تسلیم از نظر احادیث

بحار الأنوار : خداوند متعال به داود عليه السلام وحى فرمود :

 أوحَى اللّه ُ تعالى إلى داودَ عليه السلام : تُرِيدُ و اُرِيدُ، و إنّما يَكونُ ما اُرِيدُ ، فإن سَلَّمتَ لِما اُريدُ كَفَيتُكَ ما تُرِيدُ ، و إن لَم تُسَلِّم لِما اُرِيدُ أتعَبتُكَ فيما تُرِيدُ ، ثُمّ لا يَكونُ إلاّ ما اُرِيدُ .
تو مى خواهى و من مى خواهم و فقط آن مى شود كه من مى خواهم ؛ پس ، اگر تسليم خواست من شوى ، خواست تو را هم تأمين كنم ، اما اگر تسليم خواست من نشوى ، تو را در راه خواسته ات به رنج افكنم و آن گاه همان شود كه من مى خواهم .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

يا عِبادَ اللّه ِ! أنتُم كالمَرضى و رَبُّ العالَمِينَ كالطَّبِيبِ ، فَصَلاحُ المَرضى فيما يَعلَمُهُ الطَّبيبُ و تَدبِيرُهُ بهِ ، لا فيما يَشتَهِيهِ المَريضُ و يَقتَرِحُهُ ، ألا فَسَلِّمُوا للّه ِِ أمرَهُ تكونُوا مِنَ الفائزِينَ .
 اى بندگان خدا! شما مانند بيماريد و پروردگار جهانيان چون طبيب، و صلاح بيمار در آن چيزى است كه طبيب مى داند و تشخيص مى دهد، نه در آنچه بيمار مى خواهد و پيشنهاد مى كند ؛ هان! پس كار خدا را به خود او بسپاريد ، تا از رستگاران باشيد .

امام باقر عليه السلام :

أحَقُّ مَن خَلَقَ اللّه ُ بِالتَّسليمِ لِما قَضَى اللّه ُ ، مَن عَرَفَ اللّه َ .
 سزاوارترين خلق خدا به تسليم در برابر قضاى او ، كسى است كه خداشناس باشد .

امام باقر عليه السلام : 

إنّا لَنُحِبُّ أن نُعافى فِيمَن نُحِبُّ ، فإذا جاءَ أمرُ اللّه ِ سَلَّمنا فيما يُحِبُّ .
البته ما دوست داريم درباره كسى كه دوستش مى داريم رنج و مصيبتى به ما نرسد ، اما چون فرمان خدا در رسد تسليم چيزى هستيم كه او دوست دارد .

امام صادق عليه السلام :

 العَبدُ بَينَ ثلاثٍ : بَينَ بَلاءٍ و قَضاءٍ و نِعمَةٍ فعَلَيهِ للبلاءِ مِنَ اللّه ِ الصَّبرُ فَريضَةٌ ، و علَيهِ لِلقضاءِ مِنَ اللّه ِ التَّسليمُ فَريضَةٌ ، و علَيهِ لِلنِّعمَةِ مِنَ اللّه ِ الشُّكرُ فَريضَةٌ .
بنده ميان سه چيز قرار گرفته است ؛ ميان بلا و قضا و نعمت . در برابر بلاى خدا وظيفه صبر است ، در برابر قضاى خدا وظيفه تسليم است و در برابر نعمت خدا وظيفه شكر است .

الكافى ـ به نقل از نصر بن صاعد ، هم پيمان امام صادق عليه السلام از پدرش ـ : شنيدم امام صادق عليه السلام فرمود :

··· مَن تَمَسَّكَ بِالعُروَةِ الوُثقى فهُو ناجٍ . قلتُ : ما هِيَ ؟ قالَ : التَّسليمُ .
 ··· هركه به محكمترين دستگيره چنگ زند ، نجات يافته است . عرض كردم : آن چيست؟ فرمود : تسليم .

امام صادق عليه السلام ـ در پاسخ به اين سؤال كه : از كجا دانسته مى شود كسى مؤمن است؟ ـ فرمود :

 بِالتَّسليمِ للّه ِِ ، و الرِّضا بما وَرَدَ علَيهِ مِن سُرورٍ و سَخَطٍ .
از تسليم او در برابر خدا و خرسنديش به هر خوشى و ناخوشى كه به او رسد .

امام صادق عليه السلام :

 لَم يَكُن رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله يقولُ لِشيءٍ قد مَضى : لو كانَ غَيرَهُ ! .
رسول خدا صلى الله عليه و آله هيچ گاه درباره كارى كه گذشته بود نمى فرمود : كاش جز اين بود .

امام كاظم عليه السلام : پدرم ـ يعنى امام صادق عليه السلام ـ به من دستور داد كه نزد مفضّل بن عمر بروم و درگذشت اسماعيل را به او تسليت بگويم . به من فرمود :

 أمَرَني أبي ـ يَعني أبا عبدِ اللّه ِ عليه السلام ـ أن آتِيَ المُفضَّلَ بنَ عُمَرَ فَاُعَزِّيَهُ بإسماعيلَ ، و قالَ : أقرِئ المُفَضَّلَ السَّلامَ و قُل لَهُ : اُصِبنا بِإسماعيلَ فَصَبَرنا ، فاصبِرْ كما صَبَرنا ، إذا أرَدنا أمرا و أرادَ اللّه ُ أمرا سَلَّمنا لأِمرِ اللّه ِ .
به مفضّل سلام برسان و بگو : ما در مصيبت از دست دادن اسماعيل صبر كرديم ، تو هم مثل ما صبر كن . هرگاه ما چيزى بخواهيم و خداوند چيز ديگرى بخواهد ، به خواست او گردن مى نهيم .

بحار الأنوار ـ در زيارت پنجم از زيارت هاى جامع آمده است ـ :

 و اجعَلِ الإرشادَ في عَمَلي ، و التَّسليمَ لأِمرِكَ مِهادِي و سَنَدِي .
 راهنمايى [تو] در كار من و تسليم [من ]در برابر فرمانت را بستر و تكيه گاه من قرار ده .

معناى تسليم

امام على عليه السلام :

 التَّسلِيمُ أن لا تَتَّهِمَ .
 تسليم آن است كه [خدا را به چيزى ]متّهم نكنى .

امام صادق عليه السلام :

إذا قالَ العَبدُ : لا حَولَ و لا قُوَّةَ إلاّ بِاللّه ِ ، قالَ اللّه ُ عَزَّ و جلَّ للمَلائكةِ : اِستَسلَمَ عَبدي ، اِقضُوا حاجَتَهُ .
 هرگاه بنده بگويد : لا حول و لا قوّة الا باللّه ، خداوند عزّ و جلّ به فرشتگان فرمايد : بنده ام تسليم شد ، حاجتش را برآوريد .

امام صادق عليه السلام :

ما شاءَ اللّه ُ لا حَولَ و لا قُوَّةَ إلاّ بِاللّه ِ ، قالَ اللّه ُ : مَلائكَتي اِستَسلَمَ عَبدي أعِينُوهُ ، أدرِكُوهُ ، اُقضُوا حاجَتَهُ .
هرگاه بنده بگويد :ما شاء اللّه لا حول و لا قوّة الا باللّه ، خداوند فرمايد : اى فرشتگان من! بنده ام تسليم شد ، كمكش كنيد ، او را دريابيد ، حاجتش را برآوريد .

میزان الحکمه،جلد پنجم.