عید در احادیث

عـيد

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 قَدِمتُ المَدينَةَ و لِأهلِ المَدينَةِ يَومانِ يَلعَبونَ فيهِما في الجاهِلِيَّةِ ، و إنَّ اللّه َ قَد أبدَلَكُم بِهِما خَيرا مِنهُما : يَومَ الفِطرِ ، و يَومَ النَّحرِ .
من وارد مدينه شدم، در حالى كه اهالى اين شهر از زمان جاهليت دو روز داشتند كه در آن به بازى و تفريح مى پرداختند. ولى خداوند به جاى آن دو روز، دو روز بهتر به شما داد : روز فطر و روز قربان.

كنز العمّال : 

كانَ صلى الله عليه و آله يَأمُرُ بَناتَهُ و نِساءَهُ أن يَخرُجنَ فِي العيدَينِ .
پيامبر صلى الله عليه و آله به دختران و همسران خود دستور مى داد كه در عيد فطر و قربان [براى نماز عيد ]بيرون بيايند.

امام على عليه السلام ـ در يكى از اعياد ـ فرمود :

إنَّما هُوَ عيدٌ لِمَن قَبِلَ اللّه ُ صِيامَهُ و شَكَرَ قِيامَهُ ، و كُلُّ يَومٍ لا يُعصى اللّه ُ فيهِ فهُوَ عيدٌ .
همانا اين عيد براى كسى عيد است كه خداوند روزه و نمازش را پذيرفته باشد و هر روزى كه در آن نافرمانى خدا نشود، آن روز عيد است.

بحار الأنوار ـ به نقل از سويد بن غفله ـ :

 دَخَلتُ عَلَيهِ [ يَعني أميرَ المُؤمِنينَ عليه السلام ]يَومَ عيدٍ ، فإذا عِندَهُ فاثورٌ عَلَيهِ خُبزُ السَّمراءِ و صَفحَةٌ فيها خَطيفَةٌ و مِلبَنَةٌ .حديث ، فقُلتُ : يا أميرَ المُؤمِنينَ ، يَومُ عيدٍ و خَطيفَةٌ ؟ ! فقالَ : إنَّما هذا عيدُ مَن غُفِرَ لَهُ 

در يك روز عيد بر امير المؤمنين عليه السلام وارد شدم. ديدم در برابر آن حضرت سفره اى است و در آن سفره مقدارى نان گندم و يك ظرف فرنى و قاشقى نهاده شده است. عرض كردم : اى امير المؤمنين! روز عيد و فرنى؟! حضرت فرمود : اين عيد كسى است كه آمرزيده شده باشد.

تحف العقول :

مَرَّ [ الحَسَنُ عليه السلام ] في يَومِ فِطرٍ بِقَومٍ يَلعَبونَ و يَضحَكونَ ، فوَقَفَ عَلى رُؤوسِهِم فقالَ : إنَّ اللّه َ جَعَلَ شَهرَ رَمَضانَ مِضمارا لِخَلقِهِ فيَستَبِقونَ فيهِ بِطاعَتِهِ إلى مَرضاتِهِ ، فسَبَقَ قَومٌ فَفازوا ، و قَصَّرَ آخَرونَ فخابوا ، فالعَجَبُ كُلُّ العَجَبِ مِن ضاحِكٍ لاعِبٍ فِي اليَومِ الّذي يُثابُ فيهِ المُحسِنونَ ، و يَخسَرُ فيهِ المُبطِلونَ ، و ايمُ اللّه ِ لَو كُشِفَ الغِطاءُ لَعَلِموا أنَّ المُحسِنَ مَشغولٌ بِإحسانِهِ و المُسيءَ مَشغولٌ بِإساءَتِهِ  ثُمَّ مَضى .

امام حسن عليه السلام در روز عيد فطر بر گروهى گذشت كه سرگرم بازى و خنده بودند. بالاى سر آنها ايستاد و فرمود : خداوند ماه رمضان را ميدان مسابقه خلق خود قرار داد، تا به سبب طاعت او به سوى خشنوديش از يكديگر سبقت گيرند. پس، گروهى پيشى گرفتند و كامياب شدند و گروهى عقب ماندند و ناكام شدند. بسيار بسيار تعجّب است از كسى كه در اين روزى كه نيكوكاران پاداش داده مى شوند و هرزه كاران زيان مى برند، در حال خنده و بازى است. به خدا سوگند ياد مى كنم كه اگر پرده كنار رود، خواهند دانست كه نيكوكار به نيكوكارى خود مشغول است و بدكار به بد كردارى خود. حضرت سپس به راه خود ادامه داد و رفت.

