شادمانی از نظر احادیث

شادمانى

امام على عليه السلام :

السُّرُورُ يَبسُطُ النَّفسَ و يُثِيرُ النَّشاطَ ، الغَمُّ يَقبِضُ النَّفسَ و يَطوِي الانبِساطَ .

شادى ، انبساط روح مى آورد و نشاط انگيز است. غم، گرفتگى روح مى آورد و انبساط را در هم مى پيچد .

امام على عليه السلام :

مَن قَلَّ سُرُورُهُ كانَ في المَوتِ راحَتُهُ .

كسى كه شادى اش كم باشد ، آسايش او در مردن است .

امام على عليه السلام :

أوقاتُ السُّرورِ خُلسَةٌ .

اوقات شادى ، غنيمت است .

امام على عليه السلام :

بِقَدرِ السُّرورِ يَكونُ التَّنغِيصُ .

هر شادمانى، به همان اندازه تلخكامى در پى دارد .

امام صادق عليه السلام :

السُّرورُ في ثلاثِ خِلالٍ : في الوَفاءِ ، و رِعايَةِ الحُقوقِ ، و النُّهُوضِ في النَّوائبِ .

شادى در سه چيز است : در وفادارى، و رعايت حقوق، و ايستادگى در برابر سختيهاى زمانه .

آنچه سزاوار شادمانى است

امام على عليه السلام ـ به عبد اللّه بن عباس رحمه الله كه پس از شنيدن كلام ايشان ، مى گفت :

ما انتَفَعتُ بكلامٍ بَعدَ كلامِ رسولِ اللّه ِ صلى الله عليه و آله كانتِفاعِي بهذا الكلامِ ـ : أمّا بَعدُ، فإنَّ المَرءَ قد يَسُرُّهُ دَرْكُ ما لَم يَكُن لِيَفُوتَهُ ، و يَسُوؤهُ فَوتُ ما لَم يَكُن لِيُدرِكَهُ ، فَليَكُن سُرُورُكَ بما نِلتَ مِن آخِرَتِكَ ، و ليَكُنْ أسَفُكَ على ما فاتَكَ مِنها .

با هيچ گفتارى پس از گفته رسول خدا، چنين بهره مند نشدم ـ فرمود : اما بعد ، آدمى را گاه به دست آوردن چيزى شاد مى كند كه در هر حال به آن مى رسيد و چيزى اندوهگين مى كند كه هرگز به آن نمى رسيد . پس ، شادى تو در جايى باشد كه به امرى از امور آخرتت دست يابى و اندوهت آن جا باشد كه امرى از امور آخرت را از دست دهى .

امام على عليه السلام :

أكثِر سُرُورَكَ على ما قَدَّمتَ مِنَ الخَيرِ ، و حُزنَكَ على ما فاتَ مِنهُ .

شادى تو بيشتر به خاطر كار خيرى باشد كه انجام داده اى و اندوهت بيشتر براى كار خيرى باشد كه از دست داده اى .

امام على عليه السلام :

سُرورُ المؤمنِ بطاعَةِ رَبِّهِ ، و حُزنُهُ على ذَنبِهِ .

شادى مؤمن آن گاه است كه پروردگارش را اطاعت كند، و اندوهش آن گاه كه گناه كند .

عوامل شادى

امام على عليه السلام :

لا يُستَعانُ على السُّرورِ إلاّ باللِّينِ .

براى شادى جز از نرمخويى يارى نتوان گرفت .

امام على عليه السلام :

أصلُ العَقلِ القُدرَةُ ، و ثَمَرَتُها السُّرورُ .

ريشه خرد، توانمندى است و ميوه آن شادى .

هر كه دلى را شاد كند

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

إنّ في الجَنَّةِ دارا يُقالُ لَها دارُ الفَرَحِ لا يَدخُلُها إلاّ مَن فَرَّحَ يَتامَى المؤمنينَ .

در بهشت سرايى است به نام دار الفرح (شادى سرا) كه تنها كسانى وارد آن شوند كه يتيمان مؤمنان را شاد كنند .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

إنّ في الجَنَّةِ دارا يقالُ لَها دارُ الفَرَحِ ، لا يَدخُلُها إلاّ مَن فَرَّحَ الصِّبيانَ .

همانا در بهشت سرايى است به نام دار الفرح كه تنها كسانى به آن در آيند كه كودكان را شاد كنند .

