دعای یا شاهد کل نجوی در شب عرفه (اقبال الاعمال)
۱۳ تیر ۱۳۹۵ 0 ادعیه و زیاراتالجزء الأول؛ هذا مبدأ ذكر الأعمال الأشهر الثلاثة أعني شوال و ذي قعدة و ذي حجة من كتاب الإقبال، الباب الثالث فيما يختص بفوائد من شهر ذي الحجة و موائد للسالكين صوب المحجة، فصل فيما نذكره من دعاء في ليلة عرفة
جلد اول، شروع ذکرهای اعمال ماه های سه گانه، یعنی شوال، ذی القعده و ذی الحجه از کتاب اقبال الاعمال، باب سوم، فوائد ماه ذی الحجه، در ادامه فصل یازدهم، (اولین) دعاى شب عرفه:
وَجَدْنَاهُ فِي كُتُبِ الدَّعَوَاتِ يَقُولُ مَا هَذَا لَفْظُهُ: رُوِيَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الصَّادِقِ ع يَرْفَعُهُ إِلَى النَّبِيِّ ص أَنَّهُ قَالَ
در برخى كتاب‌هاى دعا آمده است: «در روايتى از حضرت جعفر بن محمد صادق -عليه السّلام-به صورت مرفوع[1] آمده است كه پيامبر اكرم-صلّى اللّه عليه و آله و سلّم-فرمود:
مَنْ دَعَا بِهِ فِي لَيْلَةِ عَرَفَةَ أَوْ لَيَالِي الْجَمْعِ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ. وَ الدُّعَاءُ
هر كس اين دعا را در شب عرفه يا شب‌هاى جمعه بخواند، خداوند او را مى‌آمرزد. متن دعا به اين صورت است:
اللَّهُمَّ يَا شَاهِدَ كُلِّ نَجْوَى وَ مَوْضِعَ كُلِّ شَكْوَى وَ عَالِمَ كُلِّ خَفِيَّةٍ
خداوندا، اى گواه بر همه‌ى نجواها و جايگاه همه‌ى گله‌ها و آگاه به همه‌ى پنهانى‌ها
وَ مُنْتَهَى كُلِّ حَاجَةٍ يَا مُبْتَدِئاً بِالنِّعَمِ عَلَى الْعِبَادِ يَا كَرِيمَ الْعَفْوِ يَا حَسَنَ التَّجَاوُزِ يَا جَوَادُ
و منتهاى تمامى خواسته‌ها، اى كسى كه ابتدائا و بى‌درخواست، نعمت‌هاى خود را بر بندگان ارزانى مى‌دارى، اى بخشنده‌ى بزرگوار،
يَا مَنْ لَا يُوَارِي مِنْهُ لَيْلٌ دَاجٍ وَ لَا بَحْرٌ عَجَّاجٌ
اى نيكوى درگذرنده، اى بخشنده، اى خدايى كه شب تاريك و درياى خروشان
وَ لَا سَمَاءٌ ذَاتُ أَبْرَاجٍ وَ لَا ظُلَمٌ ذَاتُ ارْتِيَاجٍ [ارْتِتَاجٍ] يَا مَنِ الظُّلْمَةُ عِنْدَهُ ضِيَاءٌ
و آسمان داراى برج‌ها و تاريكى‌هاى پوشيده و سربسته نمى‌توانند چيزى را از تو پوشيده نگاه دارند، اى خدايى كه تاريكى نزد تو روشنايى است.
أَسْأَلُكَ بِنُورِ وَجْهِكَ الْكَرِيمِ الَّذِي تَجَلَّيْتَ بِهِ لِلْجَبَلِ فَجَعَلْتَهُ (دَكًّا وَ خَرَّ مُوسى صَعِقاً)[2]
از تو درخواست مى‌كنم به نور روى [ذات، يا اسما و صفات]گرامى تو كه با آن بر كوه تجلى نمودى و آن را از هم پاشيدى و حضرت موسى بى‌هوش به زمين افتاد
وَ بِاسْمِكَ الَّذِي رَفَعْتَ بِهِ السَّمَاوَاتِ بِلَا عَمَدٍ وَ سَطَحْتَ بِهِ الْأَرْضَ عَلَى وَجْهِ مَاءٍ جَمَدٍ
و به آن اسم [و كمال]تو كه با آن آسمان‌ها را بدون هيچ ستونى برافراشتى و زمين را بر روى آب ايستا گستراندى،
وَ بِاسْمِكَ الْمَخْزُونِ الْمَكْنُونِ الْمَكْتُوبِ الطَّاهِرِ الَّذِي إِذَا دُعِيتَ بِهِ أَجَبْتَ وَ إِذَا سُئِلْتَ بِهِ أَعْطَيْتَ
و به آن اسم اندوخته، نهانى، نگاشته و پاك تو كه هرگاه به آن خوانده شوى، اجابت مى‌كنى و هر گاه با آن درخواست شوى، عطا مى‌كنى
وَ بِاسْمِكَ السُّبُّوحِ الْقُدُّوسِ الْبُرْهَانِ الَّذِي هُوَ نُورٌ عَلَى كُلِّ نُورٍ وَ نُورٌ مِنْ نُورٍ
و به آن اسم بسيار پاك و روشنگر تو كه نور بر روى نور و نور ناشى از نور است