خطبه امير المؤمنين در عيد فطر

امام صادق عليه السلام :

خَطَبَ أميرُ المُؤمِنينَ عَلِيُّ ابنُ أبي طالِبٍ عليه السلام يَومَ الفِطرِ فقالَ : أيُّها النّاسُ ، إنَّ يَومَكُم هذا يَومٌ يُثابُ فيهِ المُحسِنونَ و يَخسَرُ فيهِ المُبطِلونَ ، و هُوَ أشبَهُ بِيَومِ قِيامِكُم ، فَاذكُروا بِخُروجِكُم مِن مَنازِلِكُم إلى مُصَلاّكُم خُروجَكُم مِنَ الأجداثِ إلى رَبِّكُم ، وَ اذكُروا بِوُقوفِكُم في مُصَلاّكُم وُقوفَكُم بَينَ يَدَي رَبِّكُم ، وَ اذكُروا بِرُجوعِكُم إلى مَنازِلِكُم رُجوعَكُم إلى مَنازِلِكُم في الجَنَّةِ !عِبادَ اللّه ِ ، إنَّ أدنى ما لِلصّائمينَ و الصّائماتِ أن يُنادِيَهُم مَلَكٌ في آخِرِ يَومٍ مِن شَهرِ رَمَضانَ : أبشِروا عِبادَ اللّه ِ ؛ فقَد غُفِرَ لَكُم ما سَلَفَ مِن ذُنوبِكُم، فَانظُروا كَيفَ تَكونونَ فيما تَستَأنِفونَ ؟ ! .
 امير المؤمنين على بن ابى طالب عليه السلام در روز فطر خطبه ايراد كرد و فرمود : اى مردم! همانا اين روزِ شما، روزى است كه در آن نيكوكاران پاداش مى يابند و هرزه كاران زيان مى بينند و شباهت بسيارى به روز رستاخيز شما دارد. پس، با بيرون آمدن از خانه هاى خود به سوى مصلاّيتان به ياد آن روزى افتيد كه از گورهايتان به سوى پروردگارتان بيرون مى آييد و از ايستادن در مصلاّيتان به ياد آن روزى افتيد كه در پيشگاه پروردگارتان مى ايستيد و از بازگشتن به سوى خانه هايتان آن روزى را ياد آوريد كه به خانه هاى خود در بهشت باز مى گرديد!اى بندگان خدا! كمترين چيزى كه براى مردان و زنان روزه گير مى باشد، اين است كه در روز آخر ماه رمضان فرشته اى آنان را ندا مى دهد : بشارت بادا بر شما اى بندگان خدا! كه خداوند گناهان گذشته شما را بخشود. پس مواظب باشيد كه از اين پس چه مى كنيد!

نوروز

امام على عليه السلام :

نَيْروزُنا كُلُّ يَومٍ .
 نوروز ما، هر روز است.

كتاب من لا يحضره الفقيه :

اُتيَ عليٌّ عليه السلام بِهَدِيَّةِ النَّيروزِ، فقالَ : ما هذا ؟ قالوا : يا أميرَ المُؤمِنينَ ، اليَومُ النَّيروزُ ، فقالَ عليه السلام : اِصنَعوا لَنا كُلَّ يَومٍ نَيروزا ! .
در نوروز، هديه اى خدمت امام على عليه السلام آوردند. حضرت پرسيد : اين چيست؟ عرض كردند : اى امير المؤمنين! امروز نوروز است. امام عليه السلام فرمود : هر روزمان را نوروز كنيد!

امام صادق عليه السلام :

إذا كانَ يَومُ النَّيروزِ فَاغتَسِلْ وَ البَسْ أنظَفَ ثِيابِكَ ، و تَطَيَّبْ بِأطيَبِ طِيبِكَ ، و تَكونُ ذلكَ اليَومَ صائما
 چون نوروز فرا رسد، بدن خود را بشوى و پاكيزه ترين جامه هايت را بپوش و با خوش بوترين عطرها خودت را معطّر كن و در آن روز روزه دار باش.

بحار الأنوار ـ به نقل از معلّى بن خنيس ـ :

