زبان از نظر احادیث
۲۱ تیر ۱۳۹۴ 0عناوین
زبان
امام على عليه السلام :
ما الإنسانُ لَولا اللِّسانُ إلاّ صُورَةٌ مُمَثَّلَةٌ ، أو بَهيمَةٌ مُهمَلَةٌ .
اگر زبان نباشد، انسان چيزى جز يك نقش مجسّم يا حيوان رها شده، نيست.
امام على عليه السلام :
اللِّسانُ مِعيارٌ أطاشَهُ الجَهلُ و أرجَحَهُ العَقلُ .
زبان، ترازويى است كه كفّه آن را نادانى سبك و خردمندى سنگين مى گرداند.
امام على عليه السلام :
اللِّسانُ مِيزانُ الإنسانِ .
زبان، ترازوى انسان است.
امام على عليه السلام :
ألا و إنّ اللِّسانَ بَضعَةٌ مِن الإنسانِ ، فلا يُسعِدُهُ القَولُ إذا امتَنعَ ، و لا يُمهِلُهُ النُّطقُ إذا اتَّسَعَ .
بدانيد كه زبان پاره اى از پيكر انسان است كه اگر [از تكلم ]خوددارى ورزد، گفتار به كمك او نمى آيد و هرگاه باز شود، نطق مهلتش نمى دهد.
امام على عليه السلام :
ما مِن شَيءٍ أجلَبَ لِقَلبِ الإنسانِ مِن لِسانٍ ، و لا أخدَعَ للنَّفسِ مِن شَيطانٍ .
براى جلب دل انسان، چيزى مؤثّرتر از زبان نيست و براى نفْس، چيزى فريبنده تر از شيطان وجود ندارد.
امام على عليه السلام :
الإنسانُ لُبُّهُ لِسانُهُ ، و عَقلُهُ دِينُهُ .
انسان، دلش زبان اوست و خردش دين او.
آدمى مخفى است در زير زبان
امام على عليه السلام :
تَكَلّموا تُعرَفوا ؛ فإنّ المَرءَ مَخبوءٌ تَحتَ لِسانِهِ
سخن گوييد، تا شناخته شويد؛ زيرا آدمى در زير زبان خود، پنهان است.
امام على عليه السلام :
المَرءُ مَخبوءٌ تَحتَ لِسانِهِ .
انسان در زير زبان خود، پنهان است.
امام على عليه السلام :
قلتُ أربَعا أنزَلَ اللّه ُ تَصديقي بها في كِتابِهِ : قلتُ : المَرءُ مَخبوءٌ تَحتَ لِسانِهِ فإذا تَكَلّمَ ظَهَرَ ، فأنزَلَ اللّه ُ تعالى : «و لَتَعْرِفَنَّهُم في لَحْنِ القَوْلِ» .
چهار سخن گفتم و خداوند در كتاب خود مرا در آنها تصديق كرد. گفتم: انسان در زير زبان خود پنهان است و چون سخن گويد آشكار شود. پس خداوند متعال اين آيه را نازل فرمود: «و هر آينه آنان را از لحن سخن مى شناسى ···» .
امام على عليه السلام :
ما أضمَرَ أحَدٌ شيئا إلاّ ظَهَرَ في فَلَتاتِ .حديث لِسانِهِ و صَفَحاتِ وَجهِهِ .
هيچ كس چيزى را در دل پنهان نداشت، جز اين كه در لغزش هاى زبان و خطوط چهره او آشكار شد.
امام على عليه السلام :
كلامُ الرّجُلِ مِيزانُ عَقلِهِ .
سخنِ مرد، سنجه خرد اوست.
امام على عليه السلام :
اللِّسانُ تَرجُمانُ الجَنانِ .
زبان، ترجمان دل است.
امام على عليه السلام :
الألسُنُ تُتَرجِمُ عَمّا تُجِنُّهُ الضَّمائرُ .
زبان، آنچه را كه درون ها پوشيده مى دارند بازگو مى كند.
