مسکن از نظر احادیث

فراخىِ مسكن

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

مِن سَعادَةِ المَرءِ المُسلمِ المَسكَنُ الواسِعُ .
از خوشبختى مرد مسلمان ، داشتن مسكن فراخ است .

امام باقر عليه السلام :

مِن شَقاءِ العَيشِ ضِيقُ المَنزِلِ .
 از سختى زندگى، تنگى منزل است.

پرهيز دادن از ساختن بيش از نياز

تنبيه الخواطر به نقل از اَنَس كه سندش را به معصوم عليه السلام مى رساند:

رَأى رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله قُبَّةً مُشرِفَةً فَسَألَ عَنها فقِيلَ : لِفُلانٍ الأنصارِيِّ ، فَجاءَ فَسَلَّمَ علَيهِ فَأعرَضَ عَنهُ ، فَشَكا ذلكَ إلى أصحابِهِ فقالوا : خَرَجَ فَرَأى قُبَّتَكَ! فَهَدَمَها حتّى سَوّاها بِالأرضِ ، فَاُخبِرَ بذلكَ، [ فقالَ :] .حديث أما إنّ كُلَّ بِناءٍ وبالٌ على صاحِبِها إلاّ ما لا بُدَّ مِنهُ .
رسول خدا صلى الله عليه و آله چشمش به خانه گنبدىِ بلندى افتاد. درباره صاحب آن پرسيد ، عرض شد : از فلان مرد انصارى است . آن مرد آمد و به پيامبر سلام كرد ، اما رسول خدا صلى الله عليه و آله از او روى گرداند . آن مرد نزد اصحاب پيامبر از اين برخورد حضرت گله كرد ؛ اصحاب گفتند : [علّتش اين است كه ]رسول خدا صلى الله عليه و آله بيرون آمد و چشمش به خانه گنبدى تو افتاد . پس ، آن مرد انصارى خانه را ويران و با خاك يكسان كرد و اين خبر به پيامبر صلى الله عليه و آله رسيد ، [فرمود :] بدانيد كه هر ساختمانى وبال صاحب آن است، مگر آنچه چاره اى از آن نباشد .

بحار الأنوار به نقل از عبد اللّه بن عبّاس : پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرمود:

 مَن بَنى بُنيانا رِياءً و سُمعَةً حَمَلَهُ يَومَ القِيامَةِ إلى سَبعِ أرَضِينَ ، ثُمّ يُطَوِّقُهُ نارا تُوقَدُ في عُنُقِهِ ، ثُمّ يُرمى بهِ في النارِ . فقُلنا : يا رسولَ اللّه ِ ، كَيفَ يَبنِي رِياءً و سُمعةً ؟ قالَ : يَبني فَضلاً على ما يَكفِيهِ أو يَبني مُباهاةً .
 كسى كه براى خودنمايى و شهرت ساختمانى بسازد، در روز قيامت آن را بر پشت خود تا هفت زمين حمل مى كند و سپس به صورت طوقى از آتش فروزان، در گردن او در مى آيد و آن گاه در آتش پرت مى شود . عرض كرديم : اى رسول خدا! چگونه براى خودنمايى و شهرت مى سازد؟ فرمود : اضافه بر نياز و كفايتش يا براى فخر فروشى مى سازد .

امام على عليه السلام :

مَعاشِرَ الناسِ (المُسلمينَ)، اِتَّقُوا اللّه َ ، فَكَم مِن مُؤَمِّلٍ ما لا يَبلُغُهُ ، و بانٍ ما لا يَسكُنُهُ ، و جامعٍ ما سَوفَ يَترُكُهُ .
اى مردم (مسلمانان)! از خدا بترسيد ؛ زيرا بسا كسى كه آرزويى دارد و به آن نمى رسد و بنايى مى سازد و در آن سكونت نمى كند و مالى گرد مى آورد و بزودى آن را رها مى كند [مى رود] .

