وعده از نظر احادیث
۰۱ مرداد ۱۳۹۴ 0 معارفعناوین
وعده خدا حق است
مَن وَعَدَهُ اللّه ُپيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
على عَمَلٍ ثَوابا فهُو مُنجِزُهُ لَهُ ، و مَن أوعَدَهُ على عَمَلٍ عِقابا فهُو فِيهِ بِالخِيارِ
خداوند به هر كس وعده پاداش در برابر كارى دهد، حتما آن وعده را به كار مى بندد و هر كس را در برابر كارى وعده كيفر دهد در [عملى كردن، يا عملى نكردن ]آن وعده آزاد است
امام على عليه السلام :
أفِيضُوا في ذِكرِ اللّه ِ فإنّهُ أحسَنُ الذِّكرِ ، و ارغَبوا فيما وَعَدَ المُتَّقينَ فإنَّ وَعدَهُ أصدَقُ الوَعدِ
خدا را فراوان ياد كنيد ، كه ياد خدا بهترين ياد است، و به آنچه خداوند به پرهيزگاران وعده داده است روى آوريد؛ زيرا كه وعده خدا راست ترين وعده است
امام على عليه السلام :
عِبادَ اللّه ِ ، إنّهُ لَيس لِما وَعَدَ اللّه ُ مِن الخَيرِ مَترَكٌ ، و لا فيما نَهى عَنهُ مِن الشَّرِّ مَرغَبٌ
اى بندگان خدا! آن خير و خوبى كه خداوند وعده داده است، جاى آن ندارد كه كسى آن را فرو گذارد و آن شرّ و عذابى كه خداوند از آن بر حذر داشته است جاى خواستن ندارد
امام على عليه السلام ـ در توصيف خداوند سبحان ـ فرمود :
الّذي صَدَقَ في مِيعادِهِ ، و ارتَفَعَ عن ظُلمِ عِبادِهِ ، و قامَ بِالقِسطِ في خَلقِهِ
آنكه در وعده اش راست گوست و از ستم كردن بر بندگانش مبرّاست و در ميان آفريدگانش به عدالت رفتار كرده است
وعده، دَين است
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
العِدَةُ دَينٌ
وعده، دَين است
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
العِدَةُ دَينٌ ، وَيلٌ لِمَن وَعَدَ ثُمّ أخلَفَ ، وَيلٌ لمَن وَعَدَ ثُمّ أخلَفَ ، وَيلٌ لِمَن وَعَدَ ثُمّ أخلَفَ
وعده، دَين است؛ واى بر كسى كه وعده دهد و خُلف وعده كند، واى بر كسى كه وعده دهد و خلف وعده كند، واى بر كسى كه وعده دهد و خلف وعده كند
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
عِدَةُ المُؤمنِ دَينٌ ، و عِدَةُ المُؤمنِ كالأخذِ بِاليَدِ
وعده مؤمن، دَين است [به گردن او]، وعده مؤمن مانند گرفتن با دست (قطعى) است
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
عِدَةُ المُؤمنِ أخذٌ بِاليَدِ
وعده مؤمن، نقد (قطعى) است
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
لواعِدُ بِالعِدَةِ مِثلُ الدَّينِ أو أشَدُّ
و عده اى كه داده مى شود، مانند دَين، يا مهمتر از آن است
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
وَأْيُ المُؤمنِ حَقٌّ واجِبٌ
وعده مؤمن، يك حقّ واجب [به گردن او ]است
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
إنَّ العِدَةَ عَطيَّةٌ
وعده، يك عطيّه و دهِش است
امام على عليه السلام :
ما باتَ لِرجُلٍ عِندي مَوعِدٌ قَطُّ فباتَ يَتمَلمَلُ على فِراشِهِ لِيَغدوَ بِالظَّفَرِ بحاجَتِهِ ، أشَدَّ مِن تَمَلمُلي على فِراشي حِرصا علَى الخُروجِ إلَيهِ مِن دَينِ عِدَتِهِ ، و خَوفا مِن عائقٍ يُوجِبُ الخُلفَ ؛ فإنّ خُلفَ الوَعدِ لَيسَ مِن أخلاقِ الكِرامِ
بى قرارى شبانه مردى در بسترش كه به او و عده اى داده ام، تا صبح شود و به مرادش برسد بيشتر از بى قرارى من در بسترم نيست كه جوش مى زنم صبح شود و از دَين و عده اى كه به او داده ام بيرون آيم و از ترس اينكه مبادا مانعى باعث خُلف وعده شود؛ زيرا كه خلف وعده از خصلت هاى كريمان نيست
امام على عليه السلام :
وَعدُ الكَريمِ نَقدٌ و تَعجيلٌ ، وَعدُ اللَّئيمِ تَسويفٌ و تَعليلٌ