امام على عليه السلام :
يُستَدَلُّ على عَقلِ كُلِّ امرئٍ بما يَجري على لِسانِهِ .
از آنچه بر زبان انسان رانده مى شود مى توان به خرد او راه برد.
امام على عليه السلام :
لِسانُكَ تَرجُمانُ عَقلِكَ .
زبان تو، ترجمان خرد توست.
امام على عليه السلام :
إيّاكَ و الكلامَ فيما لا تَعرِفُ طَريقَتَهُ و لا تَعلَمُ حَقيقَتَهُ ؛ فإنّ قَولَكَ يَدُلُّ على عَقلِكَ ، و عِبارَتَكَ تُنْبئُ عَن مَعرِفَتِكَ .
زنهار از سخن گفتن درباره آنچه كه راهش را نمى شناسى و حقيقتش را نمى دانى؛ زيرا سخن تو، نشانگر خرد توست و بيان تو از شناخت تو خبر مى دهد.
خصلتهايى كه به وسيله زبان آشكار مى شوند
امام على عليه السلام :
إنّ في الإنسانِ عَشرَ خِصالٍ يُظهِرُها لِسانُهُ : شاهِدٌ يُخبِرُ عَنِ الضَّميرِ ، و حاكِمٌ يَفصِلُ بَينَ الخِطابِ ، و ناطِقٌ يَرُدُّ بهِ الجَوابَ ، و شافِعٌ يُدرِكُ بهِ الحاجَةَ ، و واصِفٌ يَعرِفُ بهِ الأشياءَ ، و أميرٌ يأمُرُ بالحُسنِ ، و واعِظٌ يَنهى عَنِ القَبيحِ ، و مُعَزٍّ تَسكُنُ بهِ الأحزانُ ، و حاضِرٌ تُجلى بهِ الضَّغائنُ ، و مُونِقٌ تَلتَذُّ بهِ الأسماعُ .
در انسان ده خصلت وجود دارد كه زبانِ او آنها را آشكار مى سازد: زبان گواهى است كه از درون گزارش مى دهد. داورى است كه به دعواها فيصله مى دهد. گويايى است كه به وسيله آن [به پرسشها ]پاسخ داده مى شود. واسطه اى است كه با آن مشكل برطرف مى شود. توصيفگرى است كه با آن اشياء شناخته مى شود. فرماندهى است كه به نيكى فرمان مى دهد. اندرزگويى است كه از زشتى باز مى دارد. تسليت دهنده اى است كه غمها با آن تسكين مى يابد. حاضرى است كه به وسيله آن كينه ها برطرف مى شود و دلربايى است كه گوشها به وسيله آن لذّت مى برد.
زيبايىِ مرد، در شيوايى زبان اوست
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
الجَمالُ في اللِّسانِ .
زيبايى در زبان است.
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
الجَمالُ في الرّجُلِ اللِّسانُ .
زيبايى مرد، زبان است.
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
جَمالُ الرّجُلِ .حديث فَصاحَةُ لِسانِهِ .
زيبايىِ مرد، شيوايى زبان اوست.
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
ذَلاقَةُ اللِّسانِ رأسُ المالِ .
شيوايى زبان، سرمايه است.
امام على عليه السلام :
الجَمالُ في اللِّسانِ ، و الكَمالُ في العَقلِ .
جمال در زبان است و كمال در عقل.
امام على عليه السلام :
إنَّ اللّه عزَّ و جلَّ جعلَ صُورَةَ المَرأةِ في وَجهِها ، و صُورَةُ الرّجُلِ في مَنطِقِهِ .
خداوند [عز و جل] صورت زن را در رخسار او، و صورت مرد را در گفتارش قرار داد.
امام على عليه السلام :
مَن عَلَّمَ لِسانهُ أمَّرَهُ قَومُهُ .
كسى كه زبان خود را آراست قومش او را امير خود گردانند.
امام صادق عليه السلام :
مَن عَذُبَ لِسانُهُ زكا عَقلُهُ .
هر كه زبانش شيرين باشد، خردش ببالد.
