ضرر و زيان رساندن از نظر احادیث

زيان زدن به خود و ديگرى از نظر اسلام ممنوع است

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :  

لا ضَرَرَ و لا ضِرارَ .
ضرر و زيان رساندن به خود و ديگرى ، ممنوع است .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

لا ضَررَ و لا ضِرارَ، مَن ضارَّ ضارَّهُ اللّه ُ، و مَن شاقَّ شَقَّ اللّه ُ علَيهِ .
ضرر و زيان زدن به خود و ديگرى جايز نيست . كسى كه به ديگرى زيان وارد آورد، خداوند به او زيان رساند و كسى كه ديگرى را به مشقّت اندازد ، خداوند او را به مشقّت افكند .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

لا ضَرَرَ و لا ضِرارَ، و لِلرَّجُلِ أن يَضَعَ خَشَبَهُ في حائطِ جارِهِ، و الطَّريقُ المَيثاءُ سَبعَةُ أذرُعٍ .
 زيان زدن به خود و ديگرى ممنوع است . انسان مجاز است چوب خود را بر ديوار همسايه اش بگذارد ، و [حريم ]راه هموار ، هفت گز است .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

لا ضَرَرَ و لا إضرارَ في الإسلامِ، فَالإسلامُ يَزيدُ المُسلمَ خَيرا و لا يَزِيدُهُ شَرّا .
 در اسلام ضرر و زيان زدن به ديگران ممنوع است .حديث ؛ زيرا اسلام بر خير مسلمان مى افزايد و شرّى به او نمى رساند .

الكافى : امام باقر عليه السلام فرمود :

إنَّ سَمُرَةَ بنَ جُندَبٍ كانَ لَهُ عَذقٌ في حائطٍ لِرَجُلٍ مِن الأنصارِ، و كانَ مَنزِلُ الأنصاريِّ ببابِ البُستانِ ، و كانَ يَمُرُّ بهِ إلى نَخلَتِهِ و لا يَستَأذِنُ، فَكَلَّمَهُ الأنصاريُّ أن يَستَأذِنَ إذا جاءَ فَأبى سَمُرَةُ، فلَمّا تَأبّى جاءَ الأنصاريُّ إلى رسولِ اللّه ِ صلى الله عليه و آله فَشَكا إلَيهِ و خَبَّرَهُ الخَبرَ، فَأرسَلَ إلَيهِ رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله و خَبَّرَهُ بقَولِ الأنصاريِّ و ما شَكا، و قالَ : إن أرَدتَ الدُّخولَ فاستَأذِنْ فَأبى ، فلَمّا أبى ساوَمَهُ حتّى بَلَغَ بهِ مِن الَّثمَنِ ما شاءَ اللّه ُ فَأبى أن يَبِيعَ، فقالَ: لكَ بها عَذقٌ يُمَدُّ لكَ في الجَنَّةِ فَأبى أن يَقبَلَ، فقالَ رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله لِلأنصاريِّ : إذهَبْ فَاقلَعْها وَ ارْمِ بها إلَيهِ، فإنّهُ لا ضَرَرَ و لا ضِرارَ .