يُضِيءُ مِنْهُ كُلُّ نُورٍ إِذَا بَلَغَ الْأَرْضَ انْشَقَّتْ وَ إِذَا بَلَغَ السَّمَاوَاتِ فُتِحَتْ وَ إِذَا بَلَغَ الْعَرْشَ اهْتَزَّ
و همه‌ى انوار بدان روشن هستند و هرگاه به زمين برسد، آن را مى‌شكافد و هرگاه به آسمان‌ها برسد، گشوده مى‌شوند و هرگاه به عرش برسد، به لرزه درمى‌آيد
وَ بِاسْمِكَ الَّذِي تَرْتَعِدُ مِنْهُ فَرَائِصُ مَلَائِكَتِكَ وَ أَسْأَلُكَ بِحَقِّ جَبْرَئِيلَ وَ مِيكَائِيلَ وَ إِسْرَافِيلَ
و به آن اسم تو كه اندام فرشتگانت از آن به لرزه درمى‌آيد و از تو مى‌خواهم به حق جبرئيل و ميكائيل و اسرافيل
وَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ الْمُصْطَفَى صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ عَلَى جَمِيعِ الْأَنْبِيَاءِ وَ جَمِيعِ الْمَلَائِكَةِ
و به حق محمد مصطفى-درودهاى خدا بر او و بر همه‌ى پيامبران و فرشتگان-
وَ بِالاسْمِ الَّذِي مَشَى بِهِ الْخَضِرُ عَلَى قُلَلِ الْمَاءِ كَمَا مَشَى بِهِ عَلَى جُدَدِ الْأَرْضِ
و به آن اسم تو كه حضرت خضر به وسيله‌ى آن بر فراز آب‌ها راه رفت همان گونه كه راه‌هاى زمين را با آن طى كرد
وَ بِاسْمِكَ الَّذِي فَلَقْتَ بِهِ الْبَحْرَ لِمُوسَى وَ أَغْرَقْتَ فِرْعَوْنَ وَ قَوْمَهُ
و به آن اسم تو كه دريا را براى حضرت موسى شكافتى و فرعون و قوم او را غرق كردى
وَ أَنْجَيْتَ بِهِ مُوسَى بْنَ عِمْرَانَ (مِنْ جانِبِ الطُّورِ الْأَيْمَنِ)[3] فَاسْتَجَبْتَ لَهُ وَ أَلْقَيْتَ عَلَيْهِ مَحَبَّةً مِنْكَ
و حضرت موسى بن عمران را از كناره‌ى راست كوه طور نجات دادى و دعاى او را مستجاب كردى و محبتى از جانب خود بر او افكندى
وَ بِاسْمِكَ الَّذِي بِهِ أَحْيَا عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ الْمَوْتَى وَ تَكَلَّمَ (فِي الْمَهْدِ صَبِيًّا)[4] وَ أَبْرَأَ الْأَكْمَهَ وَ الْأَبْرَصَ بِإِذْنِكَ
و به آن اسم تو كه حضرت عيسى بن مريم با آن مرده‌ها را زنده مى‌كرد و در حال كودكى در گاهواره سخن مى‌گفت و نابينا و بيمار مبتلا به پيسى را به اذن تو شفا مى‌داد
وَ بِاسْمِكَ الَّذِي دَعَاكَ بِهِ حَمَلَةُ عَرْشِكَ وَ جَبْرَئِيلُ وَ مِيكَائِيلُ وَ إِسْرَافِيلُ وَ حَبِيبُكَ مُحَمَّدٌ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ
و به آن اسم تو كه حاملان عرش و جبرئيل و ميكائيل و إسرافيل و حبيبك محمّد جبرئيل و ميكائيل و اسرافيل و محبوب تو حضرت محمد-درود بر او و خاندان او-
وَ مَلَائِكَتُكَ الْمُقَرَّبُونَ وَ أَنْبِيَاؤُكَ الْمُرْسَلُونَ وَ عِبَادُكَ الصَّالِحُونَ مِنْ أَهْلِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرَضِينَ
و فرشتگان مقرب و پيامبران مرسل و بندگان شايسته‌ات اعم از ساكنان آسمان‌ها و زمين‌ها، تو را بدان مى‌خوانند
وَ بِاسْمِكَ الَّذِي دَعَاكَ بِهِ ذُو النُّونُ (إِذْ ذَهَبَ مُغاضِباً فَظَنَّ أَنْ لَنْ نَقْدِرَ عَلَيْهِ
و به آن اسم تو كه ذو النون حضرت يونس]تو را بدان خواند، آن‌گاه كه خشمگين راهى شد و گمان برد كه ما او را گرفتار نخواهيم ساخت،
فَنادى فِي الظُّلُماتِ أَنْ لا إِلهَ إِلَّا أَنْتَ سُبْحانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ)[5]
سپس در ميان تاريكى‌ها ندا كرد: «معبودى جز تو وجود ندارد، تو پاكى، من از ستمكاران بودم.»
