آوازه خوانی از نظر احادیث

نكوهش خنياگرى

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

إنَّ اللّه َ بَعَثَنَي رَحمَةً للعالَمينَ، و لأِمحَقَ المَعازِفَ و المَزاميرَ و اُمورَ الجاهِليّةِ .

خداوند مرا به عنوان رحمتى براى جهانيان برانگيخت و من سازها و نى ها و كارهاى جاهلى را نابود (قدغن) مى كنم.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

إيّاكُم و استِماعَ المَعازِفِ و الغِناءِ ؛ فإنّهُما يُنبِتانِ النِّفاقَ فِي القَلبِ كما يُنبِتُ الماءُ البَقلَ .
زنهار از گوش دادن به سازها و آوازها؛ زيرا اين دو نفاق را در دل مى رويانند، همچنان كه آب سبزه را مى روياند.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 صَوتانِ مَلعونانِ فِي الدنيا و الآخِرَةِ : مِزمارٌ عندَ نِعمَةٍ ، و رَنَّةٌ عندَ مُصيبَةٍ .
 دو آوازند كه در دنيا و آخرت لعنت شده هستند : آواز نى به هنگام خوشى و شيون در مصيبت.

سنن أبي داوود ـ به نقل از پيرى كه ابو وائل را در مجلس وليمه اى ديده بود ـ : مجلسيان شروع به لهو و لعب و پايكوبى و آوازه خوانى كردند.ابو وائل بلند شد و گفت : از عبد اللّه شنيدم كه مى گويد: از پيامبر خدا صلى الله عليه و آله شنيدم كه مى فرمود :

الغِناءُ يُنبِتُ النِّفاقَ فِي القَلبِ .
 آوازه خوانى نفاق در دل مى روياند.

امام صادق عليه السلام :

 الغِناءُ مِمّا أوعَدَ اللّه ُ عَزَّ و جلَّ علَيهِ النارَ ، و هُو قَولُهُ عَزَّ و جلَّ : «و مِنَ الناسِ مَن يَشْتَري لَهْوَ الحَديثِ لِيُضِلَّ عن سَبيلِ اللّه ِ بِغَيْرِ عِلْمٍ و يَتَّخِذَها هُزُوا اُولئكَ لَهُم عَذابٌ مُهينٌ» .
آوازه خوانى از جمله گناهانى است كه خداوند عزّ و جلّ براى آن وعده آتش داده است، آن جا كه مى فرمايد : «و از مردم كسانى هستند كه سخن بيهوده را خريدارند تا [مردم را ]بى[هيچ ]دانشى از راه خدا گمراه كنند و راه خدا را به ريشخند گيرند. براى آنان عذابى خوار كننده خواهد بود».

امام صادق عليه السلام ـ [در توصيف بندگان خداى رحمان در آيه ]«و كسانى كه در مجلس زور (باطل) حضور نيابند» ـ(فرقان،72)  فرمود: 

هُو الغِناءُ .
[مقصود از زور (باطل) ]آوازه خوانى است.

بحار الأنوار ـ به نقل از عبد الأعلى ـ : از امام صادق عليه السلام درباره اين سخن خداوند عزّ و جلّ : «از پليدى بتها دورى كنيد و از گفتار باطل اجتناب ورزيد» سؤال كردم. فرمود :

«مِنَ الأوثانِ وَ اجْتَنِبُوا قَوْلَ الزُّورِ» قالَ : الرِّجسُ مِن الأوثانِ الشِّطرَنجُ ، و قولُ الزُّورِ ، الغِناءُ . قلتُ : قولُهُ عَزَّ و جلَّ : «و مِنَ النّاسِ مَنْ يَشْتَرِي لَهْوَ الحَديثِ» ؟ قالَ : مِنهُ الغِناءُ .
[مقصود از ]پليدى بتها، شطرنج است و [منظور از] گفتار باطل، آوازه خوانى. عرض كردم : منظور از سخن بيهوده در آيه «و از مردم كسانى هستند كه سخن بيهوده را خريدارند» چيست ؟ فرمود : يكى از مصاديق آن، آوازه خوانى است.