امام على عليه السلام :

فَوَالذي وَسِعَ سَمعُهُ الأصواتَ ، ما مِن أحَدٍ أودَعَ قَلبا سُرورا إلاّ و خَلَقَ اللّه ُ لَهُ مِن ذلكَ السُّرورِ لُطفا ، فإذا نَزَلَتْ بهِ نائبَةٌ جَرى إلَيها كالماءِ في انحِدارِهِ حتّى يَطرُدَها عَنهُ ، كَما تُطرَدُ غَرِيبَةُ الإبلِ .

سوگند به آن كه همه آواها را مى شنود ، هيچ كس دلى را شادمان نسازد ، مگر آن كه خداوند از آن شادمانى لطفى بيافريند و بدان گاه كه گرفتارى و مصيبتى بدو رسد آن لطف ، همچون آبى كه در نشيب روان گردد ، به سوى آن مصيبت و گرفتارى سرازير شود و آن را از او دور گرداند ، همچنان كه شتر غريبه [از ميان رمه شتران ]رانده مى شود .

امام صادق عليه السلام :

مَن أغاثَ أخاهُ المؤمنَ اللَّهفانَ عِندَ جَهدِهِ فَنَفَّسَ كُربَتَهُ و أعانَهُ على نَجاحِ حاجَتِهِ ، كانت لَهُ بذلكَ عِندَ اللّه ِ اثنَتانِ و سَبعونَ رَحمَةً مِنَ اللّه ِ ، يُعَجِّلُ لَهُ مِنها واحِدَةً يُصلِحُ بها مَعيشَتَهُ ، و يَدَّخِرُ لَهُ إحدى و سَبعينَ رَحمَةً لأِفزاعِ يَومِ القِيامَةِ و أهوالِهِ .

هر كه به فرياد برادر مؤمن غمزده و تنگ دستش برسد و اندوهش را بزدايد و در روا شدن حاجتش او را كمك كند ، به خاطر اين كار، نزد خداوند هفتاد و دو رحمت الهى منظور شود، كه يكى از آنها را در همين دنيا براى بهبود وضع معيشتش به او دهد و هفتاد و يك رحمت ديگر را براى هول و هراسهاى روز قيامتش ذخيره كند .

هر كه مؤمنى را شاد كند رسولخدا صلى الله عليه و آله را شاد كرده است

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

مَن أدخَلَ على مُؤمِنٍ فَرَحا فَقَدْ أدخَلَ عَلَيَّ فَرَحا ، و مَن أدخَلَ عَلَيَّ فَرَحا فَقَدِ اتَّخَذَ عِندَ اللّه ِ عَهدا ، و مَنِ اتَّخَذَ عِندَ اللّه ِ عَهدا جاءَ مِنَ الآمِنِينَ يَومَ القِيامَةِ .

هر كه مؤمنى را شاد كند، مرا شاد كرده است و هر كه مرا شاد سازد، از خداوند زنهارى گرفته باشد و هر كه از خدا زنهار گيرد، روز قيامت در امان باشد .

امام صادق عليه السلام :

لا يَرى أحَدُكُم إذا أدخَلَ على مُؤمِنٍ سُرورا أنَّه علَيهِ أدخَلَهُ فَقَطْ بَل وَ اللّه ِ علَينا ، بل وَ اللّه ِ عَلى رسولِ اللّه ِ صلى الله عليه و آله

هيچ يك از شما فكر نكند كه اگر مؤمنى را شاد كرد فقط او را شادمان ساخته ، بلكه به خدا قسم ما را شاد كرده ، بلكه به خدا قسم رسول خدا را شاد كرده است .

امام صادق عليه السلام :

و اللّه ِ لَرَسُولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله أسَرُّ بقَضاءِ حاجَةِ المؤمِنِ إذا وَصَلَت إلَيهِ مِن صاحِبِ الحاجَةِ

به خدا سوگند هرگاه حاجت مؤمن بر آورده شود ، رسول خدا صلى الله عليه و آله از برآورده شدن آن شادتر گردد تا خود آن مؤمن .

هر كه مؤمنى را شاد كند خدا راشاد كرده است

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

مَن سَرَّ مُؤمنا فَقَد سَرَّني ، و مَن سَرَّني فَقَد سَرَّ اللّه َ .

هر كه مؤمنى را شاد سازد ، مرا شاد ساخته و هر كه مرا شاد كند ، خدا را شاد كرده است .

امام صادق عليه السلام :

أيُّما مُسلِمٍ لَقِيَ مُسلِما فَسَرَّهُ سَرَّهُ اللّه ُ عزّ و جلّ .

هر مسلمانى كه به مسلمانى برخورد كند و او را شاد سازد ، خداوند عزّ و جلّ او را شاد گرداند .