وعده شخص بزرگوار، نقد و فورى است وعده شخص فرومايه با سر دواندن و بهانه تراشى همراه است
امام على عليه السلام :
المَنعُ الجَميلُ أحسَنُ مِن الوَعدِ الطَّويلِ
جواب كردن كسى با روى خوش، نيكوتر از وعده دير انجام است
امام على عليه السلام :
اُذكُرْ وَعدَكَ
وعده خود را [همواره ]به ياد داشته باش
امام رضا عليه السلام :
إنّا أهلُ بَيتٍ نَرى ما وَعَدْنا علَينا دَينا كَما صَنَعَ رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله
ما خاندانى هستيم كه وعده خود را دَينى بر گردن خويش مى بينيم، چنان كه رسول خدا صلى الله عليه و آله چنين كرد
وعده، يكى از دو بندگى است
امام على عليه السلام :
المَسؤولُ حُرٌّ حتّى يَعِدَ
كسى كه از او چيزى خواسته مى شود، آزاد است تا آن هنگام كه وعده دهد
امام على عليه السلام :
الوَعدُ أحَدُ الرِّقَّينِ ، إنجازُ الوَعدِ أحَدُ العِتقَينِ
وعده يك نوع بندگى است انجام دادن وعده يك نوع آزادى [از قيد بندگى ]است
امام على عليه السلام :
الوَعدُ مَرَضٌ ، و البُرءُ إنجازُهُ
وعده دادن، بيمارى است و بهبودى از اين بيمارى به انجام دادن وعده است
الترغيب و الترهيب ـ به نقل از عبد اللّه بن ابى الحمساء ـ :
بايَعتُ رسولَ اللّه ِ صلى الله عليه و آله بِبَيعٍ قَبلَ أن يُبعَثَ ، فَبَقِيَت لَهُ بَقيَّةٌ و وَعَدتُهُ أن آتِيَهُ بها في مَكانِهِ ، فنَسِيتُ ، ثُمّ ذَكَرتُ بَعدَ ثَلاثٍ فَجِئتُ فإذا هُو مَكانَهُ فقالَ : يافَتى، لَقَد شَقَقتَ علَيَّ ، أنا هاهُنا مُنذُ ثَلاثٍ أنتَظِرُكَ!
پيش از آنكه رسول خدا صلى الله عليه و آله مبعوث شود با او معامله اى كردم و مقدارى از آنچه مى خواستم به ايشان بدهم باقى ماند و من وعده دادم كه آن باقيمانده را در همان جا كه هست برايش ببرم اما و عده اى را كه داده بودم فراموش كردم بعد از گذشت سه روز به يادم آمد آمدم ديدم پيامبر صلى الله عليه و آله در همان جاست فرمود: اى جوان! مرا به زحمت انداختى، سه روز است كه من در اين جا منتظر تو هستم!
امام صادق عليه السلام :
إنّ رسولَ اللّه ِ صلى الله عليه و آله واعَدَ رجُلاً إلَى الصَّخرَةِ فقالَ : أنا لكَ هاهُنا حتّى تَأتيَ قالَ : فاشتَدَّتِ الشَّمسُ علَيهِ ، فقالَ لَهُ أصحابُهُ : يا رسولَ اللّه ِ، لو أنّكَ تَحَوَّلتَ إلَى الظِّلِّ ! قالَ : وَعَدتُهُ إلى هاهُنا و إن لَم يَجِئْ كانَ مِنهُ المَحشَرُ
رسول خدا صلى الله عليه و آله با مردى در كنار صخره وعده گذاشت و فرمود: من در اين جا منتظر تو مى مانم تا بيايى آفتاب داغى بر آن حضرت مى تابيد اصحاب عرض كردند: اى رسول خدا! خوب است به سايه برويد حضرت فرمود: من در اين جا با او وعده گذاشته ام و اگر نيايد تا قيامت در همين جا مى ايستم
بحار الأنوار ـ به نقل از جعفرى ـ : امام رضا عليه السلام به من فرمود :
تَدري لِمَ سُمِّيَ إسماعيلُ صادِقَ الوَعدِ ؟ قلتُ : لا أدري ، قالَ : وَعَدَ رجُلاً فجَلَسَ لَهُ حَولاً يَنتَظِرُهُ
مى دانى چرا اسماعيل [بن حزقيل] را صادق الوعد گفتند؟ عرض كردم: نمى دانم حضرت فرمود: به مردى و عده اى داد و [براى وفاى به وعده خود ]يك سال منتظر او بود
وعده هايى كه شايسته نيست داده شود
امام على عليه السلام :
لا تَعِدَنَّ عِدَةً لا تَثِقُ مِن نَفسِكَ بإنجازِها
هرگز و عده اى نده كه نسبت به انجام آن از خود مطمئن نيستى
امام صادق عليه السلام :
لا تَعِدَنَّ أخاكَ وَعدا لَيسَ في يَدِكَ وَفاؤُهُ
هرگز به برادرت و عده اى نده كه انجام آن به دست تو نيست
امام كاظم عليه السلام ـ به مردى كه عرض كرد به من وعده (قول) بده ـ فرمود :
كَيفَ أعِدُكَ و أنا لِما لا أرجو أرجى مِنّي لِما أرجو ؟!