فَاسْتَجَبْتَ لَهُ وَ نَجَّيْتَهُ (مِنَ الْغَمِّ وَ كَذلِكَ نُنْجِي الْمُؤْمِنِينَ)[6]
و تو دعاى او را مستجاب كردى و از اندوه نجات دادى و اين‌چنين مؤمنان را نجات مى‌بخشى
وَ بِاسْمِكَ الْعَظِيمِ الَّذِي دَعَاكَ بِهِ دَاوُدُ وَ خَرَّ لَكَ سَاجِداً فَغَفَرْتَ لَهُ ذَنْبَهُ
و به آن اسم تو كه حضرت داوود تو را بدان خواند و براى تو به سجده افتاد و تو گناه [ترك امر ارشادى، يا ترك اولى]او را آمرزيدى
وَ بِاسْمِكَ الَّذِي دَعَتْكَ بِهِ آسِيَةُ امْرَأَةُ فِرْعَوْنَ (إِذْ قالَتْ رَبِّ ابْنِ لِي عِنْدَكَ بَيْتاً فِي الْجَنَّةِ
و به آن اسم تو كه آسيه، زن فرعون تو را بدان خواند، آن‌گاه كه گفت: «پروردگارا، خانه‌اى در بهشت براى من فراهم كن
وَ نَجِّنِي مِنْ فِرْعَوْنَ وَ عَمَلِهِ وَ نَجِّنِي مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ)[7] فَاسْتَجَبْتَ لَهَا دُعَاءَهَا
و مرا از فرعون و عمل او و نيز از مردمان ستمگر نجات بخش.» و تو دعاى او را مستجاب كردى
وَ بِاسْمِكَ الَّذِي دَعَاكَ بِهِ أَيُّوبُ إِذْ حَلَّ بِهِ الْبَلَاءُ فَعَافَيْتَهُ
و از تو مى‌خواهم به آن اسم تو كه حضرت ايوب تو را بدان خواند، آن‌گاه كه بلا او را فراگرفت و او را عافيت بخشيدى
وَ آتَيْتَهُ أَهْلَهُ وَ مِثْلَهُمْ مَعَهُمْ رَحْمَةً مِنْكَ [مِنْ عِنْدِكَ] وَ ذِكْرَى لِلْعَابِدِينَ
و خاندان او و نيز همانند آن‌ها را از روى رحمت بر او و يادآورى عبادت‌كنندگان، به او عطا كردى
وَ بِاسْمِكَ الَّذِي دَعَاكَ بِهِ يَعْقُوبُ فَرَدَدْتَ عَلَيْهِ بَصَرَهُ وَ قُرَّةَ عَيْنِهِ يُوسُفَ وَ جَمَعْتَ شَمْلَهُ
و به آن اسم تو كه حضرت يعقوب تو را بدان خواند و تو ديده‌ى او و نيز نور چشمش حضرت يوسف را به او بازگرداندى و او را از پريشانى رهانيدى
وَبِاسْمِكَ الَّذِي دَعَاكَ بِهِ سُلَيْمَانُ فَوَهَبْتَ لَهُ مُلْكاً لَا يَنْبَغِي لِأَحَدٍ مِنْ بَعْدِهِ إِنَّكَ أَنْتَ الْوَهَّابُ
و به آن اسم تو كه حضرت سليمان تو را بدان خواند و تو سلطنتى به او ارزانى داشتى كه هيچ‌كس بعد از او، زيبنده‌ى آن نبود، به راستى كه تو بسيار بخشنده‌اى
وَ بِاسْمِكَ الَّذِي سَخَّرْتَ بِهِ الْبُرَاقَ لِمُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وآله وَ سَلَّمَ
و به آن اسم تو كه به وسيله‌ى آن مركب براق [را در شب معراج]رام حضرت محمد-درود بر او و خاندان او-كردى،
إِذْ قَالَ تَعَالَى (سُبْحانَ الَّذِي أَسْرى بِعَبْدِهِ لَيْلًا مِنَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ إِلَى الْمَسْجِدِ الْأَقْصَى)[8]
آنجا كه خداوند متعال مى‌فرمايد: «پاكا خدايى كه بنده‌ى خود را شبانگاه از مسجد الحرام به سوى مسجد اقصى رهسپار كرد.»
وَ قَوْلُهُ (سُبْحانَ الَّذِي سَخَّرَ لَنا هذا وَ ما كُنَّا لَهُ مُقْرِنِينَ وَ إِنَّا إِلى رَبِّنا لَمُنْقَلِبُونَ)[9]
و نيز مى‌فرمايد: «پاكا خدايى كه اين [مركب]را رام ما گردانيد وگرنه هرگز نمى‌توانستيم آن را رام خود كنيم.»
وَ بِاسْمِكَ الَّذِي تَنْزِلُ بِهِ جَبْرَئِيلُ عَلَى مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ
و به آن اسم تو كه [جبرئيل آن را بر حضرت محمد-درود بر او و خاندان او-فرود آورد
وَ بِاسْمِكَ الَّذِي دَعَاكَ بِهِ آدَمُ فَغَفَرْتَ لَهُ ذَنْبَهُ وَ أَسْكَنْتَهُ جَنَّتَكَ
و به آن اسم تو كه]حضرت آدم تو را بدان فراخواند و تو گناه [ترك امر ارشادى، يا ترك اولى]او را آمرزيدى و در بهشت خود جاى دادى
وَ أَسْأَلُكَ بِحَقِّ الْقُرْآنِ الْعَظِيمِ وَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ خَاتَمِ النَّبِيِّينَ وَ بِحَقِّ إِبْرَاهِيمَ
و از تو درخواست مى‌نمايم به حق قرآن بزرگ و به حق حضرت محمد، خاتم پيامبران، و به حق حضرت ابراهيم
وَ بِحَقِّ فَصْلِكَ يَوْمَ الْقَضَاءِ وَ بِحَقِّ الْمَوَازِينِ [لِلْمَوَازِينَ] إِذَا نُصِبَتْ وَ الصُّحُفِ إِذَا نُشِرَتْ
و به حق داورى تو در روز حكمرانى [ات، قيامت]و به حق ترازوها [ى اعمال]آن‌گاه كه نصب و آماده‌ى سنجش اعمال مى‌شوند و به حق نامه‌هاى عمل آن‌گاه كه گشوده مى‌شوند