امام صادق عليه السلام :

مَن أدخَلَ السُّرورَ على مُؤمِنٍ فقد أدخَلَهُ على رسولِ اللّه ِ صلى الله عليه و آله ، و مَن أدخَلَهُ على رسولِ اللّه ِ صلى الله عليه و آله فقد وَصَلَ ذلكَ إلى اللّه ِ ، و كذلكَ مَن أدخَلَ علَيهِ كَرْبا .

هر كه به مؤمنى شادى رساند ، به رسول خدا صلى الله عليه و آله شادى رسانده باشد و هر كه به رسول خدا صلى الله عليه و آله شادى رساند ، به خدا شادى رسانده باشد و چنين است هر كه به مؤمنى اندوهى رساند .

بحار الأنوار :

وُلِّيَ علَينا بَعضُ كُتّابِ يحيى بنِ خالِدٍ ، و كان عَلَيَّ بَقايا يُطالِبُني بها··· و قيلَ لي إنّهُ يَنتَحِلُ هذا المَذهَبَ··· فَاجتَمَعَ رَأيي على أن هَرَبتُ إلى اللّه ِ تعالى و حَجَجتُ و لَقِيتُ مولايَ الصّابِرَ يعني موسَى بنَ جعفرٍ عليه السلام ، فَشَكَوتُ حالي إلَيهِ فَأصحَبَني مَكتوبا نُسخَتُهُ :«بِسمِ اللّه ِ الرَّحمنِ الرَّحيمِ، اعْلَمْ أنَّ للّه ِِ تحتَ عَرشِهِ ظِلاًّ لا يُسكِنُهُ إلاّ مَن أسدى إلى أخِيهِ مَعروفا ، أو نَفَّسَ عنهُ كُربَةً ، أو أدخَلَ على قَلبِهِ سُرورا ، و هذا أخُوكَ، و السّلامُ»قالَ : فَعُدتُ مِنَ الحَجِّ ··· فَأخرَجتُ إلَيهِ كِتابَهُ عليه السلام فَقَبَّلَهُ قائما و قَرَأهُ ، ثُمّ استَدعى بمالِهِ و ثيابِهِ فَقاسَمَني دِينارا دِينارا ، و دِرهَما دِرهَما ، و ثَوبا ثَوبا ، و أعطاني قِيمَةَ ما لَم يُمكِن قِسمَتُهُ···ثُمّ استَدعى العَمَلَ فَأسقَطَ ما كانَ بِاسمِي و أعطانِي بَراءةً مِمّا يُوجِبُهُ عَلَيَّ عَنهُ و وَدَّعتُهُ و انصَرَفتُ عَنهُفَقُلتُ : لا أقدِرُ على مُكافاةِ هذا الرجُلِ إلاّ بِأن أحُجَّ في قابِلٍ و أدعُوَ لَهُ و ألقَى الصَّابِرَ و اُعَرِّفَهُ فِعلَهُفَفَعَلتُ و لَقِيتُ مَولايَ الصّابِرَ عليه السلام و جَعَلتُ اُحَدِّثُهُ و وَجهُهُ يَتَهَلَّلُ فَرَحا ، فقلتُ : يا مَولايَ، هل سَرَّكَ ذلك؟فقال : إي و اللّه ِ لَقَد سَرَّني ، و سَرَّ أميرَ المؤمنينَ عليه السلام ، و اللّه ِ لقد سَرَّ جَدّي رسولَ اللّه ِ صلى الله عليه و آله ، و اللّه ِ لقد سَرَّ اللّه َ تعالى .

