ناامیدی در احادیث

نوميدى از رحمت خدا

بحار الأنوار :خداوند متعال فرمود:

أهلُ طاعَتي في ضِيافَتي، و أهلُ شُكري في زِيادَتي ، و أهلُ ذِكرِي في نِعمَتي ، و أهلُ مَعصِيَتي لا اُويِسُهُم مِن رَحمَتي ؛ إن تابُوا فأنا حَبيبُهُم ، و إن دَعَوا فَأنا مُجِيبُهُم .
 فرمانبردارانِ از من در ميهمانى من هستند، و سپاسگزارانِ از من در فزايندگى من، و ياد كنندگانِ من در نعمت من، و نافرمانانِ خود را از رحمتم نوميد نمى گردانم. اگر توبه كردند، من دوست آنها هستم و اگر [مرا] خواندند، جواب گويشان هستم . 

( بحار الأنوار : ۷۷/۴۲/۱۰ )

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 الفاجِرُ الراجي لِرَحمَةِ اللّه ِ تعالى أقرَبُ مِنها مِن العابِدِ المُقَنَّطِ .
گنهكارِ اميدوار به رحمت خداوند متعال به رحمت نزديك تر است، تا عابدِ نوميد.

( كنز العمّال : ۵۸۶۹ )

امام على عليه السلام :

 عَجِبتُ لِمَن يَقنَطُ و مَعهُ الاستِغفارُ ! 
در شگفتم از كسى كه استغفار را با خود دارد و با اين وصف نوميد مى شود! 

( نهج البلاغة : الحكمة ۸۷ )

امام على عليه السلام : 

لا تَيأسْ لِذنبِكَ و بابُ التَّوبَةِ مَفتوحٌ .
تا زمانى كه دَرِ توبه باز است، از گناه خود نوميد مشو. 

( تحف العقول : ۲۱۴ )

امام على عليه السلام :

في القُنوطِ التَّفريطُ .
نوميدى، باعث كوتاهى در عمل مى شود.

( بحار الأنوار : ۷۷/۲۱۱/۱ )

امام على عليه السلام ـ در مناجات شعبانيه ـ گفت:

 إلهي لم اُسَلِّطْ على حُسنِ ظَنِّي قُنوطَ الإياسِ ، و لا انقَطَعَ رَجائي مِن جَميلِ كَرَمِكَ .
 الهى! نوميدى و يأس را بر گمان نيكم [به تو ]چيره نمى گردانم و اميدم را از بزرگوارى و بخشش زيباى تو، نمى بُرم . 

( بحار الأنوار : ۹۴/۹۹/۱۳.         )

امام على عليه السلام ـ در بخشى از خطبه خود در دعاى باران ـ گفت:

اللّهُمّ قَدِ انصاحَتْ جِبالُنا ··· نَدعُوكَ حينَ قَنَطَ الأنامُ ، و مَنَعَ الغَمامُ ··· فإنّكَ تُنزِلُ الغَيثَ مِن بعدِ ما قَنَطُوا ، و تَنشُرُ رَحمَتَكَ و أنتَ الوليُّ الحَميدُ  .
بار خدايا! كوههاى ما [از خشكى ]شكاف برداشته است··· در اين هنگام كه مردمان از همه جا نوميدند و ابرها نمى بارند، تو را مى خوانيم···؛ زيرا تويى كه باران را پس از نوميدى خلق، فرو مى فرستى و رحمت خويش را مى گسترانى و تو حاكمى ستوده هستى . 

( نهج البلاغة : الخطبة ۱۱۵ )

امام على عليه السلام ـ به همين مناسبت ـ گفت:

اللّهُمَّ فاسقِنا غَيثَكَ ، و لا تَجعَلنا مِن القانِطينَ
 بار خدايا! ما را از بارانت سيراب گردان و از نوميدان، قرارمان مده .  

( نهج البلاغة : الخطبة ۱۴۳)

امام على عليه السلام ـ در بخشى از سفارش خود به فرزند بزرگوارش حسن عليه السلام ـ نوشت:

 اعلَمْ أنّ الذي بيَدِهِ خَزائنُ السَّماواتِ و الأرضِ قد أذِنَ لكَ في الدُّعاءِ ، و تَكَفَّلَ لكَ بالإجابَةِ ··· فلا يُقَنِّطَنَّكَ إبطاءُ إجابَتِهِ ؛ فإنَّ العَطيَّةَ على قَدْرِ النِّيَّةِ .
 بدان كه آن كسى كه خزانه هاى آسمانها و زمين در دست اوست به تو اجازه دعا كردن داده و اجابت نمودن آن را ضمانت كرده است ··· پس، مبادا تأخير در اجابت او تو را نوميد گرداند؛ زيرا كه دَهِش به اندازه نيّت بستگى دارد .