وَ بِحَقِّ الْقَلَمِ وَ مَا جَرَى وَ اللَّوْحِ وَ مَا أَحْصَى
و به حق قلم [قضاى الهى]و آنچه نگاشته و به حق لوح [محفوظ]و آنچه به شماره درآورده است
وَ بِحَقِّ الِاسْمِ الَّذِي كَتَبْتَهُ عَلَى سُرَادِقِ الْعَرْشِ قَبْلَ خَلْقِكَ الْخَلْقَ وَ الدُّنْيَا وَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ بِأَلْفَيْ عَامٍ
و به حق اسمى كه دو هزار سال پيش از آفريدن آفريده‌ها و دنيا و آفتاب و ماه، بر سراپرده‌ى عرش نوشتى
وَ أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ
و گواهى مى‌دهم كه معبودى جز خدا وجود ندارد، يگانه است و شريكى براى او نيست و اين‌كه حضرت محمد، بنده و فرستاده‌ى او است
وَ أَسْأَلُكَ بِاسْمِكَ الْمَخْزُونِ فِي خَزَائِنِكَ الَّذِي اسْتَأْثَرْتَ بِهِ فِي عِلْمِ الْغَيْبِ عِنْدَكَ
و از تو درخواست مى‌كنم به آن اسمى كه در گنجينه‌هاى تو ذخيره شده است و تو آن را در علم غيب براى خود برگزيده‌اى
لَمْ يَظْهَرْ عَلَيْهِ أَحَدٌ مِنْ خَلْقِكَ لَا مَلَكٌ مُقَرَّبٌ وَ لَا نَبِيٌّ مُرْسَلٌ وَ لَا عَبْدٌ مُصْطَفًى
و هيچ‌يك از آفريده‌هايت-اعم از فرشتگان مقرب و پيامبران مرسل و بندگان برگزيده-از آن اطلاع ندارند
وَ أَسْأَلُكَ بِاسْمِكَ الَّذِي شَقَقْتَ [شفقت] بِهِ الْبِحَارَ وَ قَامَتْ بِهِ الْجِبَالُ وَ اخْتَلَفَ بِهِ اللَّيْلُ وَ النَّهَارُ
و از تو درخواست مى‌كنم به آن اسمى كه درياها را با آن شكافتى و كوه‌ها به آن برپا است و شب و روز به آن در پى هم مى‌آيند
وَ بِحَقِّ السَّبْعِ الْمَثَانِي وَ الْقُرْآنِ الْعَظِيمِ وَ بِحَقِّ الْكِرَامِ الْكَاتِبِينَ
و به حق هفت [آيه‌ى]دوگانه [سوره‌ى حمد كه هفت آيه دارد و دو بار در هر نماز خوانده مى‌شود]و به حق قرآن بزرگ و به حق فرشتگان گرامى كه [عمل انسان‌ها]را مى‌نويسند
و به حق سوره‌هاى «طه» ، «يس» ، «كهيعص» و «حمعسق» و به حق تورات موسى
وَ إِنْجِيلِ عِيسَى وَ زَبُورِ دَاوُدَ وَ فُرْقَانِ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ
و انجيل عيسى و زبور داوود و فرقان [قرآن كريم كه جداكننده‌ى حق از باطل است]محمد-درود خداوند بر او و خاندان او
وَ عَلَى جَمِيعِ الرُّسُلِ وَ بَاهِيَا شَرَاهِيَا[14]
و بر همه‌ى پيامبران-و به حق ازلى و بى‌آغاز بودن تو.
اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ بِحَقِّ تِلْكَ الْمُنَاجَاةِ الَّتِي بَيْنَكَ وَ بَيْنَ مُوسَى بْنِ عِمْرَانَ فَوْقَ جَبَلِ طُورِ سَيْنَاءَ
خدايا، از تو درخواست مى‌كنم به حق آن [اين]مناجاتى كه ميان تو و موسى بن عمران در فراز كوه طور سينا واقع شد
وَ أَسْأَلُكَ بِاسْمِكَ الَّذِي عَلَّمْتَهُ مَلَكَ الْمَوْتِ لِقَبْضِ الْأَرْوَاحِ
و از تو درخواست مى‌كنم به آن اسمى كه آن را براى گرفتن روح به فرشته‌ى مرگ آموخته‌اى
وَ أَسْأَلُكَ بِاسْمِكَ الَّذِي كُتِبَ عَلَى وَرَقِ الزَّيْتُونِ فَخَضَعَتِ النِّيرَانُ لِتِلْكَ الْوَرَقَةِ فَقُلْتَ يا (نارُ كُونِي بَرْداً وَ سَلاماً)[15]
و از تو مى‌خواهم به آن اسمى كه بر روى برگ درخت زيتون نوشته شد و آتش خاضع آن شد، آن‌گاه كه فرمودى: «اى آتش، خنك و مايه‌ى سلامت باش.»
وَ أَسْأَلُكَ بِاسْمِكَ الَّذِي كَتَبْتَهُ عَلَى سُرَادِقِ الْمَجْدِ [الْعَرْشِ] وَ الْكَرَامَةِ
و از تو درخواست مى‌كنم به آن اسمى كه بر سراپرده‌ى مجد [عرش]و كرامت نگاشته‌اى،
يَا مَنْ لَا يُحْفِيهِ سَائِلٌ وَ لَا يَنْقُصُهُ نَائِلٌ يَا مَنْ بِهِ يُسْتَغَاثُ وَ إِلَيْهِ يَلْجَأُ
اى كسى كه هيچ درخواست‌كننده‌اى تو را رنجور و خسته نمى‌كند و هيچ بخششى از تو نمى‌كاهد، اى كسى كه از تو يارى جسته و به درگاه تو پناهنده مى‌شوند،
أَسْأَلُكَ بِمَعَاقِدِ الْعِزِّ مِنْ عَرْشِكَ وَ مُنْتَهَى الرَّحْمَةِ مِنْ كِتَابِكَ
از تو درخواست مى‌كنم به جايگاه‌هاى پيوند عزت و سربلندى از عرشت و به منتهاى رحمت از كتابت
وَ بِاسْمِكَ الْأَعْظَمِ وَ جَدِّكَ الْأَعْلَى وَ كَلِمَاتِكَ التَّامَّاتِ الْعُلَى
و به بزرگ‌ترين اسم و برترين عظمت و سخنان كامل و برتر تو.