مردى از اهل رى گفت : يكى از دبيران يحيى بن خالد فرمانرواى ما شد . من مقدارى بدهكار بودم و او آنها را از من مطالبه مى كرد . . . به من گفته شد كه او به اين مذهب معتقد است . . . من تصميم گرفتم به درگاه خداوند متعال بگريزم . پس به حج رفتم و خدمت سرور صابرم موسى بن جعفر عليه السلام مشرف شدم و از وضعيت خود نزد آن بزرگوار شِكوه كردم . آن حضرت نوشته اى همراهم كرد كه در آن نوشته شده بود : «به نام خداوند بخشنده مهربان ؛ بدان كه زير عرش خدا سايه اى است كه تنها آن كس در آن بيارمد كه به برادرش نيكى كند ، يا غمى از او بزدايد ، يا دلش را شاد گرداند . و اين شخص برادر توست ، و السلام»از حج برگشتم . . . و نامه حضرت را به او دادم . او ايستاد و آن را بوسيد و خواند . سپس دستور داد اموال و جامه هاى او را آوردند و آنها را ميان من و خودش دينار دينار و درهم درهم ، و جامه جامه تقسيم كرد و آنچه را كه قابل تقسيم نبود پولش را به من داد . .آنگاه ديوان را خواست و هرچه به نام من ثبت بود ، حذف كرد و گواهى عدم بدهكارى به من داد . من با او خداحافظى كردم و رفتمبا خودم گفتم : نمى توانم خوبى اين مرد را جبران كنم، مگر آن كه در سال آينده به حج روم و برايش دعا كنم و حضرت صابر را ملاقات نمايم و رفتار آن مرد را به عرض ايشان برسانم . اين كار را كردم و سرور صابرم عليه السلام را ديدار كردم و همان گونه كه ماجرا را براى ايشان تعريف مى كردم چهره آن حضرت از شادى مى شكفت . عرض كردم : سرورم! آيا اين كار شما را خوشحال كرد؟ فرمود : آرى به خدا قسم ، مرا شاد كرده و امير المؤمنين عليه السلام را نيز شاد كرده به خدا قسم جدّم رسول خدا صلى الله عليه و آله را شاد كرده ، به خدا قسم كه خداوند متعال را شاد كرده است .

ثواب زدودن غم از دل مؤمن

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

مَن نَفَّسَ عَن أخيهِ المؤمِنِ كُربَةً مِن كُرَبِ الدنيا ، نَفَّسَ اللّه ُ عَنهُ سَبعينَ كُربَةً مِن كُرَبِ الآخِرَةِ

هر كه اندوهى از اندوههاى دنيا را از برادر مؤمن خود بزدايد ، خداوند هفتاد اندوه از اندوههاى آخرت را از او بزدايد

امام صادق عليه السلام :

مَن نَفَّسَ عَن مؤمنٍ كُربَةً نَفَّسَ اللّه ُ عَنهُ كُرَبَ الآخِرَةِ ، و خَرَجَ مِن قَبرِهِ و هُو ثَلِجُ الفُؤادِ

هر كه غمى از مؤمنى بزدايد ، خداوند اندوههاى آخرت را از او برطرف سازد و از گورش خنك دل بيرون آيد

امام صادق عليه السلام :

إذا بَعَثَ اللّه ُ المؤمنَ مِن قَبرِهِ خَرَجَ مَعهُ مِثالٌ يَقدُمُ أمامَهُ ، كُلَّما رَأى المؤمنُ هَوْلاً مِن أهوالِ يَومِ القِيامَةِ قالَ لَهُ المِثالُ : لا تَفزَعْ و لا تَحزَنْ··· فيقولُ لَهُ المؤمنُ :··· مَن أنتَ ؟ فيقولُ: أنا السُّرورُ الذي كُنتَ أدخَلتَ على أخيكَ المؤمِنِ

چون خداوند مؤمن را از گورش درآورد مثالى با او خارج شود كه در جلو او راه مى رود و هرگاه مؤمن يكى از صحنه هاى هراس انگيز روز قيامت را ببيند آن مثال به او گويد : نترس و غم به خود را مده . . . مؤمن به او گويد : . . . تو كيستى؟ مثال گويد : من همان شادى و سرورى هستم كه به برادر مؤمنت رساندى .

امام صادق عليه السلام :

أيُّما مُؤمِنٍ نَفَّسَ عَن مُؤمِنٍ كُربَةً و هُو مُعسِرٌ يَسَّرَ اللّه ُ لَهُ حَوائجَهُ في الدُّنيا و الآخِرَةِ

هر مؤمنى كه گرفتارىِ مؤمن تنگدستى را رفع كند ، خداوند حاجت هاى او را در دنيا و آخرت آسان (برآورده) سازد

امام رضا عليه السلام :

مَن فَرَّجَ عن مُؤمِنٍ فَرَّجَ اللّه ُ عن قَلبِهِ يَومَ القِيامَةِ

هر كه غم و نگرانى مؤمنى را بزدايد ، خداوند در روز قيامت گره غم از دل او بگشايد

امام رضا عليه السلام :

مَن فَرَّجَ عن مُؤمِنٍ كُربَةً مِن كُرَبِ الدنيا فَرَّجَ اللّه ُ عَنهُ كُربَةً مِن كُرَبِ الآخِرَةِ

هر كه غمى از غمهاى دنيا را از دل مؤمنى برطرف سازد، خداوند غمى از غمهاى آخرت را از دلش بزدايد

میزان الحکمه،جلد پنجم.

 برای مشاهده گزیده ای از احادیث و روایات  این موضوع در قاب تصویری به (مجموعه حدیث تصویری درباره شادمانی)  مراجعه کنید.