شرح نامه 31 نهج البلاغه: لطف خدا بر بندگان

"وَ لَمْ يُعَاجِلْكَ بِالنِّقْمَةِ ... وَ لَمْ يَفْضَحْكَ حَيْثُ الْفَضِيحَةُ بِكَ أَوْلَى ... وَ لَمْ يُنَاقِشْكَ بِالْجَرِيمَةِ وَ لَمْ يُؤْيِسْكَ مِنَ الرَّحْمَة"

'(خداوند) در عذاب تو شتاب نكرده است، و تو را رسوا نساخت جایی كه شايسته‌ى رسوا شدن بودی،... و به سبب گناه و خلافى كه از تو سرزد تو را در تنگنای حساب قرار نداد، و تو را از رحمت خود نا اميد نگردانيد'.

درنگ در عذاب

"وَ لَمْ يُعَاجِلْكَ بِالنِّقْمَةِ"
'خداوند در عذاب تو شتاب نكرده است'.
اگر بنا بود خداوند در كيفر و عذاب گناه كاران شتاب كند، هيچ فردى باقى نمى ماند و ليكن لطف و رحمتش چنان است كه عجله در عذاب نمى كند.
امام على بن الحسين (عليه السلام) نيز در دعاى روز جمعه در مقام مناجات با خدا مي گويند: 'يا مَن لا يُغَيّرُ النعمةَ و لا يُبادِرُ بِالنقمة' اى كه نعمت خود را تغيير نمى دهى و در عذاب شتاب نمى كنى. بلكه بايد توجه داشت كه هميشه هم شتاب نكردن خداوند در عقوبت بندگان، نعمت نيست، بلكه در دعاى شريف شب جمعه دارد: 'وَ إنّما يُعَجّلُ مَن يَخافُ الفوتَ': كسى شتاب در عقوبت مى كند كه ترس از دست رفتن "فرصت" داشته باشد.

حفظ آبرو

"وَ لَمْ يَفْضَحْكَ حَيْثُ الْفَضِيحَةُ بِكَ أَوْلَى"
'و تو را رسوا نساخت جائيكه رسوائى شايسته ى تو بود'.
آرى چه بسيار گناهان كه يكى از آنها كافى بود كه خداوند بخاطر آن انسان را رسوا سازد، از ما خطا سرزده و مى زند، ولى لطف الهى طورى است كه پرده پوشى كرده و رسوا نمى سازد "يا مَن أظهرَ الجميلَ و سَترَ القبيحَ".
البته نبايد از اين مطلب سوء استفاده كرد، بلكه بايد وحشت داشت كه مبادا يكباره خداوند انسان را مفتضح و رسوا ساخته و ناگهان پرده از كار انسان كنار برود.

دريغ از جريمه

"وَ لَمْ يُنَاقِشْكَ بِالْجَرِيمَةِ"
'و بسبب گناه و خلافى كه از تو سرزد، تو را در تنگنا و مداقه حساب قرار نداد'.
اين قدرتمندان مادى اند كه براى بقاء خود احتياط كارى كرده و كسى را كه مرتكب خلافى شد سخت مورد مناقشه و مداقه قرار داده و دقيقا به تمام كارها و برنامه هاى او مى رسند و روى هر كدام حساب مى كنند، و ليكن خداوند چنين نيست.

نا اميد نساختن

"وَ لَمْ يُؤْيِسْكَ مِنَ الرَّحْمَة"
'و تو را از رحمت خود نوميد نگردانيد'.
خداوند در ياس را بكلى مسدود ساخته و جلو نوميدى را گرفته و حتى آن را گناهى بزرگ دانسته است و براى آنكه گناهارى دچار ياس زدگى نشود فرموده است: 'قل يا عبادىَ الذین أسرَفوا على أنفسهم لا تقنَطوا مِن رحمةِ الله إنّ اللهَ يغفرُ الذنوبَ جميعاً إنّه هو الغفورُ الرحيمُ' (زمر، 53) اى بندگانی كه بر نفس خود اسراف كرده ايد، مايوس از رحمت خداوند نباشيد، براستى خداوند همه گناهان را مى آمرزد كه او آمرزنده ى مهربان است.
و در جاى ديگر فرموده: 'إنّه لا يَيأسُ مِن رَوحِ الله الّا القومُ الكافرون' (يوسف، 87) براستى كه از رحمت خداوند مايوس نمى شود جز مردمان كافر.
__________________________
منبع: به سوى مدينه فاضله، على كريمى جهرمى