چگونه به تو وعده (قول) دهم، در حالى كه به آنچه اميد ندارم اميدوارترم از آنچه بدان اميدوارم؟!
نكوهش خُلف وعده
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
عِدَةُ المُؤمنِ نَذرٌ لا كَفّارَةَ لَهُ
وعده مؤمن نذرى است كه كفّاره اى برايش [متصوّر ]نيست
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
إذا وَعَدَ الرّجُلُ أخاهُ ، و مِن نِيَّتِهِ أن يَفِيَ لَهُ فلَم يَفِ و لَم يَجِئْ لِلمِيعادِ ، فلا إثمَ علَيهِ
هرگاه انسان به برادرش و عده اى دهد و نيّتش آن باشد كه بدان وفا كند اما وفا نكند و وعده را به جا نياورد، گناهى بر او نيست
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
لَيس الخُلفُ أن يَعِد الرّجُلُ و مِن نِيَّتِهِ أن يَفيَ، و لكنَّ الخُلفَ أن يَعِدَ الرّجُلُ و مِن نِيَّتِهِ أن لا يَفِيَ
خُلف وعده اين نيست كه آدمى و عده اى دهد و نيّتش اين باشد كه بدان وفا كند، بلكه خُلف وعده آن است كه انسان و عده اى دهد و قصد انجام آن را نداشته باشد
امام على عليه السلام ـ در فرمان استاندارى مصر به مالك اشتر ـ نوشت:
و إيّاكَ و المَنَّ على رَعِيَّتِكَ بإحسانِكَ ، أو التَّزَيُّدِ فيما كانَ مِن فِعلِكَ ، أو أن تَعِدَهُم فتُتبِعَ مَوعِدَكَ بخُلفِكَ ؛ فإنّ المَنَّ يُبطِلُ الإحسانَ ، و التَّزَيُّدَ يَذهَبُ بِنُورِ الحَقِّ ، و الخُلفَ يُوجِبُ المَقتَ عِندَ اللّه ِ و النّاسِ ، قالَ اللّه ُ تعالى : «كَبُرَ مَقْتا عِندَ اللّه ِ أنْ تَقُولوا ما لا تَفْعَلُونَ»
مبادا به خاطر خدماتت، بر رعيّت خود منّت گذارى يا كارهاى خود را بيش از آنچه هست جلوه دهى يا به مردم وعده دهى و به وعده ات عمل نكنى؛ زيرا منّت نهادن، احسان را بى اجر مى كند و بزرگ جلوه دادن كارهايى كه مى كنى، نور حق (حقيقت) را مى برد و به كار نبستن وعده، باعث خشم خدا و مردم مى شود خداوند متعال مى فرمايد: «نزد خداوند بسيار مبغوض است كه چيزى بگوييد و به آن عمل نكنيد»
امام على عليه السلام :
كانَ لي فيما مَضى أخٌ في اللّه ِ ··· و كانَ يَقولُ ما يَفعَلُ ، و لا يَقولُ ما لا يَفعَلُ
در گذشته برادرى دينى داشتم··· چيزى مى گفت كه بدان عمل مى كرد و آنچه را كه بدان عمل نمى كرد نمى گفت
امام صادق عليه السلام :
عِدَةُ المُؤمنِ أخاهُ نَذرٌ لا كَفّارَةَ لَهُ ، فمَن أخلَفَ فبِخُلفِ اللّه ِ بَدأَ ، و لِمَقتِهِ تَعَرَّضَ ، و ذلكَ قَولُهُ : «يا أيُّها الّذِينَ آمَنُوا لِمَ تَقُولونَ ما لا تَفْعَلُونَ»
وعده مؤمن نذرى است كه كفّاره اى برايش [متصوّر] نيست؛ زيرا هر كه خُلف وعده كند، قبل از هر چيز با خدا خُلف وعده كرده و خود را در معرض خشم و دشمنى او قرار داده است و اين سخن خداوند متعال است آنجا كه مى فرمايد: «اى كسانى كه ايمان آورده ايد! چرا چيزى مى گوييد كه انجام نمى دهيد؟»
امام كاظم عليه السلام :
إذا وَعَدتُمُ الصِّغارَ فأوفُوا لَهُم ؛ فإنَّهُم يَرَونَ أنّكُم أنتُمُ الّذينَ تَرزُقونَهُم ، و إنّ اللّه َ لا يَغضَبُ بشَيءٍ كغَضَبِهِ لِلنِّساءِ و الصِّبيانِ
هرگاه به كودكان و عده اى داديد به آن عمل كنيد؛ زيرا آنها فكر مى كنند اين شما هستيد كه به آنها روزى مى دهيد و خداوند به اندازه اى كه براى زنان و كودكان خشم مى گيرد، براى هيچ چيز به خشم نمى آيد
میزان الحکمه،جلد سیزدهم
کانال قرآن و حدیث را درشبکه های اجتماعی دنبال کنید.
