وقایع روزدهم رجب
۲۰ آبان ۱۳۹۵ 0 فرهنگ و اجتماع
ولادت با سعادت حضرت ابوجعفر امام محمد تقى جوادعليه‌السلام در مدينه ۱۹۵
اكثر مورخين ولادت اين بزگوار را در دهم رجب سال ۱۹۵ ق در مدينه ذكر كرده اند . والده ماجده آن حضرت ام ولدى بود سبيكه نام يا ريحانه و حضرت رضا او را خيزران ناميد . آن معظمه از اهل نوبه و از اهل بيت ماريه قبطيه مادر ابراهيم پسر حضرت رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم بود. امام رضاعليه‌السلام خواهرش حكيمه خاتون را طلبيد . فرمود : امشب فرزند مبارك خيزران متولد خواهد شد . بايد وقت ولادت حاضر باشى.
حكيمه خاتون گويد : من در خدمت آن حضرت بودم . شب آمد مرا با خيزران و زنان قابله در حجره آورد و چراغى روشن كرد و خودش بيرون رفت و در را بروى ما بست . موقع زائيدن چراغ خاموش شد همه غمگين شديم . ناگاه خورشيد امامت با جمال خود اطاق را منور كرد . او را در جامه پيچيديم . امام رضاعليه‌السلام آمد آن طفل را گرفت و در گهواره نهاد . روز سوم ديده باز نمود به زبان فصيح ندا كرد اشهد ان لا اله الّا اللّه و اشهد انّ محمّدا رسول اللّه . حكيمه گويد : اين حال را ديدم متعجب شدم . به خدمت برادرم شتافتم و آنچه ديده بودم نقل كردم . حضرت فرمود : از عجائب احوال از اين فرزندم بيشتر مشاهده خواهى نمود.
شمس الضحى ص ۵۶۲:حضرت جواد در وقت وفات پدر بزرگوارش هفت يا نه ساله بود . بعضى از شيعيان از صغر سنّ در امامت آن بزرگوار تاءملى داشتند تا آنكه علماء و افاضل و اشراف به خدمت آن بزرگوار رسيدند و از مشاهده معاجز و كرامات و علوم و كمالات اقرار به امامت آن حضرت نمودند.
ارشاد مفيد ص ۳۴۲: مأمون از مشاهده علم و فضل و معاجز و جلالت از آن بزرگوار اكرام و تجليل بسيار نمود و اراده كرد كه دختر خود ام الفضل را به او تزويج كند، بنى عباس مطلع شدند . نزد مأمون اجتماع نمودند كه از اين وصلت مانع شوند . به مأمون گفتند : خلافت لباس بنى عباس است . اين شرافت را مى خواهى از آنها بيرون برى و بر اولاد على بن ابي طالب قرار دهى چنان كه پدرش را وليعهد نمودى ؟ مأمون گفت : او با كوچكى سنّ بر تمامى اهل فضل و كمال تفوّق دارد و اعجوبه زمانست، گفتگو زياد شد مأمون به همه جواب مى داد . گفتند : او كودك است هنوز كسب علم و كمال نكرده صبر كن كامل شود بعد دخترت را تزويج كن مامون گفت : واى بر شما من او را بهتر از شما مى شناسم صغير و كبير ايشان از ديگران افضل است اگر مى خواهيد امتحان كنيد تا بر شما واضح شود . همه به امتحان راضى شدند مأمون مجلسى عظيم ترتيب داد و يحيى بن اكثم و ساير علماء و اشراف را جمع كرد و اطرافيان مامون با يحيى بن اكثم قرار گذاشتند كه از امام جواد مسئله اى بپرسد كه حضرت نداند و به او وعده جوائز دادند و مامون دستور داد بالش براى امام و مأمون در صدر مجلس نهادند در حالي كه امام جواد ۹ سال و چند ماه داشت حضرت تشريف آورد.
مناظره امام جواد عليه‌السلام با يحيى بن اكثم قاضى :
يحيى به مأمون گفت : اى امير المؤمنين اجازه مى دهى از اباجعفر سوال كنم ؟ گفت : از خودش اجازه بگير.
يحيى عرض كرد : اجازه مى فرمائى مسئله اى بپرسم ؟ حضرت فرمود : اگر مى خواهى بپرس .