زبان، كليد خوبى و بدى است
امام باقر عليه السلام :
إنّ هذا اللِّسانَ مِفتاحُ كلِّ خَيرٍ و شَرٍّ ، فيَنبَغي للمؤمنِ أن يَختِمَ على لِسانِهِ كَما يَختِمُ على ذَهَبِهِ و فِضَّتِهِ .
راستى كه اين زبان، كليد هر خوبى و بدى است. پس، سزاوار است كه مؤمن بر زبان خود مهر زند، همان گونه كه بر [كيسه] زر و سيم خويش مهر مى زند.
امام باقر عليه السلام :
كانَ أبو ذرٍّ يقولُ: يا مُبتَغي العِلمِ، إنَّ هذا اللِّسانَ مِفتاحُ خَيرٍ و مِفتاحُ شَرٍّ ، فاختِمْ على لِسانِكَ كما تَختِمُ على ذَهَبِكَ وَ وَرِقِكَ .
ابوذر مى گفت: اى جوياى دانش و معرفت! راستى كه اين زبان، كليد خوبى و كليد بدى است. پس همچنان كه بر زر و سيم خود مُهر مى زنى، بر زبان خويش مُهر بزن.
نقش زبان در درستى ايمان
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
لا يَستَقيمُ إيمانُ عَبدٍ حتّى يَستَقيمَ قَلبُهُ، و لا يَستَقيمُ قَلبُهُ حتّى يَستَقيمَ لِسانُهُ .
ايمان هيچ بنده اى درست نشود، تا آن كه دلش درست شود و دلش درست نشود، تا آن كه زبانش درست شود.
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
إذا أصبَحَ ابنُ آدمَ أصبَحَتِ الأعضاءُ كُلُّها تَستَكفي اللِّسانَ ؛ أي تَقولُ : اِتَّقِ اللّه َ فِينا فإنّكَ إنِ استَقَمتَ استَقَمنا ، و إنِ اعوَجَجْتَ اعوَجَجْنا
چون آدمى صبح خويش را بياغازد، همه اندامها[ى بدن او] از زبان مى خواهند كه بس كند. يعنى مى گويند: درباره ما از خدا بترس؛ زيرا اگر تو راست و درست شوى، ما نيز راست و درست مى شويم و اگر تو كج شوى ما هم كج مى شويم.
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
إذا أصبَحَ ابنُ آدمَ فإنّ الأعضاءَ كُلَّها تُكَفِّرُ اللِّسانَ ، فتَقولُ : اِتَّقِ اللّه َ فِينا فإنّما نَحنُ بِكَ؛ فإنِ استَقَمتَ استَقَمنا ، و إنِ اعوَجَجْتَ اعوَجَجْنا .
چون آدمى صبح خود را بياغازد، اندامها همه در برابر زبان [با خواهش و التماس ]كرنش مى كنند و مى گويند: درباره ما از خدا بترس؛ زيرا ما به تو وابسته ايم (سرنوشت ما به تو وابسته است)، اگر راست باشى، راست هستيم و اگر كج شوى، ما نيز كج مى شويم.
امام على عليه السلام : رسول خدا صلى الله عليه و آله فرموده است:
«لا يَستَقيمُ إيمانُ عَبدٍ حتّى يَستَقيمَ قَلبُهُ ، و لا يَستَقيمُ قَلبُهُ حتّى يَستَقيمَ لِسانُهُ» فمَنِ استَطاعَ مِنكُم أن يَلقَى اللّه َ تعالى و هُو نَقِيُّ الرّاحَةِ مِن دِماءِ المُسلمينَ و أموالِهِم ، سَليمُ اللِّسانِ مِن أعراضِهِم ، فلْيَفعَلْ
«ايمان هيچ بنده اى درست نشود، تا آن كه دلش درست شود و دلش درست نشود، تا آن گاه كه زبانش درست شود». بنا بر اين، هر كس از شما كه مى تواند با دستى نيالوده به خون و اموال مسلمانان و زبانى سالم از [هتك] آبرو و حيثيّت ايشان خداوند متعال را ديدار نمايد، بايد چنين كند.