اللَّهُمَّ رَبَّ الرِّيَاحِ وَ مَا ذَرَتْ وَ السَّمَاءِ وَ مَا أَظَلَّتْ وَ الْأَرْضِ وَ مَا أَقَلَّتْ
خدايا، اى پروردگار بادها و آنچه مى‌پراكنند و آسمان و آنچه بر آن سايه افكنده است و زمين و آنچه زمين حامل آن است
وَ الشَّيَاطِينِ وَ مَا أَضَلَّتْ وَ الْبِحَارِ وَ مَا جَرَتْ وَ بِحَقِّ كُلِّ حَقٍّ هُوَ عَلَيْكَ حَقٌّ
و شيطان‌ها و آنچه گمراه مى‌كنند و درياها و آنچه در آن روان است و به حق هر حقى كه بر تو حق است
وَ بِحَقِّ الْمَلَائِكَةِ الْمُقَرَّبِينَ وَ الرُّوحَانِيِّينَ وَ الْكَرُوبِيِّينَ [وَ الْكَرُوبِينَ] وَ الْمُسَبِّحِينَ لَكَ بِاللَّيْلِ وَ النَّهَارِ (لا يَفْتُرُونَ)[16]
و به حق فرشتگان مقرب و روحانيان و كروبيان و تسبيح‌كنندگان براى تو در شبانه‌روز كه هرگز خسته نمى‌شوند
وَ بِحَقِّ إِبْرَاهِيمَ خَلِيلِكَ وَ بِحَقِّ كُلِّ وَلِيٍّ يُنَادِيكَ بَيْنَ الصَّفَا وَ الْمَرْوَةِ وَ تَسْتَجِيبُ لَهُ دُعَاءَهُ يَا مُجِيبُ
و به حق حضرت ابراهيم، خليل تو و به حق همه‌ى اولياى تو كه ميان صفا و مروه تو را ندا درمى‌دهند و تو-اى اجابت‌كننده-دعاى آنان را مستجاب مى‌كنى.
أَسْأَلُكَ بِحَقِّ هَذِهِ الْأَسْمَاءِ وَ بِهَذِهِ الدَّعَوَاتِ أَنْ تَغْفِرَ لَنَا مَا قَدَّمْنَا وَ أَخَّرْنَا
به حق همه‌ى اين اسما و به اين دعاها، از تو مى‌خواهم كه گناهان ما-اعم از گناهان گذشته و آينده
وَ مَا أَسْرَرْنَا وَ مَا أَعْلَنَّا وَ مَا أَبْدَيْنَا وَ أَخْفَيْنَا [وَ مَا أَخْفَيْنَا] وَ مَا أَنْتَ أَعْلَمُ بِهِ مِنَّا
و آنچه پنهانى مرتكب شده‌ايم يا آشكارا، آشكار گردانيده‌ايم يا نهان داشته‌ايم-و آنچه را كه تو به آن از ما آگاه‌ترى، بيامرزى؛
إِنَّكَ عَلى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ بِرَحْمَتِكَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ
زيرا كه تو بر هر چيز توانايى، به رحمتت اى مهربان‌ترين مهربانان،
يَا حَافِظَ كُلِّ غَرِيبٍ يَا مُونِسَ كُلِّ وَحِيدٍ يَا قُوَّةَ كُلِّ ضَعِيفٍ
اى نگاه‌دار بى‌كسان، اى مونس تنهايان، اى نيروى ناتوانان،
يَا نَاصِرَ كُلِّ مَظْلُومٍ يَا رَازِقَ كُلِّ مَحْرُومٍ يَا مُونِسَ كُلِّ مُسْتَوْحِشٍ
اى ياور ستمديدگان، اى روزى‌رسان به همه‌ى محرومان، اى همدم هراسناكان،
يَا صَاحِبَ كُلِّ مُسَافِرٍ يَا عِمَادَ كُلِّ حَاضِرٍ يَا غَافِرَ كُلِّ ذَنْبٍ وَ خَطِيئَةٍ
اى همراه مسافران، اى تكيه‌گاه به سفر نرفته‌ها، اى بخشنده‌ى همه‌ى گناهان و خطاها،
يَا غِيَاثَ الْمُسْتَغِيثِينَ يَا صَرِيخَ الْمُسْتَصْرِخِينَ يَا كَاشِفَ كَرْبِ الْمَكْرُوبِينَ يَا فَارِجَ هَمِّ الْمَهْمُومِينَ
اى فريادرس فريادخواهان، اى دادرس فريادكنندگان، اى برطرف كننده‌ى اندوه اندوهناكان، اى گشاينده‌ى غم غمناكان،