امام على عليه السلام :

مِنَ العَناءِ أنَّ المَرءَ يَجمَعُ ما لا يَأكُلُ و يَبنِي ما لا يَسكُنُ ، ثُمّ يَخرُجُ إلى اللّه ِ تعالى لا مالاً حَمَلَ ، و لا بِناءً نَقَلَ ! .
یكى از رنجها اين است كه انسان چيزى را فراهم آورد كه نمى خورد و بنايى بسازد كه در آن سكونت نمى كند و سپس به جانب خداوند متعال مى رود در حالى كه نه مالى با خود مى برد و نه ساختمانى منتقل مى كند!

المحاسن به نقل از سليمان بن أبى شيخ ، كه سند حديث را به معصوم عليه السلام رسانده است :

 مَرَّ أميرُ المُؤمِنينَ عليه السلام بِبابِ رَجُلٍ قَد بَناهُ مِن آجُرٍّ ، فقالَ : لِمَن هذا البابُ ؟ قيلَ : لِمَغرورٍ الفُلانِيِّ ، ثُمّ مَرَّ ببابٍ آخَرَ قد بَناهُ صاحِبُهُ بِالآجُرِّ، قالَ : هذا مَغرورٌ آخَرُ .
 امام على عليه السلام از كنار خانه مردى گذشت كه آن را از آجر ساخته بود . پرسيد : اين خانه از كيست؟ عرض شد : از فلان فريب خورده [ى دنيا] ؛ بعد از كنار خانه ديگرى گذشت كه صاحب آن نيز آن را از آجر ساخته بود . فرمود : اين هم يك فريب خورده ديگر .

امام حسين عليه السلام ـ به هنگام وارد شدن و نگاه كردن به خانه مردى كه خانه اى ساخت و از ايشان دعوت كرد كه از آن ديدن كند ـ فرمود ـ :

أخرَبتَ دارَكَ و عَمَّرتَ دارَ غَيرِكَ ، غَرَّكَ مَن في الأرضِ ، و مَقَتَكَ مَن في السماءِ .
 خانه خودت را ويران كردى و خانه ديگران را آباد ساختى . كسى كه در زمين است تو را فريفت و آن كه در آسمان است از تو سخت متنفّر شد .

امام صادق عليه السلام :

كُلُّ بِناءٍ ليسَ بِكَفافٍ فهُو وبالٌ على صاحِبِهِ يَومَ القِيامَةِ .
 هر بنايى كه بيش از نياز باشد ، در روز قيامت وبال صاحبش مى باشد .

امام صادق عليه السلام :

مَن بَنى فَوقَ مَسكَنِهِ كُلِّفَ حَملَهُ يَومَ القِيامَةِ .
 هر كه بنايى بيش از نياز سكونتش بسازد ، در روز قيامت مكلّف به حمل آن شود .

فروختن خانه

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

مَن باعَ دارا ثُمّ لم يَجعَلْ ثَمَنَها في مِثلِها لَم يُبارَكْ لَهُ فيها .
هر كه خانه اى بفروشد و با پول آن خانه اى ديگر نخرد ، مالش بركت نمى يابد .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 مَن باعَ مِنكم دارا أو عَقارا ، فَلْيَعلَمْ أنَّهُ مالٌ قَمَنٌ أن لا يُبارَكَ لَهُ فيهِ إلاّ أن يَجعَلَهُ في مِثلِهِ .
 هر يك از شما منزلى يا ملكى بفروشد بداند كه پول آن سزاوار بركت نيست ، مگر اين كه صرف خريد همانند آن شود .

خوددارى از اسكان مؤمن

امام صادق عليه السلام :

مَن كانَ لَهُ دارٌ و احتاجَ مُؤمِنٌ إلى سُكناها فَمَنَعَهُ إيّاها قالَ اللّه ُ عَزَّ و جلَّ : مَلائكَتي ، عَبدي بَخِلَ على عَبدي بِسُكنَى الدُّنيا ، و عِزَّتي لا يَسكُنُ جِناني أبدا .
هر كه خانه اى داشته باشد و مؤمنى ، به سكونت در آن نيازمند باشد و او آن را از وى دريغ دارد ، خداوند عزّ و جلّ فرمايد : فرشتگان من! بنده ام از سكونت دادن بنده ام در دنيا بخل ورزيد . به عزّتم سوگند كه هرگز در بهشت من سكونت نكند .

میزان الحکمه،جلد پنچم.