زبان خردمند در پس دل اوست
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
إنّ لِسانَ المؤمنِ وَراءَ قَلبِهِ ؛ فإذا أرادَ أن يَتكَلّمَ بشَيءٍ تَدَبَّرَهُ بقَلبِهِ ثُمّ أمضاهُ بلِسانِهِ ، و إنّ لِسانَ المُنافِقِ أمامَ قَلبِهِ ؛ فإذا هَمَّ بشَيءٍ أمضاهُ بلِسانِهِ و لَم يَتَدَبَّرْهُ بقَلبِهِ .
راستى كه زبان مؤمن در پس دل اوست؛ هرگاه بخواهد چيزى بگويد در دل به آن مى انديشد و سپس بر زبان مى راندش. اما زبان منافق جلوى دل اوست؛ هرگاه قصد سخنى كند آن را به زبان مى آورد و در دل به آن نمى انديشد.
امام على عليه السلام :
لِسانُ العاقِلِ وَراءَ قَلبِهِ ، لِسانُ الجاهِلِ مِفتاحُ حَتفِهِ .
زبان خردمند، در پس دل اوست. زبان نادان، كليد مرگ اوست.
امام على عليه السلام :
لِسانُ العاقِلِ وَراءَ قَلبِهِ ، و قَلبُ الأحمَقِ وَراءَ لِسانِهِ .
زبان خردمند، در پس دل اوست و دل نابخرد، در پس زبان او.
امام على عليه السلام :
إنّ لِسانَ المؤمنِ مِن وَراءِ قَلبِهِ ، و إنّ قَلبَ المُنافِقِ مِن وَراءِ لِسانِهِ ؛ لأنّ المؤمنَ إذا أرادَ أن يَتكَلّمَ بكلامٍ تَدَبَّرَهُ في نَفسِهِ ، فإن كانَ خَيرا أبداهُ و إن كانَ شَرّا و اراهُ ، و إنّ المُنافِقَ يَتكَلّمُ بما أتى على لِسانِهِ لا يَدري ما ذا لَهُ و ما ذا علَيهِ
زبان مؤمن، در پشت دل اوست و دل منافق، در پشت زبان او؛ زيرا مؤمن هرگاه بخواهد سخنى بگويد، ابتدا درباره آن مى انديشد؛ اگر خوب بود اظهارش مى كند و اگر بد بود آن را پنهان مى دارد. اما منافق هرچه به زبانش آيد مى گويد، بى آن كه بداند چه سخنى به سود و چه سخنى به زيان اوست.
امام عسكرى عليه السلام :
قَلبُ الأحمَقِ في فَمِهِ ، و فَمُ الحَكيمِ في قَلبِهِ .
دل نابخرد، در دهان اوست و دهان حكيم، در دل او.
حقّ زبان
امام زين العابدين عليه السلام :
حَقُّ اللِّسانِ إكرامُهُ عَنِ الخَنا ، و تَعويدُهُ الخَيرَ ، و تَركُ الفُضولِ التي لا فائدَةَ لَها ، و البِرُّ بالنّاسِ ، و حُسنُ القَولِ فيهِم
حقّ زبان، منزّه داشتن آن از زشت گويى است و عادت دادنش به خوبى و فرو گذاشتن زياده گويى هاى بيهوده و نيكى به مردم و خوب گفتن درباره آنان.
سلامت انسان در نگهدارى زبان است
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
سَلامَةُ الإنسانِ في حِفظِ اللِّسانِ
سلامت انسان، در نگهدارى زبان است.
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
لا يَسلَمُ أحَدٌ مِن الذُّنوبِ حتّى يَخزُنَ لِسانَهُ .
هيچ كس از گناهان در امان نمى ماند مگر آن كه زبانش را در كام كشد.
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
راحَةُ الإنسانِ في حَبسِ اللِّسانِ .
آسايش انسان، در زندانى كردن زبان است.
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
ما عَمِلَ مَن لَم يَحفَظْ لِسانَهُ .
