کشاورزی از نظر احادیث

مستحب بودن كشاورزى و درختكارى

امام باقر عليه السلام : پدرم مى فرمود :

خَيرُ الأعمالِ الحَرْثُ ، تَزرَعهُ فَيَأكُلُ مِنهُ البَرُّ و الفاجِرُ ، أمّا البَرُّ فَما أكَلَ مِن شيءٍ استَغفَرَ لكَ ، و أمّا الفاجِرُ فما أكَلَ مِنهُ مِن شَيءٍ لَعَنَهُ ، و يَأكُلُ مِنهُ البهائمُ و الطَّيرُ .
بهترين كارها كشاورزى است ؛ چيزى را مى كارى و نيك و بد از آن مى خورند . نيكوكار مى خورد و برايت از خدا آمرزش مى طلبد و بدكار مى خورد و آنچه خورده او را لعن و نفرين مى كند و چرندگان و پرندگان نيز از آن بهره مند مى شوند .

امام صادق عليه السلام :

سِتُّ خِصالٍ يَنتَفِعُ بها المؤمنُ مِن بَعدِ مَوتِهِ : وَلدٌ صالِحٌ يَستَغفِرُ لَهُ ، و مُصحَفٌ يَقرَأُ فيهِ ، و قَلِيبٌ يَحفِرُهُ ، و غَرسٌ يَغرِسُهُ ، و صَدَقةُ ماءٍ يُجرِيهِ ، و سُنَّةٌ حَسَنَةٌ يُؤخَذُ بها بَعدَهُ .
شش چيز است كه مؤمن بعد از مرگ خود از آنها بهره مند مى شود : فرزند صالحى كه براى او آمرزش بطلبد ، قرآنى كه از روى آن تلاوت مى كند ، چاهى كه حفر مى نمايد و درختى كه مى نشاند و نهر آبى كه در راه خدا جارى و وقف مى كند و سنّت (روش) پسنديده اى كه از خود بر جاى مى گذارد و بعد از او به آن عمل مى شود .

امام صادق عليه السلام : از رسول خدا صلى الله عليه و آله سؤال شد :

أيُّ المالِ خَيرٌ ؟ قالَ : زَرعٌ زَرَعَهُ صاحِبُهُ و أصلَحَهُ و أدّى حَقَّهُ يَومَ حَصادِهِ .
كدام مال بهتر است؟ فرمود : زراعتى كه صاحبش بكارد و به آن رسيدگى كند و در روز برداشت ، حق و حقوق آن را بپردازد .

امام صادق عليه السلام : از رسول خدا صلى الله عليه و آله سؤال شد : بعد از گاو ، كدام ثروت بهتر است؟ فرمود :

 الرّاسِياتُ في الوَحَلِ ، و المُطعِماتُ في المَحْلِ .
 آن ريشه داران در گِل و لاى، و ميوه دهندگان در خشكسالى (درختان خرما).

كشاورزان

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

مَن غَرَسَ غَرسا فَأثمَرَ ، أعطاهُ اللّه ُ مِنَ الأجرِ قَدرَ ما يَخرُجُ مِن الثَمَرَةِ .
هركه درختى بنشاند و آن درخت به بار نشيند ، خداوند به اندازه اى كه آن درخت ميوه دهد ، او را پاداش عطا فرمايد .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : 

ما مِن مسلِمٍ يَغرِسُ غَرسا أو يَزرَعُ زَرعا ، فَيَأكُلُ مِنهُ طَيرٌ أو إنسانٌ أو بَهيمِةٌ ، إلاّ كانَ لَهُ بِه صَدَقةٌ .
هر مسلمانى درختى بنشاند ، يا زراعتى بكارد و انسانى يا پرنده اى يا چرنده اى از محصول آن بخورد ، براى وى صدقه محسوب شود .

امام باقر عليه السلام :

كانَ أميرُ المؤمنينَ عليه السلام يقولُ : مَن وَجَدَ ماءً و تُرابا ثُمّ افتَقَرَ فَأبعَدَهُ اللّه ُ .
امير المؤمنين عليه السلام مى فرمود : هر كه با وجود داشتن آب و خاك نيازمند باشد ، خدا [از رحمت خود ]دورش گرداند .

امام صادق عليه السلام :

 الزّارِعُونَ كُنُوزُ الأنامِ، يَزرَعُونَ طَيِّبا أخرَجَهُ اللّه ُ عزّ و جلّ ، و هُم يومَ القِيامَةِ أحسَنُ الناسِ مَقاما ، و أقرَبُهُم مَنزِلَةً ، يُدعَوْنَ المُبارَكِينَ .
 كشاورزان گنجهاى مردمند ، بذر پاكيزه اى را مى كارند كه خداوند عزّ و جلّ آن را برآورده است . مقام آنان در روز قيامت از همگان بهتر و قرب و منزلتشان از همه بيشتر است و «مبارك» خوانده مى شوند .

امام صادق عليه السلام ـ درباره آيه «و مؤمنان بايد به خدا توكّل كنند» ـ فرمود :

الزّارِعُونَ .
منظور از مؤمنان ، كشاورزان است .

پيامبران و كشاورزى

امام صادق عليه السلام :

 إنّ اللّه َ جَعَلَ أرزاقَ أنبيائهِ في الزَّرعِ و الضَّرعِ ، لِئلاّ يَكرَهُوا شَيئا مِن قَطْرِ السماءِ .
خداوند روزىِ پيامبران خود را در كشاورزى و دامدارى قرار داد ، تا بارشهاى آسمان را ناخوش ندارند .

امام صادق عليه السلام :

إنّ اللّه َ عزّ و جلّ اختارَ لأنبيائهِ الحَرثَ و الزَّرعَ ، كَي لا يَكرَهُوا شيئا مِن قَطْرِ السماءِ .
 خداوند عزّ و جلّ كارِ كشت و زرع را براى پيامبران خود برگزيد، تا بارش آسمان را ناخوش ندارند .

امام صادق عليه السلام ـ در پاسخ به يزيد بن هارون واسطى كه از ايشان درباره برزگران پرسيد ـ فرمود :

 هُمُ الزّارِعُونَ كُنوزَ اللّه ِ في أرضِهِ ، و ما في الأعمالِ شَيءٌ أحَبَّ إلى اللّه ِ مِن الزِّراعَةِ ، و ما بَعَثَ اللّه ُ نبيّا إلاّ زَرّاعا إلاّ إدريسَ عليه السلام فإنّهُ كانَ خَيّاطا .
 آنان كشتگران گنجهاى خدا در زمين اويند . در ميان كارها هيچ كارى نزد خداوند محبوب تر از كشاورزى نيست و خدا هيچ پيامبرى نفرستاد، مگر آن كه كشاورز بود، مگر ادريس عليه السلام كه خيّاط بود .

میزان الحکمه،جلد پنجم.