تو باد . سپس ، مرد ديگرى وارد شد و عرض كرد : سلام و رحمت خدا بر تو باد، اى رسول خدا . حضرت پاسخ داد : سلام و رحمت و بركات خدا بر تو باد . بعد مرد ديگرى آمد و عرض كرد : سلام و رحمت و بركات خدا بر تو باد . حضرت فرمود : و بر تو باد . آن مرد عرض كرد : اى پيامبر خدا ـ پدر و مادرم فدايت باد ـ فلان و فلان آمدند و بر شما سلام كردند و در جوابشان چيزى اضافه فرمودى، اما در جواب من چيزى اضافه نكردى؟! حضرت فرمود : تو چيزى براى ما باقى نگذاشتى . خداوند فرموده است : «هرگاه تحيّتى به شما گفته شد به بهتر از آن، يا همانند آن جواب دهيد» و ما هم همانند تحيّت تو را به تو جواب داديم .
(الدرّ المنثور : ۲/۶۰۵ )
امام باقر عليه السلام :
مَرَّ أميرُ المؤمنينَ عليٌّ عليه السلام بِقَومٍ فَسَلَّمَ علَيهِم ، فقالوا : علَيكَ السلامُ و رَحمَةُ اللّه ِ و بَرَكاتُهُ و مَغفِرَتُهُ و رِضوانُهُ ، فقالَ لَهُم أميرُ المؤمنينَ عليه السلام : لا تُجاوِزُوا بنا مِثلَ ما قالَتِ المَلائكةُ لأِبِينا إبراهيمَ عليه السلام ، إنّما قالوا : رَحمَةُ اللّه ِ و بَرَكاتُهُ علَيكُم أهلَ البَيتِ .
امير المؤمنين عليه السلام به عده اى برخورد و به ايشان سلام كرد ، آنان در جواب گفتند : سلام و رحمت و بركات و آمرزش و خشنودى خدا بر تو باد . امير المؤمنين عليه السلام فرمود : درباره ما از آنچه فرشتگان بر پدرمان ابراهيم عليه السلام گفتند فراتر نرويد ؛ آنها فقط گفتند : رحمت و بركات خدا بر شما خاندان باد .
( الكافي : ۲/۶۴۶/۱۳ )
آداب سلام كردن
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
يُسَلِّمُ الصغيرُ عَلى الكبيرِ، و يُسَلِّمُ الواحِدُ على الاثنَينِ ، و يُسَلِّمُ القَليلُ على الكثيرِ ، و يُسَلِّمُ الراكِبُ على الماشي ، و يُسَلِّمُ المارُّ على القائمِ ، و يُسَلِّمُ القائمُ على القاعِدِ .
كوچكتر به بزرگتر سلام كند و يك نفر به دو نفر و عدّه كمتر به عدّه بيشتر و سواره به پياده و رهگذر به ايستاده و ايستاده به نشسته .
( كنز العمّال : ۲۵۳۲۱ )
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
خَمسٌ لا أدَعُهُنَّ حَتّى المَماتِ: ··· و التَّسليمُ على الصِّبيانِ لِتَكونَ سُنَّةً مِن بَعدي .
پنچ چيز است كه تا زنده ام رهايشان نمى كنم ··· و سلام كردن به كودكان تا بعد از من سنّت شود .
( بحار الأنوار : ۷۶/۱۰/۳۸ )
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
لِيُسَلِّمِ الراكِبُ على الماشي .
سواره بايد به پياده سلام كند .
( بحار الأنوار : ۷۶/۷/۲۶ )
امام صادق عليه السلام :
يُسَلِّمُ الصغيرُ على الكبيرِ، و المارُّ على القاعِدِ، و القليلُ على الكَثيرِ .
كوچكتر به بزرگتر سلام كند ، و رهگذر به نشسته و عدّه كمتر به عدّه زيادتر .
( الكافي : ۲/۶۴۶/۱ )
كسانى كه نبايد به آنان سلام كرد
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
لا تَبدَؤوا أهلَ الكِتابِ بالسلامِ ، فإن سَلَّمُوا علَيكُم فقولوا : عَلَيكُم .
شما به اهل كتاب سلام نكنيد و اگر به شما سلام كردند ، در جواب بگوييد : عليكم .
( قرب الإسناد : ۱۳۳/۴۶۵ )
امام على عليه السلام : رسول خدا صلى الله عليه و آله از سلام كردن به چهار كس نهى فرمود ؛
عَلى السَّكرانِ في سُكرِهِ، و على مَن يَعمَلُ التَّماثيلَ ، و عَلى مَن يَلعَبُ بِالنَّردِ ، و على مَن يَلعَبُ بِالأربَعَة عَشَرَ ، و أنا أزِيدُكُمُ الخامِسَةَ : أنهاكُم أن تُسَلِّمُوا على أصحابِ الشَّطرَنجِ .
به آدمى كه در حال مستى است ، به پيكر تراش ، به نرد باز و به كسى كه سه پَر* بازى مى كند . پنجمى را من اضافه مى كنم : شما را از سلام كردن به شطرنج بازان نهى مى كنم .
