گفتار «ابن أبى الحديد» در مورد امام على عليه السّلام‏

 «فضائل و ارزشهاى زندگى على عليه السّلام از نظر عظمت و شكوه و گسترش و فراگيرى آن قدر آشكار است كه ذكر آنها [مثل زيره به كرمان بردن‏] نازيبا است. برازندگى ‏هاى آن حضرت در جايگاهى است كه «ابو العيناء» (1)  به عبيد اللّه بن يحيى بن خاقان، وزير متوكّل و معتمد [دهمين و پانزدهمين خلفاى عبّاسى‏] گفت:

«سخن گفتن درباره فضل تو را به گونه‏ اى مى ‏يابم كه كسى از روشنى روز روشن، يا از درخشندگى ماه پرفروغ سخن بگويد، با اينكه اين روشنى و درخشندگى بر كسى پوشيده نيست، و باور كردم كه سخن من در شأن تو به هر نقطه برسد، باز آن سخن را نارسا و مرا درمانده خوانند، از اين رو بجاى ستودن تو به دعا براى تو مى ‏پردازم، سخن گفتن در شأن تو، سخن گفتن به چيزى است كه مردم به آن آگاه هستند»

چه بگويم در مورد على عليه السّلام، آن مردى كه دشمنان و مخالفانش به‏ فضائل او اقرار نمودند، و نتوانستند آن را انكار و پنهان نمايند، سرانجام دريافتم كه حاكمان اموى پس از تسلّط بر حكومت اسلامى و شرق و غرب قلمرو آن، با تمام ترفندها و نيرنگها براى خاموش ساختن نور على عليه السّلام و برگرداندن مردم از او، و تحريف حقايق، و جعل‏هاى دروغين بر ضدّ او كوشيدند، و حتّى از آن حضرت در بالاى تمام منبرها بدگوئى كرده، و آنها را كه از مدح على عليه السّلام مى‏گفتند تهديد نمودند، بلكه آنها را زندانى نموده و كشتند، و هر گونه روايتى را كه بيانگر فضيلتى از فضائل على عليه السّلام بود و يا نام او را بالا مى‏برد، سانسور كردند، تا آنجا كه از نامگذارى افراد به نام على عليه السّلام جلوگيرى نمودند، ولى از همه اين كوششهاى كينه ‏توزانه نتيجه‏اى جز اين نگرفتند كه روز بروز بر مقام ارجمند على عليه السّلام افزوده شد، و عظمت او آشكار گرديد، مانند مشك كه هر چه آن را پنهان دارند، بوى خوش آن آشكار شود، و همانند خورشيد كه هر چه با كف دست جلو آن را بگيرند، پوشيده نخواهد شد، و مانند روشنى روز كه اگر دو چشم كور يك نفر آن را نديد، از نگاه هزاران نفر، پنهان نمى‏ ماند.

چه بگويم در مورد شخصيّتى كه هر افتخار و فضيلتى به او نسبت داده مى‏شود، و هر فرقه ‏اى (براى اثبات حقّانيّت خود) به او منتهى مى‏ گردد، و هر طايفه‏اى او را از خود مى‏ دانند، بنابراين حضرت على عليه السّلام سرور و سرآمد همه فضيلتها، و سرچشمه تمام ارزشها، و بنيانگذار آن، و قهرمان ميدانهاى فضائل، و پيشتاز پيشتازان مناقب است، هر كسى كه داراى ارزشى هست، آن را از او گرفته و پيروى نموده، و با الگو قرار دادن او، به دست آورده است»(2)