كسى كه زبانش را نگه نداشته باشد، عملى به جا نياورده است.
امام على عليه السلام :
حِفظُ اللِّسانِ و بَذلُ الإحسانِ مِن أفضَلِ فَضائلِ الإنسانِ
نگهدارى زبان و نيكوكارى، از بهترين فضايل انسانند.
امام على عليه السلام :
مَن حَفِظَ لِسانَهُ سَتَرَ اللّه ُ عَورَتَهُ .
هر كه زبانش را نگه دارد، خداوند عيبش را بپوشاند.
امام على عليه السلام :
مَن حَفِظَ لِسانَهُ أكرَمَ نَفسَهُ
هر كه زبانش را نگه دارد، خودش را گرامى داشته است.
امام على عليه السلام :
مِن الإيمانِ حِفظُ اللِّسانِ .
نگهداشتن زبان، از ايمان است.
امام على عليه السلام :
لا شيءَ أعوَدَ علَى الإنسانِ مِن حِفظِ اللِّسانِ و بَذلِ الإحسانِ .
براى انسان، چيزى سودمندتر از نگهدارى زبان و بذل احسان و نيكوكارى نيست.
امام صادق عليه السلام :
نَجاةُ المؤمنِ في حِفظِ لِسانِهِ
نجات مؤمن، در نگهدارى زبان اوست.
لغزش زبان
امام على عليه السلام :
زَلّةُ اللّسانِ أنكى مِن إصابَةِ السِّنانِ .
لغزش زبان، كارى تر از اصابت سرنيزه است.
امام على عليه السلام :
زَلّةُ اللِّسانِ أشَدُّ مِن جَرحِ السِّنانِ .
لغزش زبان، بدتر از زخم سرنيزه است.
امام على عليه السلام :
زَلّةُ اللِّسانِ تأتي علَى الإنسانِ .
لغزش زبان، انسان را نابود مى كند.
امام على عليه السلام :
زَلّةُ اللِّسانِ أشَدُّ هَلاكٍ .
لغزش زبان، سخت ترين هلاكت است.
امام على عليه السلام :
اِحفَظْ رأسَكَ مِن عَثرَةِ لِسانِكَ ، و ازمُمْهُ بالنَّهي و الحَزمِ و التُّقى و العَقلِ
سر خود را از [پيامد] لغزش زبانت نگه دار و با خردمندى و استوار انديشى و پرهيزگارى و عقل، آن را مهار كن.
امام على عليه السلام :
المَرءُ يَعثُرُ برِجلِهِ فيَبرى ، و يَعثُرُ بلِسانِهِ فيُقطَعُ رأسُهُ .
انسان پايش مى لغزد و خوب مى شود و زبانش مى لغزد و سرش بريده مى شود.
امام على عليه السلام ـ در دعا ـ گفت :
اللّهُمَّ اغفِرْ لي رَمَزاتِ الألحاظِ ، و سَقَطاتِ الألفاظِ ، و شَهَواتِ الجَنانِ ، و هَفَواتِ اللِّسانِ .
بار خدايا! اشارات چشم و ابرو و بيهوده گويى ها و خواهش هاى دل و لغزش هاى زبانِ مرا بر من ببخشاى.
گزِش زبان
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
فِتنَةُ اللِّسانِ أشَدُّ مِن ضَربِ السَّيفِ .
گزش زبان، سخت تر از ضربت شمشير است.
امام على عليه السلام :
ضَربُ اللِّسانِ أشَدُّ مِن ضَربِ السِّنانِ .
ضربت زبان، دردناكتر از ضربت سرنيزه است.
امام على عليه السلام :
اِملِكْ حَمِيَّةَ أنفِكَ ، و سَورَةَ حَدِّكَ ، و سَطوَةَ يَدِكَ ، و غَربَ لِسانِكَ .
بر بادِ بينى و تندىِ خشم و ضربت دست و تيزى زبانت، مسلّط باش.
امام على عليه السلام :
حَدُّ اللِّسانِ أمضى مِن حَدِّ السِّنانِ .
