سپاسگزاری از مردم در احادیث
۱۸ فروردین ۱۳۹۴ 0عناوین
سپاسگذاری از مردم :
تشويق به سپاسگذارى از نيكوكار :
امام على عليه السلام :
الشُّكرُ ، أحَدُ الجَزاءَينِ .
سپاسگزارى ، خود يك پاداش دادن است .
( غرر الحكم : ۱۶۸۶ )
امام على عليه السلام :
الشُّكرُ، تَرْجُمانُ النِّيَّةِ و لِسانُ الطَّوِيَّةِ .
سپاسگزارى، بازگو كننده نيّت است و زبانِ درون .
( غرر الحكم : ۱۳۰۰ )
امام على عليه السلام :
أحسَنُ السُّمْعَةِ ، شُكرٌ يُنشَرُ
بهترين آوازه ، تشكّرى است كه منتشر شود .
( غرر الحكم : ۳۰۱۳ )
امام على عليه السلام :
شُكرُكَ للرّاضِي عنكَ يَزِيدُهُ رِضا و وَفاءً
و شُكرُكَ للساخِطِ علَيكَ يُوجِبُ لكَ مِنهُ صَلاحا و تَعَطُّفا .
سپاسگزارى تو از كسى كه از تو راضى است ، موجب رضايت و وفادارى بيشتر او مى شود
و سپاس گزاريت از كسى كه از تو ناخشنود است ، سبب رفع ناراحتى و مهربانى او نسبت به تو مى شود .
(غرر الحكم : ۵۶۶۸ ـ ۵۶۶۹ )
امام على عليه السلام :
الشُّكرُ ، أعظَمُ قَدرا مِن المَعروفِ ؛
لأنّ الشُّكرَ يَبقى و المَعروفَ يَفنى .
تشكّر كردن، ارزشمندتر از نيكى كردن است ؛
زيرا تشكّر باقى مى ماند و نيكى از بين مى رود .
( غرر الحكم : ۲۱۷۶ )
امام على عليه السلام :
مَن شَكَرَ على غيرِ إحسانٍ ،
ذَمَّ على غَيرِ إساءَةٍ .
هر كس بى آن كه خوبى بيند، تشكّر كند ،
بى آن كه بدى بيند، نيز نكوهش كند .
(غرر الحكم : ۸۶۹۳ )
امام حسن عليه السلام :
اللُّؤمُ ، أن لا تَشكُرَ النِّعمَةَ .
پستى اين است كه سپاسگزار نعمت نباشى .
( تحف العقول : ۲۳۳ )
معناى سپاسگزارى :
امام على عليه السلام :
حَقٌّ على مَن اُنعِمَ علَيهِ أن يُحسِنَ مكافَأةَ المُنعِمِ
فإن قَصُرَ عن ذلكَ وُسْعُهُ فعلَيهِ أن يُحسِنَ الثَّناءَ
فإن كَلَّ عن ذلكَ لِسانُهُ فعلَيهِ بمَعرِفَةِ النِّعمَةِ و مَحَبَّةِ المُنعِمِ بها
فإن قَصُرَ عن ذلكَ فلَيسَ للنِّعمَةِ بِأهلٍ .
كسى كه به او نيكى شده ، وظيفه دارد نيكى كننده را به خوبى پاداش دهد
اگر توان اين كار را نداشت ، بايد به خوبى تشكّر كند
و اگر زبانش از اين كار هم قاصر بود ، وظيفه دارد كه ارزش آن نيكى را بشناسد و خوبى كننده را دوست داشته باشد
و چنانچه از اين كار هم كوتاهى كرد ، لايق نيكى نيست .
( الأمالي للطوسي : ۵۰۱ / ۱۰۹۷ )
امام على عليه السلام :
إذا اُخِذَت مِنكَ قَذاةٌ فَقُلْ :
أماطَ اللّه ُ عنكَ ما تَكرَهُ .
اگر كسى خاشاكى از بدن تو برداشت [ دعايش كن و ] بگو :
خداوند آنچه را ناخوش مى دارى ، از تو دور گرداند .
( الخصال : ۶۳۵/۱۰ )
امام زين العابدين عليه السلام :
أمّا حَقُّ ذِي المَعروفِ علَيكَ
فأنتَشكُرَهُ و تَذكُرَ مَعروفَهُ و تُكسِبَهُ المَقالَةَ الحَسَنَةَ
و تُخلِصَ لَهُ الدعاءَ فيما بينَكَ و بينَ اللّه ِ عَزَّ و جلَّ .
فإذا فَعَلتَ ذلكَ ، كنتَ قد شَكَرتَهُ سِرّا و عَلانِيَةً .
ثُمّ إن قَدَرْتَ على مُكافَأتِهِ يَوما ، كافَيتَهُ .
