امام جواد علیه السلام از نگاه دانشمندان اهل سنت

سیمای پرفروغ و عالم تاب امام جواد علیه السلام نه تنها شیعیان را شیدای جمال و جلال خویش ساخته، که دانشمندان اهل سنّت را نیز از سکوت و خاموشی رهانیده است. آنان در منابع تاریخی و حدیثی خویش، به قدر ایمان و معرفت خود، زبان به حقیقت گشوده اند و شخصیت آسمانی پیشوای نهم شیعیان را چنین به تصویر کشیده اند:

1. سبط ابن جوزی حنفی (متوفّای 654 ق):
«و محمد، الامام ابوجعفر الثانی کان علی منهاج أبیه فی العلم و التقی و الزهد و الجود... و کان یلقّب بالمرتضی والقانع ...».1
محمد، ابوجعفر ثانی، مانند پدرش (علی ابن موسی الرضا) اهل علم و تقوا و زهد و بخشش بود... او به مرتضی و قانع ملقب بود.

2. کمال الدین محمد بن طلحه شافعی (متوفّای 652 ق):
«... و ان کان صغیر السّنّ فهو کبیر القدر، رفیع الذّکر...».2
او با وجود سن کم، شخصیتی ارزشمند و نامور بود... .

3. شمس الدّین ذهبی (748 ق):
«کان محمّد یلقّب بالجواد و بالقانع والمرتضی، ... و کان أحد الموصوفین بالسّخاء فلذلک لقّب بالجواد...».3
محمد (علیه السلام) به جواد و قانع و مرتضی ملقب بود، و او یکی از توصیف شوندگان به جود و بخشش بود و به همین خاطر به او لقب «جواد» دادند.

4. ابن تیمیه حرّانی دمشقی (758 ق):
محمد بن علی الجواد کان من اعیان بنی هاشم و هو معروف بالسخاء و السؤدَد و لهذا سُمّی الجوادُ... .4
محمد بن علی الجواد (علیه السلام) از بزرگان بنی هاشم است، و او معروف به سخا و بخشش و کرم بود، و به همین خاطر «جواد» نامیده شده است.

5. ابن صبّاغ مالکی (متوفّای 855 ق):
«و هو الامام التّاسع... عُرف بأبی جعفرالثانی، و إن کان صغیرالسّنّ فهو کبیر القدر، رفیع الذّکر، القائم بالامامة بعد علیّ بن موسی الرّضا... للنصّ علیه والاشارة له بها من أبیه کما أخبر بذلک جماعة من الثّقات العدول».5
او امام نهم شیعیان بود... و به ابوجعفر ثانی مشهور است و با وجود اینکه سن کمی داشت، دارای مقامی بزرگ و شهرت بالایی بود و بعد از علی بن موسی الرضا(علیه السلام) به امامت رسید... این منصب با نص پدرش برای او ثابت است، چنانکه گروهی از افراد موثق و عادل به آن اشاره کرده اند.

6. عبدالله بن محمّد بن عامر شبراوی شافعی (متوفّای 1172 ق):
وی درباره فرزندان امام رضا (علیه السلام) می گوید: «... اجلّهم و اشرفهم التاسع من الائمة محمد الجواد ... و کراماته رضی الله عنه کثیرة و مناقبه شهیرة...».6
بزرگترین و شریفترین آنها، نهمین امام شیعیان، محمد جواد بود... و کرامات او (رضی الله عنه) فراوان، و مناقب او مشهور است.
__________________________
پی نوشت:
1. التذکرة، ابن الجوزی.
2. مطالب السّؤول، ابن طلحه شافعی، ص 239؛ الفصول المهمّه، ص 252.
3. الوافی بالوفیات، ج 4، ص 105.
4. منهاج السنه، ابن تیمیه، ص 127.
5. الفصول المهمّه، ص 251.
6. الاتحاف بحبّ الاشراف، ص 347.

منبع: فرهنگ كوثر - تابستان 1385، شماره 65