تيزى زبان، برنده تر از تيزى سرنيزه است.
امام على عليه السلام :
حَدُّ السِّنانِ يَقطَعُ الأوصالَ ، و حَدُّ اللِّسانِ يَقطَعُ الآجالَ .
تيزى سرنيزه، بندها[ى بدن ]را از هم مى گسلد و تيزى زبان، رشته اجلها را.
امام على عليه السلام :
طَعنُ اللِّسانِ أمَضُّ مِن طَعنِ السِّنانِ .
ضربت زبان، دردناكتر از ضربت سرنيزه است.
خطر زبان
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
بَلاءُ الإنسانِ مِن اللِّسانِ .
گرفتارى انسان از زبان است.
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
البَلاءُ مُوَكَّلٌ بالمَنطِقِ .
بلا وكيل گفتار است.
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
أمسِكْ لِسانَكَ ؛ فإنّها صَدَقَةٌ تَصَّدَّقُ بها على نَفسِكَ .
زبانت را نگه دار؛ زيرا نگهداشتن زبان صدقه اى است كه براى خودت مى دهى.
امام على عليه السلام :
رُبَّ لِسانٍ أتى على إنسانٍ .
چه بسيار زبانهايى كه به عمر انسانى پايان داده است.
امام على عليه السلام :
كَم مِن دَمٍ سَفَكَهُ فَمٌ ! .
اى بسا خونى كه دهانى آن را ريخته است.
امام على عليه السلام :
كَم مِن إنسانٍ أهلَكَهُ لِسانٌ ! .
بسى انسان كه زبان به نابوديش افكنده است.
امام على عليه السلام :
رُبَّ كََلِمَةٍ سَلَبَت نِعمَةً ، فاخزُنْ لِسانَكَ كَما تَخزُنُ ذَهَبَكَ وَ وَرِقَكَ .
بسا سخنى كه نعمتى را از كف برده است، پس همان گونه كه زر و سيم خود را محافظت مى كنى، زبانت را نيز محافظت كن.
پرهيز از لغزشگاه هاى زبان
الترغيب و الترهيب ـ به نقل از معاذ بن جبل ـ :
كنتُ مع النبيِّ صلى الله عليه و آله في سَفَرٍ ··· فقلتُ : يا رسولَ اللّه ، أخبِرني بعَمَلٍ يُدخِلُني الجنَّةَ ، و يُباعدُني عنِ النّارِ . قالَ : لقَد سألتَ عَن عَظيمٍ [ ثمَّ أخبَرَهُ صلى الله عليه و آله عمّا سأل عنهُ] ··· ثمَّ قالَ : أ لا اُخبِرُكَ بمِلاكِ ذلكَ كُلِّهِ ؟ قلتُ : بلى يا رسولَ اللّه ِ، قالَ : كُفَّ علَيكَ هذا، و أشارَ إلى لِسانِهِ قلتُ : يا نَبيَّ اللّه ِ، و إنّا لَمُؤاخَذونَ بما نَتكَلَّمُ بهِ ؟ قالَ : ثَكَلَتكَ اُمُّكَ ! و هَل يَكُبُّ النّاسَ في النّارِ على وُجوهِهِم ـ أو قالَ : على مَناخِرِهِم ـ إلاّ حَصائدُ ألسِنَتِهِم ؟ ! .
در سفرى با پيامبر از حضرتش درباره آنچه كه به بهشت مى برد و از آتش دور مى گرداند، سؤال كردم. حضرت فرمود: سؤال بزرگى كردى. سپس پاسخ سؤال را داد و فرمود : آيا بنياد همه اين ها را به تو خبر ندهم؟ عرض كردم: چرا، اى رسول خدا! پيامبر صلى الله عليه و آله به زبان خود اشاره كرد و فرمود: اين را نگه دار. عرض كردم: اى پيامبر خدا! آيا ما درباره آنچه مى گوييم مؤاخذه مى شويم؟ حضرت فرمود: مادرت به عزايت بنشيند، مگر مردم را چيزى جز دِرَويده هاى زبانشان به رو ـ يا فرمود: به بينى ـ در آتش مى افكند؟
امام على عليه السلام :
اِعلَمْ أنّ اللِّسانَ كَلبٌ عَقورٌ ، إن خَلَّيتَهُ عَقَرَ .
