سرزنش از نظر احادیث
۲۰ تیر ۱۳۹۴ 0سرزنش خود
امام على عليه السلام :
لا يَحمَدْ حامِدٌ إلاّ ربَّهُ ، و لا يَلُمْ لائمٌ إلاّ نَفسَهُ .
هيچ ستايشگرى نبايد جز پروردگارش را بستايد و هيچ سرزنشگرى، نبايد جز خود را سرزنش كند.
امام على عليه السلام :
مَن وَضعَ نَفسَهُ مَواضِعَ التُّهمَةِ فلا يَلومَنَّ مَن أساءَ بهِ الظَّنَّ .
هر كس خود را در جايگاه هاى تهمت قرار دهد، نبايد كسى را كه به او گمانِ بد مى برد سرزنش كند.
مسيح عليه السلام :
يا عَبيدَ السُّوءِ ، تَلومونَ النّاسَ علَى الظَّنِّ ، و لا تَلومونَ أنفُسَكُم علَى اليَقينِ ؟ ! .
اى بندگان بد! مردم را بر اساس گمانِ [بدى كه به آنها مى بريد ]سرزنش مى كنيد و خود را با وجود يقين [به بدى و گنهكارى خويش ]سرزنش نمى كنيد؟!
بسا سرزنش شده اى كه گناهى ندارد
امام على عليه السلام :
كانَ لي فيما مَضى أخٌ في اللّه ِ ··· و كانَ لا يَلومُ أحَدا على ما يَجِدُ العُذرَ في مِثلِهِ ، حتّى يَسمَعَ اعتِذارَهُ .
مرا در گذشته برادرى بود در راه خدا··· هيچ كس را براى عملى كه عذرى براى آن توان داشت، سرزنش نمى كرد، تا اين كه عذرخواهى او را بشنود.
امام على عليه السلام :
رُبَّ مَلُومٍ و لا ذَنبَ لَهُ .
بسا ملامت شده اى كه بى گناه است.
امام على عليه السلام ـ در بخشى از نامه خود به معاويه ـ نوشت :
و ما كُنتُ لِأعتَذِرَ مِن أنّي كنتُ أنقِمُ علَيهِ أحداثا ، فإن كانَ الذَّنبُ إلَيهِ إرشادِي و هِدايَتي لَهُ ، فرُبَّ مَلومٍ لا ذَنبَ لَهُ .
من كسى نيستم كه از خرده گيرى هايى كه بر بدعتهاى او (عثمان) مى كردم پوزش بخواهم؛ اگر ارشاد و راهنماييهايى كه او را مى كردم گناه است [گو باش]؛ زيرا بسا سرزنش شده اى كه گناهى ندارد.
امام حسن عليه السلام ـ در وصف يكى از برادران خود ـ فرمود :
كانَ لا يَلومُ أحَدا فيما يَقَعُ العُذرُ في مِثلِهِ ، حتّى يَرَى اعتِذارا .
هيچ كس را براى كارى كه جاى عذر داشت، سرزنش نمى كرد تا عذرخواهى [او را ]ببيند.
سرزنش و آداب آن
امام على عليه السلام :
العِتابُ .حديث حَياةُ المَوَدّةِ .
سرزنش كردن و گلايه مايه حيات (پايدارى) دوستى است.
امام على عليه السلام :
لا تُعاتِبِ الجاهِلَ فيَمقُتَكَ ، و عاتِبِ العاقِلَ يُحبِبْكَ .
نادان را سرزنش مكن، كه با تو دشمن مى شود و خردمند را سرزنش كن كه با تو دوست مى شود.
امام على عليه السلام :
إذا عاتَبتَ فاستَبقِ .
هرگاه سرزنش كردى، [جايى براى دوستى] باقى بگذار.
امام على عليه السلام ـ در سفارشهاى خود به فرزندش حضرت حسن عليه السلام ـ نوشت :
و إن أرَدتَ قَطيعَةَ أخيكَ فاستَبقِ لَهُ مِن نَفسِكَ بَقِيّةً يَرجِعُ إلَيها إن بَدا لَهُ ذلكَ يَوما ما .
هرگاه خواستى از برادرت ببُرى، جايى براى آشتى او از خود باقى بگذار، تا اگر روزى پشيمان شود از آن جا [به دوستى ديرين ]برگردد.
امام على عليه السلام :
أبْقِ لِرِضاكَ مِن غَضَبِكَ ، و إذا طِرْتَ فقَعْ شَكِيرا .
از خشم خود، جايى هم براى خشنوديت باقى بگذار و هرگاه [با پر و بال خشم ]پرواز كردى، مانند جوجه پر درنياورده، فرود آى.
امام على عليه السلام :
لا يَكُن حُبُّكَ كَلَفا ، و لا بُغضُكَ تَلَفا ، أحبِبْ حَبيبَكَ هَونا ما ، و أبغِضْ بَغيضَكَ هَونا ما .
نه دوستى ات شيفتگى و عاشقانه باشد و نه دشمنى ات نابود كننده، [بلكه] دوست خود را در حدّ اعتدال دوست بدار و با دشمنت به اعتدال دشمنى كن.
زياده روى در سرزنش كردن
امام على عليه السلام :
الإفراطُ في المَلامَةِ يَشُبُّ نارَ اللَّجاجَةِ .
زياده روى در سرزنش، آتش لجاجت را شعله ور مى كند.
امام على عليه السلام :
إيّاكَ أن تُكرِّرَ العَتبَ ؛ فإنّ ذلكَ يُغري بالذَّنبِ ، و يُهَوِّنُ العَتبَ .
از سرزنش كردنهاى مكرّر بپرهيز؛ زيرا اين كار بر گناه [و خلافكارى ]جرى مى كند و سرزنش را بى ارزش مى سازد.
امام على عليه السلام :
لا تُكثِرَنَّ العِتابَ ؛ فإنّهُ يُورِثُ الضَّغينَةَ ، و يَدعو إلَى البَغضاءِ .
زياد سرزنش مكن؛ زيرا اين كار كينه به بار مى آورد و به دشمنى و نفرت مى كشاند.
امام على عليه السلام :
كَثرَةُ العِتابِ تُؤذِنُ بالارتيابِ .
سرزنشِ زياد، باعث شكّ و بدگمانى مى شود.
میزان الحکمه،حلد دهم.
کانال قرآن و حدیث را درشبکه های اجتماعی دنبال کنید.
