شرح زیارت اربعین: امام حافظ تمامیت دین
۱۸ آبان ۱۳۹۵ 0 اهل بیت علیهم السلامدر فرازی از زیارت اربعین امام حسین علیه السلام، زائر در مورد ایشان این طور شهادت می دهد:
«أَشْهَدُ أَنَّكَ مِنْ دَعَائِمِ الدِّينِ وَ أَرْكَانِ الْمُسْلِمِينَ وَ مَعْقِلِ الْمُؤْمِنِينَ»گواهى می دهم كه تو از ستون هاى دين، و پايه هاى مسلمانان، و پناهگاه مردم مؤمن هستی.
عمود و عماد به‌معني ستون خانه و خيمه است که جمع آن «عَمَد» است مثل «في عَمَدٍ مُمَدَّدَةٍ» (سوره همزه آيه 9). اما «دعم» به‌معني گذاردن ستون است يا ستون کج‌شده را راست کردن است. براي مثال فرموده‌اند «الصَّلوةُ عَمُودُ الدِّينِ» نماز ستون دين است که اگر ستون نباشد خانه فرو مي‌ريزد. اگر نماز هم از زندگي مردم حذف شود، دين از بين مي‌رود. اما اگر روزي نماز دچار تغيير يا تحريف شده و به عبارت ديگر کج شود، کار امام راست کردن آن است.
هريک ازارکان دين همين حالت را دارد که در جاي خود عمود است، ولي جلوگيري از انحراف آن يا راست کردن آن کار امام است. امام صادق عليه‌السلام فرموده‌اند:
«إِنَّ الأَرْضَ لا تَخْلُو إِلا وَ فِيهَا إِمَامٌ كَي مَا إِنْ زَادَ الْمُؤْمِنُونَ شَيئاً رَدَّهُمْ وَ إِنْ نَقَصُوا شَيئاً أَتَمَّهُ لَهُم»زمين خالي نمي‌ماند مگر اين‌که در آن امامي باشد که اگر مؤمنان چيزي به احکام خدا افزودند آن را برگرداند و اگر چيزي از آن کم کردند برايشان تکميل و رفع نقصان کند.
«دِعام» که جمع آن «دعائم» است همان ستوني است که راست شده باشد و روايت فوق‌الذکر بيان همين «دعام» بودن امام است.
«رُكْن» که جمع آن مي‌شود ارکان، به کرانه قوي‌تر هر چيز يا به قسمت اعظم آن گفته مي‌شود. در هر چيزي قوي‌ترين و بزرگ‌ترين جزء آن را رکن آن چيز مي‌گويند. دين نيز از اجزاي چندي تشکيل شده که از بزرگ‌ترين و قوي‌ترين اجزاء آن امام است.
حرف «مِنْ» در «مِنْ دَعَائِمِ...» مانع از اين مي‌شود که امام را بزرگ‌ترين جزء دين دانست و بالاتر از امام، قرآن و پيامبر هستند. لذا امام را يکي از قوي‌ترين ستون‌ها و يا بزرگ‌ترين اجزاء معرفي مي‌کند. ضمن اين‌که بقيه ائمه عليهم‌السلام را واجد همين خصلت‌ها مي‌داند.
«مَعْقِلِ» نيز به معني پناه و ملجاء است. به قلعه و دژ از آن جهت معقل مي‌گويند که مردم در برابر هجوم دشمن به آن پناه مي‌برند.
با توجه به معاني فوق‌الذکر، شهادت زائر اربعين چنين است:
شهادت مي‌دهم که تو يکي از ستون‌هاي دين و استوانه‌هاي مسلمين و پناه مؤمنين هستي که اگر در برابر هر تهاجمي به تو پناه ببرند در سلامت خواهند بود.
توجه به‌مراتب اوصافي که براي امام آمده زيبايي جمله را دو‌چندان مي‌کند. آن‌جا که سخن از دين است، امام تشبيه به ستون دين شده. آن‌جا که سخن از مسلمين به ميان آمده، امام را از اجزاء بزرگ مسلمين معرفي مي‌کند. در جايي‌که صحبت از مؤمنين است، امام را پناه و ملجاء آنان مي‌شمارد که اگر مؤمنين به او پناه ببرند از هرگونه آسيب و گزندي در امان خواهند بود.
منبع:
سفری از عاشورا تا اربعین، عبدالله مستحسن، صفحات339 تا341
کانال قرآن و حدیث را درشبکه های اجتماعی دنبال کنید.
