شرح نامه 31 نهج البلاغه: نگاه مردم به دنیا

مَثَل دنيا آزمودگان

"إِنَّمَا مَثَلُ مَنْ خَبَرَ الدُّنْيَا كَمَثَلِ قَوْمٍ سَفْرٍ نَبَا بِهِمْ مَنْزِلٌ جَدِيبٌ فَأَمُّوا مَنْزِلًا خَصِيباً وَ جَنَاباً مَرِيعاً فَاحْتَمَلُوا وَعْثَاءَ الطَّرِيقِ وَ فِرَاقَ الصَّدِيقِ وَ خُشُونَةَ السَّفَرِ وَ جُشُوبَةَ المَطْعَمِ لِيَأْتُوا سَعَةَ دَارِهِمْ وَ مَنْزِلَ قَرَارِهِمْ فَلَيْسَ يَجِدُونَ لِشَيْ‏ءٍ مِنْ ذَلِكَ أَلَماً وَ لَا يَرَوْنَ نَفَقَةً فِيهِ مَغْرَماً وَ لَا شَيْ‏ءَ أَحَبُّ إِلَيْهِمْ مِمَّا قَرَّبَهُمْ مِنْ مَنْزِلِهِمْ وَ أَدْنَاهُمْ مِنْ مَحَلَّتِهِمْ"
مثل كسی كه دنيا را آزموده -و با امتحان و آزمايش حقيقت آن را به دست آورده- همانند گروهى مسافر است كه در منزل و جايگاهى خشك و قحط زده باشند؛ منزلى كه براى آنان سازگار نيست و لذا منزلى پر نعمت و ناحيه اى سبز و خرم را قصد كنند، پس آنها رنج سفر و دورى دوست، سختى راه و نامطلوبى و ناگوارى خوراك را تحمل كرده و بر خود هموار مى سازند تا به خانه ى وسيع و گسترده و به منزل و قرارگاه خود برسند. آنان از اين همه سختي ها و ناراحتي ها احساس درد و رنجى نمى كنند و هزينه و مخارجى را كه در اين راه صرف مى شود، زيان و ضرر نمى پندارند و چيزى در نزد آنان محبوبتر از وسيله اى كه آنان را به منزلشان نزديك كرده و به قرارگاهشان برساند نيست'.

آرى انسان دنيا آزموده چنين است او كاملا لمس كرده و فهميده كه اين منزل، منزلى خشك و فاقد نعمت و آب و گياه است و منزلى در پيش دارد كه بسيار پر نعمت و شاداب و خرم است. اكنون از دل بر كندن از اين منزل نامساعد و فاقد وسائل، چه نگرانى اى دارد؟ و از روى آوردن به آن منزل پر نعمت كه همه گونه وسائل رفاه و شادى فراهم است چه ناراحتى خواهد داشت؟ چنين كسى اصلا دلبستگى به دنيا پيدا نمى كند و دلداده ى آن نمى شود.
وقتى پيش از آنكه مرگ بيايد و او را از اين دنيا جدا كند، او خود دل از دنيا بر كنده و روى به جهان ابديت گذاشته است، از آمدن مرگ نه تنها احساس ناراحتى نمى كند، بلكه شادمانى خواهد داشت و از مرگ، كه او را به نزل اصليش مى رساند استقبال كرده و با آغوش باز و چهره ى خندان آن را مى پذيرد.

مثل فريفتگان دنيا

"وَ مَثَلُ مَنِ اغْتَرَّ بِهَا كَمَثَلِ قَوْمٍ كَانُوا بِمَنْزِلٍ خَصِيبٍ فَنَبَا بِهِمْ إِلَى مَنْزِلٍ جَدِيبٍ فَلَيْسَ شَيْ‏ءٌ أَكْرَهَ إِلَيْهِمْ وَ لَا أَفْظَعَ عِنْدَهُمْ مِنْ مُفَارَقَةِ مَا كَانُوا فِيهِ إِلَى مَا يَهْجُمُونَ عَلَيْهِ وَ يَصِيرُونَ إِلَيْه‏"
'و مثل كسي كه فريفته ى دنيا شود، مانند مثل گروهى است كه در منزلى پر نعمت و آب و گياه باشند، ليكن ماندن آنان در آنجا فراهم نباشد و بخواهند به منزلى خشك و بى آب و آبادى بروند كه هيچ چيزى ناراحت كننده تر، ناخوش آيندتر، دشوارتر و هولناك تر در نزد آنان از جدا شدن از منزلى كه در آن بودند و رفتن به سوى آنچه كه به آن روى آورده و ناگهان وارد آن مى شوند نيست'.

انسان مغرور به دنيا و كسي كه فريب اين ظواهر را خورده او بهترين جا و عاليترين مكان و اقامتگاه را همين جهان مى داند، او هرگز نمى تواند توجه به جهان ديگر كند و به ياد عالم ابدى باشد و علاقه ى به آخرت، او را به سوى عبادت و بندگى خدا سوق دهد، كه روى آوردن به عالم ديگرى در نظر او، روى آوردن به منزل خشك و بى آب و آبادى است.
__________________________
منبع: به سوى مدينه فاضله، على كريمى جهرمى