كتاب من لا يحضره الفقيه :

 قالَ رجلٌ للصادِقِ عليه السلام : إنَّ لي جِيرانا و لَهُم جَوارٍ يَتَغَنَّينَ و يَضرِبنَ بِالعُودِ، فرُبّما دَخَلتُ المَخرَجَ فَاُطِيلُ الجُلوسَ استِماعا مِنِّي لَهُنَّ ! فقالَ لَهُ الصادقُ عليه السلام : لا تَفعَلْ ، فقالَ : و اللّه ِ ما هو شيءٌ آتِيهِ بِرِجلي إنّما هو سَماعٌ أسمَعُهُ بِاُذُني ، فقالَ لَهُ الصادقُ عليه السلام : تَاللّه ِ أنتَ ! أ ما سَمِعتَ اللّه َ عَزَّ و جلَّ يقولُ: «إنَّ السَّمْعَ و البَصَرَ و الفُؤادَ كُلُّ اُولئكَ كانَ عَنهُ مَسْؤولاً» (فرقان،72).؟ ! فقالَ الرَّجُلُ كَأنّني لم أسمَعْ بهذهِ الآيةِ مِن كتابِ اللّه ِ عَزَّ و جلَّ مِن عَرَبيٍّ و لا عَجَميٍّ ! لا جَرَمَ أنّي قد تَرَكتُها ، و أنا أستَغفِرُ اللّه َ تعالى .
 مردى به امام صادق عليه السلام عرض كرد : همسايگانى دارم كه آنان را كنيزكانى است كه آواز مى خوانند و عود مى نوازند و گاهى اوقات من به مستراح مى روم و براى اين كه ساز و آواز آنها را بشنوم نشستنم را طول مى دهم. حضرت عليه السلام به او فرمود : اين كار را نكن. مرد گفت : به خدا قسم از روى قصد آن جا نمى روم، بلكه آوازى است كه با گوشم مى شنوم. حضرت فرمود : عجبا از تو مگر نشنيده اى كه خداوند تعالى مى فرمايد : «همانا گوش و چشم و دل ، از همه اينها بازخواست مى شود»؟ آن مرد گويد : انگار اين آيه كتاب خداوند عزّ و جلّ را از هيچ عرب و عجمى نشنيده بودم. لا جرم اين عمل خود را ترك كردم و از خداى بزرگ آمرزش مى طلبم.

امام رضا عليه السلام ـ در پاسخ به سؤال محمّد بن ابى عبّاد كه به آوازه خوانى و شرابخوارى شهره بود و درباره آوازه خوانى سؤال كرد ـ فرمود :

 لأِهلِ الحِجازِ رَأيٌ فيهِ، و هُو في حَيِّزِ الباطِلِ و اللَّهوِ، أ ما سَمِعتَ اللّه َ تَعالى يقولُ «و إذا مَرُّوا بِاللَّغوِ مَرُّوا كِراما» .
اهل حجاز در اين باره رأى و نظرى دارند. در حالى كه اين عمل به منزله باطل و لهو است. مگر نشنيده اى كه خداوند تعالى مى فرمايد : «و چون بر لغو بگذرند، با بزرگوارى مى گذرند».

سنن أبى داوود ـ به نقل از نافع ـ :

سَمِعَ ابنُ عُمَرَ مِزمارا ، قالَ : فَوَضَعَ إصبَعَيهِ على اُذُنَيهِ و نَأى عنِ الطريقِ ، و قالَ لي : يا نافِعُ ، هل تَسمَعُ شيئا ؟ قالَ : فقلتُ : لا ، قالَ : فَرَفَعَ إصبَعَيهِ مِن اُذُنَيهِ ، و قالَ : كنتُ مَعَ النبيِّ صلى الله عليه و آله فَسَمِعَ مِثلَ هذا فَصَنَعَ مثلَ هذا .