يَا بَدِيعَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرَضِينَ يَا مُنْتَهَى غَايَةِ الطَّالِبِينَ يَا مُجِيبَ دَعْوَةِ الْمُضْطَرِّينَ
اى نوآفرين آسمان‌ها و زمين‌ها، اى منتهاى خواهش طالبان، اى اجابت‌كننده‌ى دعاى بيچارگان،
يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ يَا رَبَّ الْعَالَمِينَ يَا دَيَّانَ يَوْمِ الدِّينِ
اى مهربان‌ترين مهربانان، اى پروردگار جهانيان، اى بسيار پاداش‌دهنده در روز جزا،
يَا أَجْوَدَ الْأَجْوَدِينَ يَا أَكْرَمَ الْأَكْرَمِينَ يَا أَسْمَعَ السَّامِعِينَ يَا أَبْصَرَ النَّاظِرِينَ يَا أَقْدَرَ الْقَادِرِينَ
اى بخشنده‌ترين بخشندگان، اى گرامى‌ترين گراميان، اى شنواترين شنوايان، اى بيناترين بينايان، اى تواناترين توانايان،
اغْفِرْ لِيَ الذُّنُوبَ الَّتِي تُغَيِّرُ النِّعَمَ وَ اغْفِرْ لِيَ الذُّنُوبَ الَّتِي تُورِثُ النَّدَمَ
آن دسته از گناهان مرا كه نعمت‌ها را دگرگون مى‌كند، بيامرز و گناهانى را كه پشيمانى به بار مى‌آورد، بيامرز
وَ اغْفِرْ لِيَ الذُّنُوبَ الَّتِي تُورِثُ السَّقَمَ وَ اغْفِرْ لِيَ الذُّنُوبَ الَّتِي تَهْتِكُ الْعِصَمَ
و گناهانى را كه بيمارى در پى دارد، بيامرز و گناهانى را كه پرده‌هاى عصمت را مى‌درد، بيامرز
وَ اغْفِرْ لِيَ الذُّنُوبَ الَّتِي تَرُدُّ الدُّعَاءَ وَ اغْفِرْ لِيَ الذُّنُوبَ الَّتِي تَحْبِسُ قَطْرَ السَّمَاءِ
و گناهانى را كه موجب رد دعا مى‌شود، بيامرز و گناهانى كه جلوى ريزش قطره‌هاى باران از آسمان را مى‌گيرد، بيامرز
وَ اغْفِرْ لِيَ الذُّنُوبَ الَّتِي تُعَجِّلُ الْفَنَاءَ وَ اغْفِرْ لِيَ الذُّنُوبَ الَّتِي تَجْلِبُ الشَّقَاءِ
و گناهانى كه مرگ را زودرس مى‌كند، بيامرز و گناهانى كه بدبختى را به سوى انسان مى‌كشد، بيامرز
وَ اغْفِرْ لِيَ الذُّنُوبَ الَّتِي تُظْلِمُ الْهَوَاءَ وَ اغْفِرْ لِيَ الذُّنُوبَ الَّتِي تَكْشِفُ الْغِطَاءَ
و گناهانى كه موجب تاريكى هوا مى‌شود، بيامرز و گناهانى كه پرده را بركنار مى‌زند، بيامرز
وَ اغْفِرْ لِيَ الذُّنُوبَ الَّتِي لَا يَغْفِرُهَا غَيْرُكَ يَا اللَّهُ
و گناهانى كه جز تو نمى‌تواند بيامرزد، بيامرز اى خدا
وَ احْمِلْ عَنِّي كُلَّ تَبِعَةٍ لِأَحَدٍ مِنْ خَلْقِكَ وَ اجْعَلْ لِي مِنْ أَمْرِي فَرَجاً وَ مَخْرَجاً وَ يُسْراً
و همه‌ى پيامدهاى گناه را كه از سوى آفريده‌هايت متوجه من است، بردار و در كار من گشايش و راه خروج و آسانى قرار ده
وَ أَنْزِلْ يَقِينَكَ فِي صَدْرِي وَ رَجَاءَكَ فِي قَلْبِي حَتَّى لَا أَرْجُوَ [أرجوا] غَيْرَكَ
و يقين خود را در دلم و اميدت را در قلبم فرود آر تا به جز تو اميد نبندم.
