تصمیم در احادیث

امام على عليه السلام :

 و لكِنَّ اللّه َ سُبحانَهُ جَعَلَ رُسُلَهُ اُولي قُوَّةٍ في عَزائمِهِم ، و ضَعَفَةً فيما تَرَى الأعيُنُ مِن حالاتِهِم
 امّا خداوند سبحان فرستادگان خود را در تصميماتشان نيرومند قرار داد و در ظاهر، ناتوان و فقير گردانيد.

امام على عليه السلام ـ در وصف پيامبر صلى الله عليه و آله ـ فرمود :

قائما بِأمرِكَ ، مُستَوفِزا في مَرضاتِكَ ، غَيرَ ناكِلٍ عَن قُدُمٍ ، و لا واهٍ في عَزمٍ .
 برپا دارنده كار و فرمان تو بود و شتابنده در تحصيل رضايت تو، بى آن كه از پيشروى بترسد و عقب بنشيند و در عزم و تصميمش سستى نشان دهد.

امام على عليه السلام ـ در وصف فرشتگان ـ فرمود :

و لا تَعدو على عَزيمَةِ جِدِّهِم بَلادَةَ الغَفَلاتِ ، و لا تَنتَضِلُ في هِمَمِهِم خَدائعُ الشَّهَواتِ .
 سستىِ ناشى از غفلتها بر تصميم آنها به كوشش [در عبادت ]چيره نگردد و تيرهاى خدعه آلود شهوتها و خواهشهاى نفسانى، همّتهاى آنان را آماج خود قرار ندهد.

امام على عليه السلام :

فتَداوَ مِن داءِ الفَترَةِ في قَلِبكَ بِعَزيمَةٍ ، و مِن كَرَى الغَفلَةِ في ناظِرِكَ بِيَقظَةٍ .
 بيمارىِ سستىِ دلِ خود را با تصميم قوى درمان كن و خوابِ غفلتِ ديده بصيرتت را با بيدارى.

امام على عليه السلام :

و لا تَجتَمِعُ عَزيمَةٌ و وَليمَةٌ ، ما أنقَضَ النَّومَ لِعَزائمِ اليَومِ ، و أمحى الظُّلمَ لِتَذاكيرِ الهِمَمِ! .
 عزم و تصميم [براى رسيدن به كمالات و مقامات عالى] با سور چرانى (راحت طلبى) سازگار نيست. چه بسيار خوابهاى شبانگاهى كه تصميمات روز را بر هم زده و چه بسيار تاريكيهايى كه ياد همّتهاى بلند را از خاطره ها زدوده است!

امام على عليه السلام : 

مَن ساءَ عَزمُهُ رَجَعَ عَلَيهِ سَهمُهُ .
هر كه تصميمش بد باشد، تيرش به خود او بر گردد.

امام على عليه السلام :

لا تَعزِم عَلى ما لَم تَستَبِنِ الرُّشدَ فيهِ .
به كارى كه درستى آن برايت روشن نيست، تصميم مگير.

امام على عليه السلام :

أصلُ العَزمِ الحَزمُ ، و ثَمَرَتُهُ الظَفَرُ .
ريشه تصميم، دورانديشى [يا قاطعيت] است و ميوه آن، كاميابى.

امام على عليه السلام :

ضادّوا التَّوانِيَ بِالعَزمِ
با تصميم، به جنگ سستى برويد.

امام على عليه السلام :

عَلى قَدرِ الرَّأيِ تَكونُ العَزيمَةُ
 تصميم، بستگى به اندازه انديشه دارد.

امام على عليه السلام :

 الحَمدُ للّه ِِ الّذي شَرَعَ الإسلامَ فسَهَّلَ شَرائعَهُ لِمَن وَرَدَهُ ، و أعَزَّ أركانَهُ عَلى مَن غالَبَهُ ، فجَعَلَهُ أمنا لِمَن عَلَقَهُ ··· و آيَةً لِمَن تَوَسَّمَ ، و تَبصِرَةً لِمَن عَزَمَ .
ستايش خدايى را كه شريعت اسلام را پديد آورد و دسترسى به آبشخورهاى آن را براى وارد شوندگانش آسان گردانيد و پايه هاى آن را در برابر چيره جويانِ بر آن، استوار ساخت و آن را براى كسى كه بدان بپيوندند جايگاهى امن قرار داد··· و براى جوياىِ نشانِ [راه حق و رستگارى] نشانه و براى افراد مصمّم مايه بينش.