يحيى عرض كرد : فدايت شوم چه مى فرمائى راجع به مُحرمي كه صيدى بكشد ؟
حضرت فرمود :صيد را در حِلّ كشت يا در حرم - عالما كشت يا جاهلا - عمدا بود يا اشتباها - حرّ بود يا عبد - صغير بود يا كبير - اول صيدش بود يا چندين بار صيد كرده بود - از پرندگان بود يا از غير پرندگان - كوچك بود يا بزرگ - به اين عمل اصرار داشت يا نادم بود - در شب بود يا روز - در عمره بود يا در حجّ.
يحيى متحيّر شد و عجز در صورتش هويدا گشت و زبانش گرفت . حتى اهل مجلس نيز فهميدند .
مامون گفت : الحمدللّه على هذه النعمة.مأمون سپس دخترش ام الفضل را به امام جوادعليه‌السلام تزويج كرد .
عرض نمود : اى اباجعفر جواب مُحرمي كه صيد كرده بود بفرمائيد تا بدانيم .
حضرت فرمود:
اگر مُحرم در حلّ صيد كرد و صيدش از پرندگان بزرگ بود كفاره اش يك گوسفند است.
اگر در حرم صيد كرد علاوه بر گوسفند قيمت آن را نيز بايد بدهد.
اگر جوجه را در حرم كشت علاوه بر برّه قيمت جوجه را نيز بدهد.
اگر حمار وحشى را صيد كرد يك گاو ماده بدهد هرگاه در حلّ باشد.
اگر در حرم صيد كرد علاوه بر گاو قيمت آن را نيز بدهد.
اگر نعامه (شتر مرغ) را در حلّ صيد كرد يك شتر بدهد.
اگر در حرم صيد كرد علاوه بر شتر قيمت آن را نيز بدهد.
اگر آهو در حلّ صيد كرد يك گوسفند بدهد.
اگر آهو را در حرم صيد كرد علاوه بر گوسفند قيمت آن را نيز بدهد كه اين حيوانات به صورت قربانى به سرزمين كعبه برسد (صيد اگر در حال احرام عمره باشد).
اگر در حال احرام حجّ صيد نمايد بايد كفّاره آن را در منى بكشد.
اگر در حال عمره صيد كند كفاره آن را در مكه معظمه بايد بكشد.
و جزاء صيد عالم و جاهل مساوى است.
و در عمد گناه نيز است ولى در خطا گناه نيست.
كفّاره و حرّ بر خودش واجب است و كفّاره عبد بر مولايش واجب مى باشد و
صغيره كفاره ندارد و كفّاره بر كبير واجبست.
اگر توبه كند عقاب آخرت عفو مى شود اگر مصرّ باشد عقاب آخرت دارد.
مأمون عرض كرد : احسنت يا ابا جعفر احسن اللّه اليك.
باز مأمون عرض نمود : ميل دارى از يحيى هم شما چيزى بپرسيد ؟ حضرت فرمود: اى يحيى سوال كنم ؟عرض كرد : اگر مايل باشيد سوال كنيد . حضرت فرمود: مردى در اول روز نگاهش بر زنى حرام بود نزديك ظهر حلال شد موقع ظهر حرام گرديد وقت عصر حلال شد موقع غروب آفتاب حرام گرديد وقت عشاء حلال شد نصف شب حرام گرديد موقع طلوع آفتاب حلال شد اين زن چطور گاهى حلال و گاهى حرام مى شود، يحيى عرض كرد : نمى دانم بفرمائيد استفاده كنيم .
حضرت فرمود:اين زن كنيز اجنبى بود كه نظر مرد اجنبى بر او اول روز حرام بود قبل از ظهر خريد بر مولايش حلال گشت موقع ظهر آزاد كرد حرام شد وقت عصر ازدواج نمود حلال شد وقت مغرب ظهار نمود حرام گرديد وقت عشاء كفّاره ظهار را داد حلال شد نصف شب طلاق داد حرام شد موقع صبح رجوع كرد حلال شد . مأمون رو به حاضرين نمود و گفت : آيا در ميان شما كسى است كه اين طور جواب دهد ؟ گفتند : نه واللّه.