اللَّهُمَّ احْفَظْنِي وَ عَافِنِي فِي مَقَامِي وَ اصْحَبْنِي فِي لَيْلِي وَ نَهَارِي
خدايا، مرا در اينجا كه ايستاده‌ام، حفظ كن و عافيت بخش و در شب و روز
وَ مِنْ بَيْنِ يَدَيَّ وَ خَلْفِي وَ عَنْ يَمِينِي وَ عَنْ شِمَالِي وَ مِنْ فَوْقِي وَ مِنْ تَحْتِي
و از پيشاپيش و پشت سر و سمت راست و چپ و بالا و پايين، همراه من باش
وَ يَسِّرْ لِيَ السَّبِيلَ وَ أَحْسِنْ لِيَ التَيْسِيرَ وَ لَا تَخْذُلْنِي فِي الْعَسِيرِ
و راهم را هموار و كار ما را به صورت نيكو آسان ساز و در مشكلات خوار مگردان
وَ اهْدِنِي يَا خَيْرَ دَلِيلٍ وَ لَا تَكِلْنِي إِلَى نَفْسِي فِي الْأُمُورِ وَ لَقِّنِّي كُلَّ سُرُورٍ
و ما را رهنمون شو، اى بهترين راهنما و در هيچ كارى ما را به خود وامگذار و شادمانى همه‌جانبه را پيشاروى من قرار ده
وَ اقْلِبْنِي إِلَى أَهْلِي بِالْفَلَاحِ وَ النَّجَاحِ مَحْبُوراً فِي الْعَاجِلِ وَ الْآجِلِ إِنَّكَ عَلى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ
و با رستگارى و كاميابى و شادمان در زودرس [دنيا]و ديررس [آخرت]به جمع خانواده‌ام بازگردان، به راستى كه تو بر هر چيز توانايى،
وَ ارْزُقْنِي مِنْ فَضْلِكَ وَ أَوْسِعْ عَلَيَّ مِنْ طَيِّبَاتِ رِزْقِكَ
و از روزى افزون خود روزى‌ام كن و روزى‌هاى پاكيزه‌ات را بر من بگستر
وَ اسْتَعْمِلْنِي فِي طَاعَتِكَ وَ أَجِرْنِي مِنْ عَذَابِكَ وَ نَارِكَ وَ اقْلِبْنِي إِذَا تَوَفَّيْتَنِي إِلَى جَنَّتِكَ بِرَحْمَتِكَ
و در طاعت و عبادت خود بكار گير و مرا از عذاب و آتش جهنم خود پناه ده و آن هنگام كه جانم را به‌طور كامل مى‌ستانى، به رحمت خود مرا به سوى بهشتت راهى ساز،
اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنْ زَوَالِ نِعْمَتِكَ وَ مِنْ تَحْوِيلِ عَافِيَتِكَ وَ مِن حُلُولِ نَقِمَتِكَ [نِقْمَتِكَ]
خداوندا، به تو پناه مى‌برم از زوال نعمت و تغيير عافيت و فرود آمدن كيفر
وَ مِنْ نُزُولِ عَذَابِكَ وَ أَعُوذُ بِكَ مِنْ جَهْدِ [جُهْدِ] الْبَلَاءِ وَ دَرَكِ الشَّقَاءِ وَ مِنْ سُوءِ الْقَضَاءِ وَ شَمَاتَةِ الْأَعْدَاءِ
و نزول بلا و گرفتارى‌ات و به تو پناه مى‌برم از بلاى سخت و طاقت‌فرسا و دريافت بدبختى و از سرنوشت حتمى بد و شادى دشمنان
وَ مِنْ شَرِّ مَا يَنْزِلُ مِنَ السَّمَاءِ وَ مِنْ شَرِّ مَا فِي الْكِتَابِ الْمُنْزَلِ
و از شر آنچه از آسمان فرود مى‌آيد و از شر آنچه در كتاب فروفرستاده شده، آمده است.
اللَّهُمَّ لَا تَجْعَلْنِي مِنَ الْأَشْرَارِ وَ لَا مِنْ أَصْحَابِ النَّارِ وَ لَا تَحْرِمْنِي صُحْبَةَ الْأَخْيَارِ
خدايا، مرا از بدان و جهنميان قرار مده و از مصاحبت با خوبان محروم مگردان
وَ أَحْيِنِي حَيَاةً طَيِّبَةً وَ تَوَفَّنِي وَفَاةً طَيِّبَةً تُلْحِقْنِي بِالْأَبْرَارِ
و به زندگانى پاكيزه، زنده بدار و به مرگ پاكيزه بميران؛ به‌گونه‌اى كه مرا به نيكان بپيوندى
وَ ارْزُقْنِي مُرَافَقَةَ الْأَنْبِيَاءِ (فِي مَقْعَدِ صِدْقٍ عِنْدَ مَلِيكٍ مُقْتَدِرٍ)[17]
و همدمى با پيامبران را در جايگاه صدق و راستى نزد خداوند كه پادشاه توانمند است، روزى‌ام كن.
اللَّهُمَّ لَكَ الْحَمْدُ عَلَى حُسْنِ بَلَائِكَ وَ صُنْعِكَ وَ لَكَ الْحَمْدُ عَلَى الْإِسْلَامِ وَ السُّنَّةِ
خدايا، ستايش تو را در برابر امتحان و نيكوكارى زيبايت و ستايش تو را بر اسلام و سنت [پيامبر اكرم-درود بر او و خاندان او-و معصومين-درود خدا بر آنان-].
يَا رَبِّ كَمَا هَدَيْتَهُمْ لِدِينِكَ وَ عَلَّمْتَهُمْ كِتَابَكَ فَاهْدِنَا وَ عَلِّمْنَا
پروردگارا، همان گونه كه آنان را به دين خود رهنمون شدى و كتاب خود را به آنان آموختى، ما را نيز هدايت كن و به ما نيز بياموز
وَ لَكَ الْحَمْدُ عَلَى حُسْنِ بَلَائِكَ وَ صُنْعِكَ عِنْدِي خَاصَّةً كَمَا خَلَقْتَنِي فَأَحْسَنْتَ خَلْقِي
و ستايش تو را در برابر امتحان و نيكوكارى زيبايت به خصوص در نزد من، همان گونه كه مرا آفريدى و زيبا آفريدى و آموختى
وَ عَلَّمْتَنِي فَأَحْسَنْتَ تَعْلِيمِي وَ هَدَيْتَنِي فَأَحْسَنْتَ هِدَايَتِي
و نيك آموختى و رهنمون شدى و زيبا هدايت كردى،
فَلَكَ الْحَمْدُ عَلَى إِنْعَامِكَ عَلَيَّ قَدِيماً وَ حَدِيثاً فَكَمْ مِنْ كَرْبٍ يَا سَيِّدِي قَدْ فَرَّجْتَهُ
پس ستايش تو را در برابر بخشش ديرينه و جديد تو به من؛ زيرا اى آقاى من، چه بسيار ناراحتى كه برطرف نمودى
وَ كَمْ مِنْ غَمٍّ يَا سَيِّدِي قَدْ نَفَّسْتَهُ وَ كَمْ مِنْ هَمٍّ يَا سَيِّدِي قَدْ كَشَفْتَهُ
و اى آقاى من، چه بسيار غم و دلتنگى كه از آن رهانيدى و اى آقاى من، چه بسيار اندوه كه بر كنار زدى
وَ كَمْ مِنْ بَلَاءٍ يَا سَيِّدِي قَدْ صَرَفْتَهُ وَ كَمْ مِنْ عَيْبٍ يَا سَيِّدِي قَدْ سَتَرْتَهُ
و اى آقاى من، چه بسيار بلا كه بركنار زدى و اى آقاى من، چه بسيار عيب و كاستى كه پوشيدى؛
فَلَكَ الْحَمْدُ عَلَى كُلِّ حَالٍ فِي كُلِّ مَثْوًى وَ زَمَانٍ وَ مُنْقَلَبٍ وَ مَقَامٍ وَ عَلَى هَذِهِ الْحَالِ وَ كُلِّ حَالٍ
پس ستايش تو را در هر حال و در هر مكان و هر زمان و در هر حركت و ايستايى و در اين حال و همه‌ى حالات.
