تزکیه در احادیث

تزكيه

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ـ درباره آيه «رستگار شد كسى كه تزكيه گشت» ـ فرمود :

 مَن شَهِدَ أن لا إلهَ إلاّ اللّه ُ و خَلَعَ الأندادَ و شَهِدَ أنّي رسولُ اللّه ِ .
منظور ، كسى است كه به يگانگى خداوند گواهى دهد و به او شرك نورزد و شهادت دهد كه من رسول خدا هستم .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 بِتَزكِيَةِ النَّفسِ يَحصُلُ الصَّفاءُ .
 با تزكيه نفْس است كه صفا[ى جان] به دست مى آيد .

مجمع البيان ـ به نقل از سعيد بن ابى هلال ـ :

كانَ رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله إذا قَرَأ هذِهِ الآيَةَ «قَدْ أفْلَحَ مَنْ زَكّاها» وَقَفَ ثُمّ قالَ : اللَّهُمَّ آتِ نَفسِي تَقواها ، أنتَ وَلِيُّها و مَولاها ، و زَكِّها و أنتَ خَيرُ مَن زَكّاها .
 پيامبر خدا صلى الله عليه و آله هرگاه آيه «رستگار شد ، كسى كه نفْس را تزكيه كرد» را مى خواند ، درنگ مى كرد و سپس مى گفت : خدايا! نفْس مرا تقوا عطا فرما، كه تو سرپرست و مولاى آنى ، و آن را پاك و تزكيه فرما ، كه براى تزكيه آن تو بهترينى .

موانع تزكيه

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

ثلاثةٌ لا يُكَلِّمُهُمُ اللّه ُ و لا يَنظُرُ إلَيهِم يَومَ القِيامَةِ و لا يُزَكِّيهِم و لَهُم عَذابٌ ألِيمٌ: شيخٌ زانٍ ، و مَلِكٌ جَبَّارٌ ، و مُقِلٌّ مُختالٌ .
 سه نفرند كه خداوند در روز قيامت با آنان سخن نمى گويد و نگاهشان نمى كند و آنان را تزكيه نمى نمايد و عذابى دردآور دارند : پير مردِ زناكار ، پادشاهِ ستمكار و فقيرِ متكبّر .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

ثلاثةٌ لا يُكَلِّمُهُمُ اللّه ُ عزّ و جلّ يَومَ القِيامَةِ و لا يَنظرُ إليهِم و لا يُزَكِّيهِم و لَهَم عذابٌ ألِيمٌ : رجُلٌ بايَعَ إماما لا يُبايِعُهُ إلاّ للدُّنيا ، إن أعطاهُ مِنها ما يُرِيدُ وَفى لَهُ ، و إلاّ كَفَّ ، و رَجُلٌ بايَعَ رَجُلاً بِسِلعَتِهِ بَعدَ العَصرِ فَحَلَفَ بِاللّه ِ عزّ و جلّ لقد اُعطِيَ بها كذا و كذا فَصَدَّقَهُ فَأخَذَها و لَم يُعطَ فيها ما قالَ ، و رَجُلٌ عَلى فَضلِ ماءٍ بِالفَلاةِ يَمنَعُهُ ابنَ السَّبيلِ .
 سه گروهند كه خداوند در روز قيامت با آنان سخن نمى گويد و به آنان نظر نمى كند و پاكشان نمى سازد و برايشان عذابى دردناك است : مردى كه با پيشوايى بيعت كند و بيعتش جز براى دنيا نباشد ، به طورى كه اگر چيزى از دنيا به وى بدهد بر بيعت خود وفادار ماند و اگر ندهد كنار بكشد . و مردى كه بعد از عصر كالايى را بفروشد و قسم جلاله بخورد كه آن را به فلان و بهمان مبلغ خريده است و خريدار هم قبول كند و كالا را بگيرد ، در حالى كه فروشنده دروغ گفته باشد. و مردى كه در صحرا [چاه ]آبى داشته باشد و اجازه ندهد در راه ماندگان از مازاد آن آب استفاده كنند .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

ثلاثةٌ لا يُكَلِّمُهُمُ اللّه ُ يَومَ القِيامَةِ و لا يَنظُرُ إلَيهِم و لَهُم عَذابٌ ألِيمٌ : العالِمُ المُبتَغي بِعِلمِهِ حُطامَ الدنيا ، و مُستَحِلُّ المُحَرَّماتِ بالشُّبُهاتِ ، و الزاني بحَلِيلَةِ جارِهِ .
 سه كس اند كه خداوند در روز قيامت با آنان سخن نمى گويد و نگاهشان نمى كند و عذابى دردناك دارند : عالمى كه علم خود را وسيله كسب خُرده ريزه هاى دنيا قرار دهد و كسى كه با [القاى ]شبهات ، حرامها را حلال كند و كسى كه با زن همسايه خود زنا كند .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

ثلاثةٌ لا يَنظُرُ اللّه ُ إلَيهِم يَومَ القِيامَةِ و لا يُزَكِّيهِم و لَهُم عَذابٌ ألِيمٌ : المُرخِي ذَيلَهُ مِنَ العَظَمَةِ ، و المُزَكِّي سِلعَتَهُ بِالكِذبِ ، و رَجُلٌ استَقبَلَكَ بِوُدِّ صَدرِهِ فَيُوارِي و قَلبُهُ مُمتَلِئٌ غِشّا .
سه نفرند كه خداوند در روز رستاخيز به آنها نمى نگرد و تزكيه شان نمى كند و عذابى دردآور دارند : كسى كه از روى تكبّر دامن كشان راه رود و كسى كه از كالاى خود به دروغ تبليغ و تعريف كند و كسى كه در روى تو اظهار دوستى نمايد و پشت سرت دلش آكنده از نيرنگ باشد .

امام صادق عليه السلام : 

ثلاثةٌ لا يُكَلِّمُهُمُ اللّه ُ يَومَ القِيامَةِ ، و لا يَنظُرُ إلَيهِم و لا يُزَكِّيهِم و لَهُم عَذابٌ ألِيمٌ : الناتِفُ شَيبَهُ ، و الناكِحُ نَفسَهُ ، و المَنكوحُ في دُبُرِهِ .
سه كس اند كه خداوند در روز رستاخيز با آنان سخن نمى گويد و نگاهشان نمى كند و تزكيه شان نمى كند و آنان را عذابى دردناك است : كسى كه موهاى سپيد خود را بكند .، كسى كه خود ارضايى كند، و كسى كه لواط دهد .

امام صادق عليه السلام :

 ثلاثةٌ لا يُكَلِّمُهُمُ اللّه ُ يَومَ القِيامَةِ و لا يُزَكِّيهِم و لَهُم عَذابٌ ألِيمٌ : الشَّيخُ الزاني ، و الدَّيُّوثُ ، و المرأةُ تُوطِئُ فِراشَ زَوجِها
سه نفرند كه خداوند در روز قيامت با آنان سخن نمى گويد و پاكشان نمى سازد و برايشان عذابى دردآور است : پير مرد زناكار ، مرد بى غيرت ، و زنى كه به شوهرش خيانت كند .

میزان الحکمه،جلد پنجم.