( نهج البلاغة: الكتاب۳۱)

امام على عليه السلام :

الحَمدُ للّه ِِ غَيرِ مَقنوطٍ مِن رَحمَتِهِ، و لا مَخلُوٍّ مِن نِعمَتِهِ ، و لا مَأيُوسٍ مِن مَغفِرَتِهِ .
 ستايش خداوند را در حالى كه نه از رحمت او نوميدم و نه از نعمت او بى بهره و نه از آمرزش او مأيوس . 

( نهج البلاغة : الخطبة ۴۵ )

امام صادق عليه السلام ـ به نقل از شخصى حكيم ـ فرمود :

اليَأسُ مِن رَوحِ اللّه ِ أشَدُّ بَردا مِن الزَّمهَريرِ .
 نوميدى از رحمت خدا، سردتر از زمهرير است. 

(    2.بحار الأنوار:۷۲/۳۳۸/۱)

نهى از نوميد كردن از رحمت خدا

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : خداوند تبارك و تعالى فرمود:

يا بنَ آدمَ ··· لا تُقَنِّطِ الناسَ مِن رَحمَةِ اللّه ِ تعالى علَيهِم و أنتَ تَرجُوها لنفسِكَ .
 اى فرزند آدم! ··· مردم را از رحمت خداوند متعال نوميد مگردان، در حالى كه آن را براى خودت اميد دارى .

( صحيفة الرِّضا : ۴۳/۱۴ )

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

يَبعَثُ اللّه ُ المُقَنِّطينَ يَومَ القِيامَةِ مُغلَّبَةً وُجوهُهُم ـ يَعني غَلَبةَ السَّوادِ علَى البَياضِ ـ فيقالُ لَهُم : هؤلاءِ المُقَنِّطُونَ مِن رَحمَةِ اللّه ِ! .
 روز قيامت خداوند نوميد كنندگانِ [مردم از رحمت حق] را در حالى بر مى انگيزد كه سياهى چهره شان بر سفيدى آن غالب است و گفته مى شود: اينان نوميد كنندگانِ از رحمت خدايند . 

( بحار الأنوار: ۲/۵۵/۳۰ )

امام على عليه السلام :

الفَقيهُ كُلُّ الفَقيهِ مَن لم يُقَنِّطِ الناسَ مِن رَحمَةِ اللّه ِ ، و لم يُؤيِسْهُم مِن رَوحِ اللّه ِ ، و لم يُؤمِنْهُم مِن مَكرِ اللّه ِ .
فقيه به تمام معنا، كسى است كه مردم را از رحمت خدا نوميد نگرداند و از فضل و بخشايش خدا، مأيوسشان نسازد و از مكر و عذاب خدا هم آسوده خاطرشان نكند . 

( نهج البلاغة : الحكمة ۹۰)

امام على عليه السلام ـ در بخشى از سفارش خود به فرزند بزرگوارش حسن عليه السلام ـ فرمود :

 أي بُنَيَّ ، لا تُؤيِسْ مُذنِبا ، فَكَم مِن عاكِفٍ على ذَنبِهِ خُتِمَ لَهُ بخَيرٍ ، و كَم مِن مُقبِلٍ على عَمَلِهِ مُفسِدٌ في آخِرِ عُمُرِهِ ، صائرٌ إلَى النارِ ، نَعوذُ بِاللّه ِ منها! .
 اى فرزندم! هيچ گنهكارى را نوميد مكن؛ زيرا اى بسا كسى كه عمرى گناه مى كند، اما فرجامش به نيكى ختم مى شود و اى بسا كسى كه عمرى عمل [خير ]مى كند، ليكن در پايان عمرش گرفتار فساد مى شود و رهسپار دوزخ مى گردد؛ پناه به خدا از آتش دوزخ . 

( بحار الأنوار : ۷۷/۲۳۹/۱ )

كسى كه از رحمت خدا نوميد است

امام على عليه السلام :

المُذنِبُ على بَصيرَةٍ غَيرُ مُستَحِقٍّ لِلعَفوِ ، المُذنِبُ عن غَيرِ عِلمٍ بَرِيءٌ مِن الذَّنبِ .
كسى كه آگاهانه گناه كند، مستحقّ بخشش نيست و كسى كه ناآگاهانه گناه كند، از گناه مبرّاست .  

( غرر الحكم : ۱۵۱۶ ، ۱۷۲۳)

میزان الحکمه،جلد نهم.