نقش معاشران و دوستان در اخلاق انسان

دوستان نقش عمیقی در خلق و خوی انسان دارند. به قول شاعر پسر نوح با بدان بنشست که خاندان نبوتش گم شد.  

حسرت بزرگ اهل دوزخ در قیامت این است که چرا فلان جاهل را به دوستی برگزیده اند تا از یاد خدا بازشان دارد: یا وَیْلَتی لَیْتَنی لَمْ اتَّخِذْ فُلاناً خَلیلًا لَقَدْ اضَلَّنی عَنِ الذِّکْرِ...ای وای بر من، کاش فلان (شخص گمراه) را دوست خود انتخاب نکرده بودم. او مرا از یاد آوری (حق) گمراه ساخت...آیه 28 سوره فرقان

پیامبر خدا(ص) فرموده:  

در حدیثی از پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله تا آنجا به این مسأله اهمّیّت داده شده که می فرماید: «الْمَرءُ عَلی دینِ خَلیلِهِ وَقَرینِهِ انسان بر همان دینی است که دوست و رفیقش از آن پیروی می کند» اصول کافی، جلد 2، ص 375

امام علیّ بن ابی طالب علیه السلام می فرماید: «مُجالَسَهُ الْاخْیارِ تَلْحَقُ الْاشْرارَ بِالْاخْیارِ وَمُجالَسَهُ الْابْرارِ لِلْفُجَّارِ تَلْحَقُ الْابْرارَ بِالْفُجَّارِ؛ همنشینی با خوبان، بدان را به خوبان ملحق می کند؛ و همنشینی نیکان با بدان، نیکان را به بدان ملحق می سازد» کتاب صفات الشّیعه صدوق (طبق نقل بحار، ج 71، ص 197).

در حدیثی دیگر از ایشان آمده است: «عَمارَهُ الْقُلُوبِ فی مُعاشَرَهِ ذَوِی الْعُقُولِ؛ آبادی دلها در معاشرت با صاحبان عقل و خرد است» غرر الحکم

حکایت سعدی در این باره شنیدنی است:

گِلی خوشبوی در حمام روزی

 رسید از دست محبوبی به دستم

 بدو گفتم که مشکی یا عبیری

که از بوی دل آویز تو مستم

 بگفتا من گِلی ناچیز بودم

و لیکن مدّتی با گُل نشستم

کمال همنشین در من اثر کرد

 وگرنه من همان خاکم که هستم