اللَّهُمَّ اجْعَلْنِي مِنْ أَفْضَلِ عِبَادِكَ نَصِيباً فِي هَذَا الْيَوْمِ [فِي هَذِهِ اللَّيْلَةِ] مِنْ خَيْرٍ تَقْسِمُهُ أَوْ ضُرٍّ تَكْشِفُهُ
خدايا، مرا از پربهره‌ترين بندگان خود در اين روز [ظ: شب]-اعم از خيراتى كه تقسيم و رنجورى‌هايى كه برطرف
أَوْ سُوءٍ تَصْرِفُهُ أَوْ بَلَاءٍ تَدْفَعُهُ أَوْ خَيْرٍ تَسُوقُهُ أَوْ رَحْمَةٍ تَنْشُرُهَا أَوْ عَافِيَةٍ تَلْبَسُهَا
و بدى‌هايى كه بركنار و بلاهايى كه دفع مى‌كنى و خيرهايى كه به سوى انسان‌ها سوق مى‌دهى و رحمت‌هايى كه مى‌گسترانى و عافيت‌هايى كه مى‌پوشانى-قرار ده،
فَ إِنَّكَ عَلى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ بِيَدِكَ خَزَائِنُ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ
به راستى كه تو بر هر چيز توانايى و گنجينه‌هاى آسمان‌ها و زمين به دست تو است
وَ أَنْتَ الْوَاحِدُ الْكَرِيمُ الْمُعْطِي الَّذِي لَا يُرَدُّ سَائِلُهُ [لَا يَرُدُّ سَائِلَهُ] وَ لَا يُخَيَّبُ آمِلُهُ
و تو يگانه‌ى بزرگوار و عطاكننده‌اى هستى كه درخواست‌كنندگان را رد و اميدوارانت را نوميد نمى‌كنى
وَ لَا يُنْقَصُ نَائِلُهُ [نَائِلَهُ] وَ لَا يَنْفَدُ مَا عِنْدَهُ بَلْ يَزْدَادُ كَثْرَةً وَ طِيباً وَ عَطَاءً وَ جُوداً
و بخششت كاهش نمى‌يابد و آنچه نزد تو است پايان نمى‌پذيرد، بلكه از لحاظ فزونى و گوارايى و عطا و جود، افزون‌تر مى‌گردد
وَ ارْزُقْنِي مِنْ خَزَائِنِكَ الَّتِي لَا تَفْنَى وَ مِنْ رَحْمَتِكَ الْوَاسِعَةِ إِنَّ عَطَاءَكَ لَمْ يَكُنْ مَحْظُوراً
و از گنجينه‌هايت كه پايان نمى‌پذيرد و از رحمت گسترده‌ات روزى‌ام كن، به راستى كه عطاى تو ممنوع نيست
وَ أَنْتَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ بِرَحْمَتِكَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ
و تو بر هر چيز توانايى، به رحمتت اى مهربان‌ترين مهربانان.
[1]) بدون ذكر سلسله سند بين امام صادق-عليه السّلام-و پيامبر اكرم-صلّى اللّه عليه و آله و سلّم-. [2]) سوره اعراف، آیه 143
[3]) سوره مریم، آیه 52 [4]) سوره مریم، آیه 29 [5]) سوره الانبیاء، آیه 87 [6]) سوره الانبیاء، آیه 88
[7]) سوره التحریم، آیه 11 [8]) سوره الاسراء، آیه 1 [9]) سوره الزخرف، آیه 13-14 [10]) سوره طه، آیه 1
[11]) سوره یس، آیه 1 [12]) سوره مریم، آیه 1 [13]) سوره الشوری، آیه 1-2
[14]) براى بررسى ديدگاه‌هاى مختلف درباره‌ى اين دو واژه، ر. ك: بحار الانوار، ج 14، ص 123؛ ج 88، ص 379؛ عدة الداعى، ص 61؛ مصباح كفعمى، ص 306؛ شرح اصول كافى، ج 3، ص 131؛ فيض القدير، ج 1 ، ص 653؛ مجمع البيان، ج 7 ، ص 385؛ تفسير ابن كثير، ج 3 ، ص 162؛ الدر المنثور، ج 4 ، ص 301 و . . .
[15]) سوره الانبیاء، آیه 69 [16]) سوره الانبیاء، آیه 20 [17]) سوره القمر، آیه 55
کانال قرآن و حدیث را درشبکه های اجتماعی دنبال کنید.