دخَلتُ على الصّادقِ عليه السلام يومَ النَّيروزِ فقال : أ تَعرِفَ هذا اليَومَ ؟ قُلتُ : جُعِلتُ فِداكَ ، هذا يَومٌ تُعَظِّمُهُ العَجَمُ و تَتَهادى فيهِ، فقالَ أبو عَبدِ اللّه ِ الصّادِقُ عليه السلام : و البَيتِ العَتيقِ الّذي بِمَكَّةَ ! ما هذا إلاّ لِأمرٍ قَديمٍ اُفَسِّرُهُ لَكَ حَتّى تَفهَمَهُ ···يا مُعَلّى ، إنَّ يَومَ النَّيروزِ هُوَ اليَومُ الّذي أخَذَ اللّه ُ فيهِ مَواثيقَ العِبادِ أن يَعبُدوهُ و لا يُشرِكوا بِه شَيئا ، و أن يُؤمِنوا بِرُسُلِهِ و حُجَجِهِ ، و أن يُؤمِنوا بِالأئمَّةِ عليهم السلام ، و هُوَ أوَّلُ يَومٍ طَلَعَت فيهِ الشَّمسُ··· و ما مِن يَومِ نَيروزٍ إلاّ و نَحنُ نَتَوَقَّعُ فيهِ الفَرَجَ لِأنَّهُ مِن أيّامِنا و أيّامِ شيعَتِنا ، حَفَظَتهُ العَجَمُ و ضَيَّعتُموهُ أنتُم ··· و هُوَ أوَّلُ يَومٍ مِن سَنَةِ الفُرسِ ···
در روز نوروز خدمت امام صادق عليه السلام رسيدم حضرت فرمود : آيا مى دانى امروز چه روزى است؟ عرض كردم : فدايت شوم، اين روزى است كه ايرانيان آن را گرامى مى دارند و در آن به يكديگر هديه مى دهند. امام فرمود : سوگند به آن خانه كهن كه در مكّه است، جز اين نيست كه اين يك ريشه كهن دارد، من برايت توضيح مى دهم تا آن را بدانى···اى معلّى! روز نوروز، همان روزى است كه خداوند در آن از بندگان پيمان گرفت كه او را بپرستند و هيچ انبازى برايش نياورند و به فرستادگان و حجتهاى او و به امامان عليهم السلام ايمان بياورند. نوروز نخستين روزى است كه خورشيد در آن طلوع كرد··· هيچ نوروزى نيست مگر اين كه ما در آن روز منتظر فرج هستيم؛ زيرا نوروز از روزهاى ما و شيعيان ماست. ايرانيان آن را حفظ كردند و شما آن را از دست نهاديد··· نوروز نخستين روز از سال ايرانيان است··· .

بحار الأنوار :

حُكِيَ أنَّ المَنصورَ تَقَدَّمَ إلى موسَى بنِ جَعفَرٍ عليهما السلام بِالجُلوسِ لِلتَّهنِئَةِ في يَومِ النَّيروزِ و قَبضِ ما يُحمَلُ إلَيهِ ، فقالَ : إنّي قَد فَتَّشتُ الأخبارَ عَن جَدّي رَسولِ اللّه ِ صلى الله عليه و آله فلَم أجِدْ لِهذا العيدِ خَبَرا ، و إنَّهُ سُنَّةُ الفُرسِ و مَحاها الإسلامُ ، و مَعاذَ اللّه ِ أن نُحيِيَ ما مَحاها الإسلامُ ، فَقالَ المَنصورُ : إنَّما نَفعَلُ هذا سِياسَةً لِلجُندِ ، فسَألتُكَ بِاللّه ِ العَظيمِ إلاّ جَلَستَ ، فجَلَسَ ··· .
 نقل شده است كه منصور از موسى بن جعفر عليه السلام تقاضا كرد كه در روز نوروز در خانه بنشيند، تا مردم براى تبريك گويى پيش ايشان روند و هدايايى را كه برايش مى برند نيز بپذيرد. امام عليه السلام فرمود : من در اخبار جدّم پيامبر خدا صلى الله عليه و آله جستجو كردم، اما براى اين روز خبرى پيدا نكردم. نوروز سنّت ايرانيان است و اسلام آن را منسوخ كرده است. پناه به خدا از اين كه چيزى را زنده كنيم كه اسلام از بين برده است. منصور گفت : ما اين كار را فقط براى خاطر نظاميان مى كنيم .حديث بنا بر اين، تو را به خداى بزرگ سوگند مى دهم كه جلوس كنى و حضرت پذيرفت و جلوس كرد··· 

زيور عيدها

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

زَيِّنوا أعيادَكُم بِالتَّكبيرِ .
عيدهاى خود را با گفتن اللّه اكبر، آذين بنديد.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

زَيِّنوا العيدَينِ بِالتَّهليلِ و التَّكبيرِ و التَّحميدِ و التَّقديسِ .
 عيد فطر و قربان را با جملات «لا إله إلاّ اللّه و اللّه اكبر و الحمد لله و سبحان اللّه » آذين بخشيد.

كنز العمّال:

كانَ صلى الله عليه و آله يَخرُجُ فِي العيدَينِ رافِعا صَوتَهُ بِالتَّهليلِ و التَّكبيرِ .
رسول خدا صلى الله عليه و آله در روزهاى عيد فطر و قربان از خانه بيرون مى آمد و با صداى بلند «لا إله إلاّ اللّه و اللّه اكبر» مى گفت.

كنز العمّال :

كانَ صلى الله عليه و آله يُكَبِّرُ يَومَ الفِطرِ مِن حينَ يَخرُجُ مِن بَيتِهِ حَتّى يَأتِيَ المُصَلّى .
رسول خدا صلى الله عليه و آله در روز عيد فطر، از زمانى كه از منزل بيرون مى آمد تا رسيدن به مصلّى همچنان تكبير مى گفت.

كنز العمّال :

 كانَ صلى الله عليه و آله يُكَبِّرُ بَينَ أضعافِ الخُطبَةِ ، يُكثِرُ التَّكبيرَ في خُطبَةِ العيدَينِ
رسول خدا صلى الله عليه و آله در فاصله دو خطبه تكبير مى گفت، اما در خطبه هاى عيد فطر و قربان بيشتر تكبير مى گفت.

میزان الحکمه،جلد هشتم.