*سه پَر يا همان دوز بازى كه در اين دوره مرسوم است
( بحار الأنوار : ۷۶/۸/۳۲ )
امام باقر عليه السلام :
لا تُسَلِّمُوا على اليَهُودِ ، و لا على النَّصارى ، و لا على المَجُوسِ ، و لا عَبَدَةِ الأوثانِ ، و لا على مَوائدِ شُرّابِ الخَمرِ ، و لا على صاحِبِ الشَّطرَنجِ و النَّردِ ، و لا على المُخَنَّثِ ، و لا على الشاعِرِ الذي يَقذِفُ المُحصَناتِ ، و لا على المُصَلِّي ؛ و ذلكَ لأنَّ المُصَلِّيَ لا يَستَطيعُ أن يَرُدَّ السلامَ ، لأنَّ التَّسليمَ مِنَ المُسَلِّمِ تَطَوُّعٌ و الرَّدَّ علَيهِ فَريضَةٌ ، و لا على آكِلِ الرِّبا ، و لا على رَجُلٍ جالِسٍ على غائطٍ ، و لا على الذي في الحَمّامِ ، و لا على الفاسِقِ المُعلِنِ بِفِسقِهِ .
نه به يهوديان سلام كنيد ، نه به نصرانيان ، نه به مجوسيان ، نه به بت پرستان ، نه به كسانى كه بر سفره شراب خواران مى نشينند و نه به شطرنج بازان و نرد بازان و نه به مأبون و نه به شاعرى كه به زنان پاكدامن تهمت مى زند و نه به كسى كه در حال نماز است ؛ زيرا نمازگزار نمى تواند جواب سلام را بدهد ، در حالى كه سلام كردن براى مسلمان مستحب است و جواب سلام او را دادن واجب و نه به ربا خوار و نه به كسى كه در حال قضاى حاجت است و نه به كسى كه در حمّام است و نه به فاسقى كه آشكارا فسق و گناه مى كند .
( بحار الأنوار : ۷۶/۹/۳۵ )
امام باقر عليه السلام :
إذا دَخَلتَ المَسجِدَ و القَومُ يُصَلُّونَ فلا تُسَلِّمْ علَيهِم ، و سَلِّم على النبيِّ صلى الله عليه و آله ثُمّ أقبِلْ على صَلاتِكَ ، و إذا دَخَلتَ على قَومٍ جُلُوسٍ يَتَحَدَّثُونَ فَسَلِّمْ علَيهِم .
هر گاه وارد مسجد شدى و مردم در حال نماز بودند ، به آنها سلام مكن، بلكه به پيامبر صلى الله عليه و آله سلام ده و آن گاه به نماز پرداز ؛ و هرگاه بر عدّه اى كه نشسته اند و صحبت مى كنند وارد شدى، به آنان سلام كن .
( بحار الأنوار: ۷۶/۸/۲۸ )
امام صادق عليه السلام :
كانَ رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله يُسَلِّمُ عَلَى النِّساءِ و يَردُدْنَ علَيهِ ، و كانَ أميرُ المؤمنينَ عليه السلام يُسَلِّمُ على النِّساءِ ، و كانَ يَكرَهُ أن يُسَلِّمَ على الشّابَّةِ مِنهُنَّ ، و يقولُ : أتَخَوَّفُ أن يُعجِبَني صَوتُها فَيَدخُلَ عَلَيَّ أكثَرُ ممّا طَلَبتُ مِنَ الأجرِ .
رسول خدا صلى الله عليه و آله به زنها سلام مى كرد و آنها جواب سلام حضرت را مى دادند . امير المؤمنين عليه السلام نيز به زنها سلام مى كرد، اما از سلام كردن به زنان جوان كراهت داشت و مى فرمود : مى ترسم صدايشان مرا خوش آيد و در نتيجه ، چيزى به دلم در آيد كه به ثوابش نيرزد .
( الكافي : ۵/۵۳۵/۳ )
آداب خداحافظى
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ـ هرگاه با مؤمنان خداحافظى مى كرد ـ مى فرمود :
زَوَّدَكُم اللّه ُ التَّقوى ، و وَجَّهَكُم إلى كُلِّ خَيرٍ ، و قَضى لَكُم كُلَّ حاجَةٍ ، و سَلَّمَ لَكُم دِينَكُم و دُنياكُم ، و رَدَّكُم إلَيَّ سالِمِينَ .
خداوند ره توشه تقوا به شما دهد و به هر آنچه خير است رهنمونتان شود و همه نيازها (مشكلاتتان) را برطرف سازد و دين و دنياتان را سالم نگه دارد و شما را سالم و تندرست سوى من برگرداند .
( تنبيه الخواطر : ۲/۶ )
سلام اجازه
امام صادق عليه السلام ـ در پاسخ به سؤال از آيه: «به خانه اى غير از خانه خود وارد مشويد ، مگر آن كه اجازه گيريد و به ساكنانش سلام دهيد» ـ فرمود :
الاستِيناسُ وَقْعُ النَّعلِ و التَّسليمُ .
اجازه گرفتن، صدا در آوردن با كفش و سلام كردن است .
( بحار الأنوار : ۷۶/۱۴/۳ )
میزان الحکمه،جلد پنجم
برای مشاهده گزیده ای از احادیث و روایات این موضوع در قاب تصویری به (مجموعه حدیث تصویری درباره سلام کردن) مراجعه کنید.