امام على عليه السلام ـ در برحذر داشتن از شيطان ـ فرمود :

 فاجعَلوا عَلَيهِ حَدَّكُم ، و لَهُ جَدَّكُم ··· و أجلَبَ بِخَيلِهِ عَلَيكُم ، و قَصَدَ بِرَجِلِهِ سَـبيلَكُم ، يَقتَنِـصونَكُم بِكُلِّ مَكانٍ ، و يَضرِبونَ مِنكُم كُلَّ بَنانٍ ، لا تَمتَنِعونَ بِحيلَةٍ ، و لا تَدفَعونَ بِعَزيمَةٍ ، في حَومَةِ ذُلٍّ .
پس خشم و جدّيت خود را عليه او به كار گيريد .حديث ··· سواران خود را بر ضدّ شما فراخواند و با پيادگانش قصد راه شما را نمود [تا از راه راست منحرفتان سازد]، در هر نقطه اى شما را شكار مى كنند و سر انگشتانتان را قطع مى كنند، با هيچ حيله و با هيچ عزمى نمى توانيد [ضربات و گزندهاى] آنان را از خود دفع سازيد؛ اين همه در حالى است كه شما در محاصره انبوهى از عوامل ذلّت آور هستيد.

امام على عليه السلام ـ در وصف آدم عليه السلام ـ فرمود :

 ثُمّ أسكَنَ سُبحانَهُ آدَمَ دارا أرغَدَ فيها عَيشَهُ ، و آمَنَ فيها مَحَلَّتَهُ ، و حَذَّرَهُ إبليسَ و عَداوَتَهُ ، فَاغتَرَّهُ عَدُوُّهُ نَفاسَةً عَلَيهِ بِدارِ المُقامِ ، و مُرافَقَةِ الأبرارِ ، فباعَ اليَقينَ بِشَكِّهِ ، و العَزيمَةَ بِوَهنِهِ .
 سپس، خداوند سبحان آدم را در سرايى جاى داد و وسايل زندگيش را در آن جا فراوان ساخت و جايگاهش را امن كرد و او را از ابليس و دشمنى او برحذر داشت. اما دشمن او، كه به زندگى آدم در سراى جاويدان و همدميش با نيكان رشك مى بُرد، او را فريفت. پس [آدم]، يقين را به شك فروخت و تصميم را به سستى و ضعف.

امام على عليه السلام :

فَيا لَها أمثالاً صائبَةً ، و مَواعِظَ شافِيَةً ، لَو صادَفَت قُلوبا زاكِيَةً ، و أسماعا واعِيَةً ، و آراءً عازِمَةً ، و ألبابا حازِمَةً ! .
 چه مَثَلهاى درست و اندرزهاى شفابخشى! البته اگر به دلهاى پاك و گوشهاى شنوا و انديشه هاى مصمّم و خردهاى استوار و دورانديش برسند!

كشف الغمّه: امام زين العابدين عليه السلام هر گاه آيه «اى كسانى كه ايمان آورده ايد! از خدا بترسيد و با راستگويان همراه باشيد» را تلاوت مى كرد، مى گفت:

اللّهُمَّ ادفَعْني (ارفَعْني) .حديث في أعلى دَرَجاتِ هذِه النُّدبَةِ ، و أعِنّي بِعَزمِ الإرادَةِ .
بار خدايا! مرا به بالاترين درجات اين دعوت بالا ببر و با عطا كردن تصميمى استوار، ياريم كن.

امام صادق عليه السلام ـ در دعا ـ گفت :

قَد عَلِمتُ أنَّ أفضَلَ زادِ الرّاحِلِ إلَيكَ عَزمُ إرادَةٍ و إخلاصُ نِيّةٍ .
 دانسته ام كه برترين ره توشه مسافرِ كوى تو، عزم استوار و خلوص نيّت است.

میزان الحکمه،جلد هفتم.