بدان كه زبان سگ گيرنده اى است كه اگر رهايش كنى، گاز مى گيرد.
امام على عليه السلام :
اللِّسانُ سَبُعٌ ، إن خُلِّيَ عَنهُ عَقَرَ .
زبان درنده اى است كه اگر رها شود، گاز مى گيرد.
امام على عليه السلام :
اِحذَروا اللِّسانَ ؛ فإنّهُ سَهمٌ يُخطئُ
از زبان برحذر باشيد؛ زيرا زبان تيرى است كه خطا مى رود.
امام زين العابدين عليه السلام :
إنّ لِسانَ ابنِ آدمَ يُشرِفُ كُلَّ يَومٍ على جَوارِحِهِ فيقولُ : كيفَ أصبَحتُم ؟ فيقولونَ : بخَيرٍ إن تَرَكتَنا ! و يقولونَ : اللّه َ اللّه َ فينا ! و يُناشِدونَهُ و يَقولونَ : إنّما نُثابُ بكَ و نُعاقَبُ بكَ .
زبان آدميزاد، هر روز به اعضاى او نزديك مى شود و مى گويد: چگونه ايد؟ آنها مى گويند: اگر تو ما را به خود وا گذارى، خوب هستيم . و مى گويند: از خدا بترس و كارى به ما نداشته باش! و او را سوگند مى دهند و مى گويند: ما فقط به واسطه تو پاداش مى يابيم و به واسطه تو كيفر مى بينيم.
امام صادق عليه السلام :
إذا أرادَ اللّه ُ بعَبدٍ خِزيا أجرى فَضيحَتَهُ على لِسانِهِ .
هرگاه خداوند رسوايى بنده اى را بخواهد، از طريق زبانش او را رسوا مى كند.
حبس كردن زبان
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
لا يَعرِفُ عَبدٌ حَقيقَةَ الإيمانِ حتّى يَخزُنَ مِن لِسانِهِ .
هيچ بنده اى حقيقت ايمان را نشناسد، تا آن گاه كه زبانش را در كام كشد.
امام على عليه السلام :
صَلاحُ الإنسانِ في حَبسِ اللِّسانِ .
سامان انسان، در حبس كردن زبان است.
امام على عليه السلام :
ما مِن شيءٍ أحَقَّ بطُولِ السِّجنِ مِن اللِّسانِ
هيچ چيز به اندازه زبان، سزاوار زندان طولانى مدت نيست.
امام على عليه السلام :
اِحبِسْ لِسانَكَ قَبلَ أن يُطيلَ حَبسَكَ و يُردي نَفسَكَ ، فلا شيءَ أولى بطُولِ سِجنٍ مِن لِسانٍ يَعدِلُ عَنِ الصَّوابِ و يَتَسَرّعُ إلَى الجَوابِ .
پيش از آن كه زبانت تو را به زندان طولانى و هلاكت در افكند، او را زندانى كن؛ زيرا هيچ چيز به اندازه زبانى كه از جاده صواب منحرف مى شود و به جواب دادن مى شتابد، سزاوار زندان دراز مدّت نيست.
امام على عليه السلام :
مَن سَجَنَ لِسانَهُ أمِنَ مِن نَدَمِهِ .
هر كه زبانش را زندانى كند، از پشيمانى ايمن ماند.
امام على عليه السلام :
لِيَخزُنِ الرّجُلُ لِسانَهُ ؛ فإنّ هذا اللِّسانَ جَموحٌ بصاحِبِهِ . و اللّه ِ، ما أرى عَبدا يَتَّقي تَقوىً تَنفَعُهُ حتّى يَخزُنَ لِسانَهُ .