و في نقلٍ : فقالَ لَهُ رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : خَلِّ عَنهُ و لكَ مكانَهُ عَذْقٌ في مكانِ كذا و كذا، فقالَ : لا، قالَ : فلكَ اثنانِ ، قالَ : لا اُرِيدُ، فلَم يَزَلْ يَزِيدُهُ حتّى بَلَغَ عَشرَةَ أعذاقٍ، فقالَ : لا، قالَ : فلكَ عَشرَةٌ في مكانِ كذا و كذا فَأبى، فقالَ : خَلِّ عَنهُ و لكَ مكانَهُ عَذقٌ في الجَنَّةِ، قالَ : لا اُرِيدُ، فقالَ لَهُ رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : إنّك رَجُلٌ مُضارٌّ، و لا ضَرَرَ و لا ضرارَ على مُؤمِنٍ . قالَ : ثُمَّ أمَرَ بها رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله فَقُلِعَتْ ثُمّ رُمِيَ بها إلَيهِ، و قالَ لَهُ رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : انطَلِقْ فَاغرِسْها حيثُ شِئتَ
سَمُرَة بن جندب در داخل باغ يكى از انصار درخت خرمايى داشت . خانه آن مرد انصارى كنار دَرِ باغ بود . سمره بدون آن كه اجازه بگيرد وارد باغ مى شد . مرد انصارى با سمره صحبت كرد كه وقتى وارد باغ مى شود اجازه بگيرد، اما او نپذيرفت . مرد انصارى خدمت رسول خدا صلى الله عليه و آله رسيد و جريان را به عرض ايشان رساند و شِكوه كرد . رسول خدا صلى الله عليه و آله در پى سمره فرستاد و سخن مرد انصارى و شكايت او را به اطلاع وى رساند و فرمود : هرگاه خواستى وارد باغ شوى اجازه بگير . اما سمره نپذيرفت . رسول خدا از او خواست كه درختش را بفروشد و مرتب قيمت آن را بالا مى برد، ولى سمره از فروختن درخت هم خوددارى كرد . حضرت فرمود : در برابر اين درخت خرما ، درخت خرمايى در بهشت به تو مى دهم ؛ سمره باز هم امتناع كرد . در اين هنگام، رسول خدا صلى الله عليه و آله به مرد انصارى فرمود : برو و درخت خرماى او را از ريشه درآور و جلوش بينداز ؛ زيرا كه ضرر و زيان زدن ممنوع است
در نقل ديگرى آمده است : رسول خدا صلى الله عليه و آله به سمره فرمود : از اين درخت چشم پوشى كن ، من در فلان جا و فلان جا به تو درخت خرمايى مى دهم . سمره گفت : نه . پيامبر فرمود : دو درخت خرما مى دهم . سمره گفت : نمى خواهم . حضرت پيوسته بر تعداد درختها مى افزود تا به ده درخت رسيد . سمره گفت : نه . حضرت فرمود : در فلان جا و فلان جا ده درخت خرما به تو مى دهم . سمره نپذيرفت . حضرت فرمود : از اين درخت دست بردار، من در بهشت يك درخت خرما به تو مى دهم . سمره گفت : نمى خواهم . رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود : تو آدم زيان رسانى هستى ، در حالى كه به مؤمن نبايد ضرر و زيان رسانْد . رسول خدا صلى الله عليه و آله سپس دستور داد آن درخت خرما را از ريشه درآوردند و پيش او انداختند . و رسول خدا صلى الله عليه و آله به سمره فرمود : حالا برو و هر جا كه مى خواهى آن را بنشان .

امام صادق عليه السلام :

إنَّ الجارَ كالنَّفْسِ غَيرُ مُضارٍّ و لا آثِمٍ .
 پناهنده [به مسلمانان] به منزله نفْس [محترم] است ، به شرط آن كه ضرر و زيانى به پناه جو وارد نكند و سوء نيّتى هم نداشته باشد .

امام صادق عليه السلام ـ

في رجُلٍ أتى جَبَلاً فَشَقَّ فيهِ قَناةً، فَذَهَبَت قَناةُ الاُخرى بماءِ قَناةِ الاُولى ـ : يَتَقاسَمانِ بحَقائبِ البِئرِ لَيلةً لَيلةً، فَيُنظَرُ أيُّهُما أضَرَّت بصاحِبَتِها، فإن رُئيَتِ الأخيرَةُ أضَرَّت بِالاُولى فَلْتُعَوَّرْ .
از حضرت سؤال شد : مردى به كوهستان رفته و قناتى حفر مى كُند كه بر اثر آن آب قناتى كه قبلاً توسط شخص ديگرى حفر شده كم مى شود ، تكليف آنان چيست؟ ـ حضرت فرمود : هر شبى به نوبت، آب يك چاه را اندازه مى گيرند، تا دانسته شود كدام چاه به ديگرى خسارت زده است . اگر معلوم شد كه قنات دومى به اوّلى خسارت وارد كرده بايد آن را پُر كنند .

امام صادق عليه السلام :

قَضى رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله بالشُّفْعَةِ بينَ الشُرَكاءِ في الأرَضِينَ و المَساكِنِ، و قالَ : لا ضَرَرَ و لا ضِرارَ، و قالَ : إذا اُرِّفَتِ الاُرَفُ و حُدَّتِ الحُدودُ فلا شُفعَةَ .
 رسول خدا صلى الله عليه و آله براى شريكان در زمين و خانه، حكم به شُفعه كرد و فرمود : ضرر و زيان زدن ممنوع است و فرمود : چنانچه حدود و مرزها [در زمين و خانه ]علامت گذارى و مشخص شود ، ديگر شُفعه (حقّ تقدّم در خريد سهم شريك) منتفى خواهد شد .

میزان الحکمه،جلد ششم.