وَ قَالَ (علیه السلام): أَهْلُ الدُّنْيَا كَرَكْبٍ يُسَارُ بِهِمْ، وَ هُمْ نِيَامٌ.
و فرمود (ع): مردم دنيا چون كاروانيانى هستند كه مى برندشان و آنها در خواب اند.
و آن حضرت فرمود: اهل دنيا چون كاروانى هستند كه آنان را مى برند در حالى كه در خوابند.
غفلت دنيا پرستان (اخلاقى):و درود خدا بر او، فرمود: اهل دنيا سوارانى در خواب مانده اند كه آنان را مى رانند.
[و فرمود:] مردم دنيا همچون سوارانند كه در خوابند و آنان را مى رانند.
امام عليه السّلام (در باره غفلت) فرموده است:اهل دنيا مانند كاروانى هستند كه ايشان را مى برند در حاليكه خوابند (و آگاه نيستند كه ناگهان راه طىّ شده به جايگاه هميشگى رسيده اند و منادى فرياد ميكند: فرود آئيد و بار بگشائيد).
امام(عليه السلام) مى فرمايد: اهل دنيا همچون كاروانيانى هستند كه آنان را به سوى مقصدى مى برند و آنها در خوابند.
سوارانى در خواب! امام(عليه السلام) در اين كلام حكيمانه تشبيه جالبى درباره غافلان اهل دنيا دارد مى فرمايد: «اهل دنيا همچون كاروانيانى هستند كه آنان را به سوى مقصدى مى برند و آنها در خوابند».مى دانيم دنيا مسير آخرت است و در اين مسير منزلگاه هايى است كه در آنجا بايد زاد و توشه براى آخرت برگرفت تا هنگامى كه انسان به مقصد مى رسد دستش خالى نباشد; ولى دنياپرستانى كه در تمام عمر به دنيا مشغول اند، همچون كسانى هستند كه بر مركب سوار و در خوابند و ساربان آنها را به سوى مقصد مى برد. انتهاى اين مسير همان مرگ است آنها زمانى كه سيلى اجل در گوششان نواخته شود از اين خواب غفلت بيدار مى شوند و تهى دست به سوى آخرت مى روند. همان گونه كه در روايت معروف آمده است: «النّاسُ نِيامٌ فَإذا ماتُوا انْتَبَهُوا». مردم در خوابند هنگامى كه بميرند از خواب بيدار مى شوند.(1)به بيان ديگر انسان ها سرمايه دارانى هستند كه وارد بازار دنيا مى شوند مدت اين بازار ـ مانند بسيارى از بازارهاى جهانى محدود است ـ و سرمايه آنها ساعات و شب ها و روزهاى عمر آنهاست هرگاه در اين مدت در خواب باشند سرمايه از دست مى رود و تجارتى حاصل نمى شود. به گفته شاعر:سرمايه ز كف رفت و تجارت ننموديم *** جز حسرت و اندوه متاعى نخريديم (2)*****پی نوشت:(1). بحارالانوار، ج4، ص 43; مجموعه ورام، ج 1، ص 150.(2). سند گفتار حکیمانه: در کتاب مصادر مصدر جدیدى براى این جمله حکمت آمیز نقل نکرده است همین اندازه مى گوید این جمله مانند کلام دیگرى است که از امام امیرمؤمنان على(علیه السلام) در وصیتش به فرزند گرامى اش امام مجتبى(علیه السلام) بیان فرموده آنجا که مى گوید: «وَاعْلَمْ أنَّ مَن کانَ مَطِیَّتُهُ اللَّیْلَ وَالنَّهارَ فَإنَّهُ یُصارُ بِهِ وَإنْ کانَ لایَصیرُ» (و در نسخه هاى موجود نهج البلاغه «وَإنْ کانَ واقِفَاً» آمده است). در کتاب تمام نهج البلاغه در وصیت امام به فرزندش امام حسن هر دو جمله را در کنار هم نقل کرده است; هم حکمت 64 و هم جمله «وَاعْلَم...».
امام (ع) فرمود: «أَهْلُ الدُّنْيَا كَرَكْبٍ يُسَارُ بِهِمْ وَ هُمْ نِيَامٌ»:وجه شبه، جمله «يسار بهم و هم نيام» (آنها را در حالى كه خوابند مى برند) است. توضيح آن كه دنيا به منزله راهى است براى اهل دنيا كه از آن راه به سمت آخرت مى روند، در حالى كه از نتيجه آن، و كار و تلاش براى آن در غفلتند، تا وقتى كه به سر منزل مى رسند، بنا بر اين همانند كاروانى هستند در حال خواب كه آنها را راه مى برند تا وقتى كه به سر منزل خود مى رسند.
منهاج البراعة في شرح نهج البلاغة (خوئى)، ج 21، ص: 100
الستون من حكمه عليه السّلام:(60) و قال عليه السّلام: أهل الدنيا كركب يسار بهم و هم نيام. (74729- 74719)
الاعراب:يسار بهم، فعل مبنيّ للمفعول، و بهم، و جارّ و مجرور متعلّق به، و الباء للتعدية، و اقيم مقام الفاعل، و هم نيام، مبتدأ و خبر، و الجملة حالية عن الضمير في بهم، و المبتدأ بنفسه رابطة أيّدت بالواو.المعنى:إذا يسار بالنائم لا يلتفت إلى ما يقطعه من الطريق و لا يتوجّه إلي قطع المسافات و طيّ المراحل، فما ينتبه إلّا و هو واصل إلى المقصد، و المقصد من السير في الدّنيا هو الوصول إلى الاخرة بالموت، و أهل الدّنيا لا يلتفتون إلى ذلك، فيأخذهم الموت بغتة و يثيرهم من غفلتهم، و المراد من أهل الدّنيا المشتغلون بها و النّاسون الموت و الاخرة.الترجمة:أهل دنيا چون كاروانى باشند كه در خواب آنانرا براه مى برند.أهل دنيا كارواني ليك خواب مى برند آنها بعقبى با شتاب
جلوه تاريخ درشرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج 7، ص285
اهل الدنيا كركب يسار بهم و هم نيام. «اهل دنيا همچون مسافرانى هستند كه ايشان را مى برند و آنان خفتگان اند.»
اين تشبيه صورت حالى است كه ناچار صورت مى گيرد، من هم در نامه تسليتى كه براى يكى از دوستان خود نوشته ام، همين معنى را مورد استفاده قرار داده ام.