آدمى، بايد زبانش را نگه دارد؛ زيرا اين زبان در برابر صاحبش سركش است. به خدا سوگند، هيچ بنده اى را نمى بينم كه تقوايش او را سود دهد، مگر آن گاه كه زبانش را در كام كشد.
امام على عليه السلام :
اخزُنْ لِسانَكَ و عُدَّ كلامَكَ ؛ يَقِلُّ كلامُكَ إلاّ بخَيرٍ .
زبانت را نگه دار و گفتارت را بشمار، تا سخنانت جز در خير و خوبى كاستى گيرد.
آفت هاى زبان
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
أكثَرَ خَطايا ابنِ آدمَ في لِسانِهِ .
بيشترين خطاهاى گناهان آدميزاد، در زبان اوست.
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
إنّ أعظَمَ النّاسِ خَطايا يَومَ القِيامَةِ أكثَرُهُم خَوضا في الباطِلِ .
گنه كارترين مردم در روز قيامت، كسى است كه بيشتر از همه در باطل (هرزه گويى) فرو رود.
امام على عليه السلام :
للكلامِ آفاتٌ
سخن را، آفت هاست.
عذاب زبان
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
يُعَذِّبُ اللّه ُ اللِّسانَ بعَذابٍ لا يُعَذِّبُ بهِ شَيئا مِن الجَوارِحِ ، فيقولُ : أي رَبِّ، عَذّبتَني بعَذابٍ لَم تُعَذِّبْ بهِ شيئا ! فيُقالُ لَهُ : خَرَجَت مِنكَ كَلِمَةٌ فبَلَغَت مَشارِقَ الأرضِ و مَغارِبَها ، فسُفِكَ بها الدَّمُ الحَرامُ ، و انتُهِبَ بها المالُ الحَرامُ ، و انتُهِكَ بِها الفَرجُ الحَرامُ .
خداوند، زبان را عذابى دهد كه هيچ يك از اعضاى ديگر را چنان عذابى ندهد. پس، زبان گويد: اى پروردگار! مرا عذابى دادى كه هيچ چيز را چنان عذابى ندادى! در پاسخ او گفته شود: سخنى از تو بيرون آمد و به شرق و غرب زمين رسيد و به واسطه آن خونى بناحقّ ريخته شد و مالى به غارت رفت و ناموسى هتك شد.
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
إنّ الكافِرَ لَيَجُرُّ لِسانَهُ يَومَ القِيامَةِ وَراءَهُ .
در روز قيامت، كافر زبان خود را دنبالش مى كشد.
گوناگون
امام على عليه السلام :
لِسانُ العِلمِ الصِّدقُ ، لِسانُ الجَهلِ الخُرقُ .
زبانِ دانايى، راستى است. زبانِ نادانى، درشتى است.
امام على عليه السلام :
لِسانُ الصِّدقِ خَيرٌ للمَرءِ مِن المالِ يُورِثُهُ مَن لا يَحمَدُهُ .
زبان راست (نام نيك)، براى آدمى بهتر از ثروتى است كه براى شخص ناسپاسى به ارث گذارد
امام على عليه السلام :
انّ اللِّسانَ الصّالِحَ ـ يَجعَلُهُ اللّه ُ تعالى للمَرءِ في النّاسِ ـ خَيرٌ مِن المالِ يُورِثُهُ مَن لا يَحمَدُهُ .
زبان شايسته (نام نيك) ـ كه خداوند متعال براى انسان در ميان مردم قرار مى دهد ـ بهتر از ثروتى است، كه براى شخص ناسپاسى به ارث مى نهد.
امام على عليه السلام :
لِسانُ المُقَصِّرِ قَصيرٌ .
زبان شخص مقصّر، كوتاه است.
امام على عليه السلام :
أصدَقُ المَقالِ ما نَطَقَ بهِ لِسانُ الحالِ .
راست ترين گفته، آن گفته اى است كه زبان حال بگويد.
میزان الحکمه،جلد دهم.
کانال قرآن و حدیث را درشبکه های اجتماعی دنبال کنید.