حقّ كسى كه به تو نيكى مى كند اين است كه :
از او تشكر كنى و نيكيش را به زبان آورى و از وى به خوبى ياد كنى
و ميان خود و خداوند عزّ و جلّ برايش خالصانه دعا كنى .
اگر چنين كنى ، بي گمان پنهانى و آشكارا از او تشكر كرده باشى .
وانگهى اگر روزى توانستى نيكى او را جبران كنى ، جبران كن .
( الخصال : ۵۶۸/۱ )
امام باقر عليه السلام :
مَن صَنَعَ مِثلَ ما صُنِعَ إلَيهِ فإنّما ، كافَأ
و مَن أضعَفَ ، كانَ شاكِرا .
هركه در قبال خوبى اى كه به وى شده همانند آن خوبى كند ، آن خوبى را جبران
و اگر دو برابر آن خوبى كند، سپاسگزارى كرده است .
( معاني الأخبار : ۱۴۱/۱ )
الكافى ـ به نقل از فضل البقباق ـ : از امام صادق عليه السلام از آيه: « و اما نعمت خداوندگارت را بازگوى » ( الضحى : ۱۱) سؤال كردم فرمود :
الذي أنعَمَ علَيكَ بما فَضَّلَكَ و أعطاكَ و أحسَنَ إلَيكَ ،
ثُمّ قالَ فَحَدَّثَ بِدِينِهِ و ما أعطاهُ اللّه ُ و ما أنعَمَ بهِ علَيهِ .
يعنى كسى كه با بخشش و دهش و احسانش به تو ، تو را نواخت .
سپس فرمود : پس [بايد ] دين خود را و عطا و نعمتى را كه خداوند به او عنايت كرده است ، بازگو كند .
( الكافي : ۲/۹۴/۵ )
كسى كه از مردم تشكّر نكند، از خدا هم تشكّر نكرده است .
امام زين العابدين عليه السلام :
يقولُ اللّه ُ تباركَ و تعالى لِعبدٍ مِن عَبِيدِهِ يَومَ القِيامَةِ :
أ شَكَرتَ فُلانا ؟
فيقولُ : بَل ، شَكَرتُكَ يا ربِّ!
فيقولُ : لَم تَشكُرْني ، إذ لَم تَشكُرْهُ .
خداوند تبارك و تعالى در روز قيامت به يكى از بندگان خود مى فرمايد :
آيا از فلانى سپاسگزارى كردى؟
عرض مى كند : [ نه ]، بلكه از تو سپاسگزارى كردم . اى پروردگار من !
خداوند مى فرمايد : چون از او تشكّر نكرده اى ، از من هم نيز تشكّر نكرده اى .
( الكافي : ۲/۹۹/۳۰ )
امام رضا عليه السلام :
مَن لَم يَشكُرِ المُنعِمَ مِنَ المَخلوقينَ ، لَم يَشكُرِ اللّه َ عَزَّ و جلَّ .
هركه در قبال خوبى مردم تشكر نكند ، از خداوند عزّ و جلّ هم تشكّر نكرده است .
(عيون أخبار الرِّضا : ۲/۲۴/۲ )
امام رضا عليه السلام :
إنّ اللّه َ عَزَّ و جلَّ أمَرَ ··· بالشُّكرِ لَهُ و للوالِدَينِ ؛
فَمَن لم يَشكُرْ والِدَيهِ ، لم يَشكُرِ اللّه َ .
خداوند عزّ و جلّ دستور . . . به سپاسگزارى از خود و از پدر و مادر داد ؛
پس كسى كه از پدر و مادر خود سپاسگزارى نكند، از خداوند هم سپاس گزارى نكرده است.
( الخصال : ۱۵۶/۱۹۶ )
مؤمن ناسپاسى مى شود .
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
يَدُ اللّه ِ تعالى فَوقَ رُؤوسِ المُكَفَّرِينَ تُرَفرِفُ بالرَّحمَةِ .
دست خداوند متعال ، رحمت را بر فرازِ سرِ كسانى كه خوبيهايشان ناديده گرفته مى شود ، مى گستراند .
(علل الشرائع : ۵۶۰/۲ )
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
أفضَلُ الناسِ عِندَ اللّه ِ مَنزِلَةً و أقرَبُهُم مِنَ اللّه ِ وَسيلَةً
المُحسِنُ يُكَفَّرُ إحسانُهُ .
در ميان مردمان، كسى كه منزلتش در نزد خدا از همه برتر و وسيله تقرّبش از همه بيشتر است ،
نيكوكارى است كه از نيكى او قدردانى نمى شود .
( النوادر للراونديّ : ۱۰۴/۷۳ )
امام على عليه السلام :
كانَ رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله مُكَفَّرا لا يُشكَرُ مَعروفُهُ ···
و كذلكَ نَحنُ أهلَ البَيتِ مُكَفَّرُونَ لا يُشكَرُ مَعروفُنا
و خِيارُ المُؤمنينَ مُكَفَّرُونَ لا يُشكَرُ مَعروفُهُم .