 ابن عمر آواز نى اى را شنيد. انگشتانش را در گوشهاى خود كرد و دور شد و به من گفت : اى نافع! چيزى مى شنوى؟ من گفتم : نه. در اين هنگام انگشتانش را از گوشهاى خود برداشت و گفت : من همراه پيامبر صلى الله عليه و آله بودم كه چنين صدايى را شنيد و يك چنين كارى كرد.

ميراث خنياگرى

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

الغِناءُ رُقْيَةُ الزِّنا .
 آوازه خوانى، طلسم زناست.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

ثلاثٌ يُقسِينَ القَلبَ : استِماعُ اللهوِ ، و طَلَبُ الصَّيدِ ، و إتيانُ بابِ السُّلطانِ .
سه چيز دل را سخت مى گرداند : شنيدن لهو، شكار كردن، و آمد و شد به دربار سلطان.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : 

أربعٌ يُفسِدنَ القَلبَ و يُنبِتنَ النِّفاقَ فِي القَلبِ كما يُنبِتُ الماءُ الشَّجَرَ : استِماعُ اللهوِ ، و البَذاءُ ، و إتيانُ بابِ السُّلطانِ ، و طَلَبُ الصَّيدِ .
چهار چيز است كه دل را تباه مى كند و نفاق در دل مى روياند، همچنان كه آب درخت را مى روياند : گوش دادن به سخنان لهو و بيهوده، بد زبانى، آمد و شد به دربار سلطان و شكار كردن.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

الغِناءُ يُنبِتُ النِّفاقَ فِي القَلبِ كما يُنبِتُ الماءُ الزَّرعَ .
آوازه خوانى، نفاق در دل مى روياند همچنان كه آب، زراعت را.

امام صادق عليه السلام : 

الغِناءُ يُورِثُ النِّفاقَ .
آوازه خوانى، از خود نفاق بر جاى مى گذارد.

امام صادق عليه السلام :

الغِناءُ عُشُّ النِّفاقِ .
 آوازه خوانى، لانه نفاق است.

زن خنياگر

امام صادق عليه السلام :

المُغَنِّيَةُ مَلعونَةٌ ، و مَن آواها و أكَلَ كَسبَها مَلعونٌ .
زن آوازه خوان ملعون است و هر كس به او جاى دهد و از درآمد او بخورد، ملعون است.

امام صادق عليه السلام ـ در پاسخ به سؤال از فروش كنيزكان آوازه خوان ـ فرمود :

 شِراؤهُنَّ و بَيعُهُنَّ حَرامٌ ، و تَعلِيمُهُنّ كُفرٌ ، و استِماعُهُنَّ نِفاقٌ .
 خريد و فروش آنها حرام است و آموزش دادن به آنها كفر است و گوش دادن به آواز آنها نفاق است.

امام كاظم عليه السلام :

إنَّ ثَمَنَ الكلبِ و المُغَنِّيَةِ سُحتٌ .
 بهاى [فروشِ ]سگ و كنيزك آوازه خوان، حرام است.

امام رضا عليه السلام ـ در پاسخ به سؤال از خريدن كنيز آوازه خوان ـ فرمود :

 قد تَكونُ للرجُلِ الجاريَةُ تُلهِيهِ و ما ثَمَنُها إلاّ ثَمَنُ كَلبٍ ، و ثَمَنُ الكلبِ سُحتٌ ، و السُّحتُ فِي النارِ .
 گاهى مردى كنيزى دارد كه آن كنيز ، او را دچار لهو و غفلت مى سازد و بهاى آن ، چيزى جز بهاى سگ نيست و بهاى سگ، حرام است و حرام، در آتشِ دوزخ.

میزان الحکمه،جلد هشتم.