زمان از نظر احادیث

شناخت زمانه

امام على عليه السلام :

 حَسْبُ المَرءِ ··· مِن عِرفانِهِ ، عِلمُهُ بِزَمانِهِ
 براى . . . آگاهى انسان همين بس كه زمان خود را بشناسد .

امام على عليه السلام :

أعرَفُ الناسِ بالزّمانِ ، مَن لَم يَتَعَجَّبْ مِن أحداثِهِ .
آگاهترين مردمان به روزگار ، كسى است كه از حوادث آن تعجب نكند .

امام صادق عليه السلام :

 العالِمُ بِزَمانِهِ ، لا تَهجُمُ علَيهِ اللَّوابِسُ .
كسى كه زمان خود را بشناسد ، آماج اشتباهات قرار نگيرد .

آن كه به زمانه اعتماد كند

امام على عليه السلام :

 مَن وَثِقَ بِالزَّمانِ صُرِعَ .
كسى كه به زمانه اعتماد كند ، زمين خورد .

امام على عليه السلام :

مَن أمَنَ الزَمانَ خانَهُ ، و مَن أعظَمَهُ أهانَهُ
 هر كه زمانه را امين داند (به آن اعتماد ورزد) زمانه به او خيانت كند و هركه آن را بزرگ شمارد ، همو خوارش كند .

امام على عليه السلام :

 مَن أمَنَ الزَّمانَ خانَهُ ، و مَن تَعَظَّمَ علَيهِ أهانَهُ ، و مَن تَرَغَّمَ علَيهِ أرغَمَهُ ، و مَن لَجَأَ إلَيهِ أسلَمَهُ ، و لَيسَ كُلُّ مَن رَمى أصابَ ، و إذا تَغَيَّرَ السُّلطانُ تَغَيَّرَ الزَّمانُ .
 هركه زمانه را امين داند همو به وى خيانت كند و هركه بر او بزرگى كند ، خوار و حقيرش سازد و هركه بر وى خشم گيرد ، او نيز وى را به خشم آورد و هركه بدو پناه برد ، او تسليمش كند ؛ چنين نيست كه هر تيراندازى به هدف زند، و چون حكومت تغيير كند ، زمانه تغيير كند .

امام على عليه السلام :

 الزَّمانُ يَخُونُ صاحِبَهُ ، و لا يَستَعتِبُ لِمَن عاتَبَهُ .
زمانه به صاحب خود خيانت مى كند و هر كس را ملامت كند ، از او رضايت و پوزش نطلبد .

امام على عليه السلام :

مَن تَشاغَلَ بالزَّمانِ شَغَلَهُ .
هركه با زمانه سرگرم شود ، زمانه [نيز] او را مشغول سازد .

هركه با زمانه بستيزد

امام على عليه السلام :

مَن عَتَبَ عَلى الزمانِ طالَت مَعتَبَتُهُ .
هركه از زمانه گلايه كند ، گلايه اش به درازا كشد .

امام على عليه السلام :

مَن عانَدَ الزَّمانَ أرغَمَهُ ، و مَنِ استَسلَمَ إلَيهِ لَم يَسلَمْ .
 هركه با زمانه بستيزد ، زمانه او را به خاك مذلت افكند و هركه تسليم آن شود، در امان نباشد .

امام على عليه السلام :

مَن كابَرَ الزَّمانَ عَطِبَ ، و من يَنقِمْ علَيهِ غَضِبَ .
 هركه با روزگار بستيزد ، هلاك شود و هركه آن را سرزنش كند ، [خود] در خشم شود .

ايراد گرفتن از زمانه

عيون أخبار الرضا ـ به نقل از ريّان بن صلت ـ : حضرت رضا عليه السلام اين ابيات را از عبد المطّلب براى ما خواند :

میزان الحکمه،جلد پنجم.