رسول خدا صلى الله عليه و آله مورد ناسپاسى قرار مى گرفت و از خوبى هايش قدردانى نمى شد . . .
ما اهل بيت نيز احسانهايمان ناديده گرفته مى شود و مورد تشكّر قرار نمى گيريم .
مؤمنان نيك نيز ناسپاسى مى شوند و كسى از خوبيهاى آنان قدردانى نمى كند .
( بحار الأنوار : ۶۷/۲۶۰/۲ )
امام على عليه السلام :
لا يُزَهِّدَنَّكَ في المَعروفِ ، مَن لا يَشكُرُهُ لكَ ؛
فقد يَشكُرُكَ علَيهِ ، مَن لا يَستَمتِعُ بِشيءٍ مِنهُ
و قد تُدرِكُ مِن شُكرِ الشاكِرِ أكثَرَ مِمّا أضاعَ الكافِرُ.
« و اللّه ُ يُحِبُّ المُحسِنِينَ » .
تشكّر نكردنِ ديگران از تو ، نبايد تو را به خوبى كردن بى رغبت سازد ؛
زيرا كسى كه از آن نيكى كمترين بهره اى نمى برد (خداوند) ، از تو قدردانى مى كند
و از سپاسگزارى اين [خداى ] سپاسگزار،تو به بيش از آن چيزى مى رسى كه فرد ناسپاس فرو گذاشته است.
« و خداوند نيكوكاران را دوست دارد » .( )
( نهج البلاغة : الحكمة ۲۰۴ )
امام صادق عليه السلام :
إنَّ المُؤمِنَ مُكَفَّرٌ ؛
و ذلكَ أنّ مَعروفَهُ يَصعَدُ إلى اللّه ِ تعالى فلا يَنتَشِرُ في الناسِ
و الكافِرُ مَشهورٌ ؛
و ذلكَ أنَّ مَعروفَهُ لِلناسِ يَنتَشِرُ في الناسِ و لا يَصعَدُ إلَى السَّماءِ .
مؤمن ناسپاسى مى شود ؛
و اين از آن روى است كه خوبى او به درگاه خداوند متعال بالا مى رود و در ميان مردم شايع نمى شود .
اما كافر، خوبى كردنهايش شهرت مى يابد ؛
چون خوبى او براى [ چشم ] مردم است و در بين مردم شيوع مى يابد و به آسمان ( درگاه الهى ) بالا نمى رود.
( علل الشرائع : ۵۶۰/۱ )
بستن راه نيكوكارى :
امام صادق عليه السلام :
لَعَنَ اللّه ُ قاطِعِي سَبيلِ المَعروفِ ؛
و هُو الرجُلُ يُصنَعُ إلَيهِ المَعروفُ ، فَيَكفُرُهُ
فَيَمنَعُ صاحِبَهُ مِن أن يَصنَعَ ذلكَ إلى غَيرِهِ
خدا لعنت كند كسانى را كه راه نيكى كردن را مى بندند ؛
يعنى كسى كه به وى خوبى مى شود ، اما او ناسپاسى مى كند
و در نتيجه نيكوكار را از نيكى كردن به ديگران باز مى دارد .
( الاختصاص : ۲۴۱ )
چه كسانى نا سپاسند؟
امام صادق عليه السلام :
مَن لَم يُنكِرِ الجَفوَةَ ، لَم يَشكُرِ النِّعمَةَ
كسى كه بدرفتارى را زشت نشمارد ، در برابر خوبى هم سپاس نگزارد .
( قرب الإسناد : ۱۶۰/۵۸۵ )
امام صادق عليه السلام :
مَنِ احتَمَلَ الجَفاءَ ، لَم يَشكُرِ النِّعمَةَ
كسى كه بدرفتارى [ ديگران ] را تحمّل كند ،از خوبيها هم سپاسگزارى نكند .
( الخصال : ۱۱/۳۷ )
امام صادق عليه السلام :
مَن لَم تُغضِبْهُ الجَفوَةُ ، لَم يَشكُرِ النِّعمَةَ
كسى كه بدرفتارى او را به خشم نياورد ، از خوبى نيز سپاسگزارى نكند .
( الخصال : ۱۱/۳۸ )
سپاسگذاری خداوند سبحان :
پروردگار ما آمرزنده و سپاسگزار است .
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله - در دعا ـ گفت :
يا خَيرَ ذاكِرٍ و مَذكورٍ، يا خَيرَ شاكِرٍ و مَشكورٍ
اى بهترين ذاكر و مذكور ، اى بهترين شاكر و مشكور
( بحار الأنوار : ۹۴/۳۹۶/۳)
میزان الحکمه،جلد ششم.