تکلیف از نظر احادیث
۲۱ تیر ۱۳۹۴ 0 معارفامام على عليه السلام :
اِعلَمُوا أنّ ما كُلِّفتُم بهِ يَسيرٌ ، و أنّ ثَوابَهُ كثيرٌ ، و لو لم يَكُن فيما نَهَى اللّه ُ عَنهُ مِن البَغيِ و العُدوانِ عِقابٌ يُخافُ لَكانَ في ثَوابِ اجتِنابِهِ ما لا عُذرَ في تَركِ طَلَبِهِ .
بدانيد كه آنچه بدان مكلّف شده ايد، اندك و ثوابش بسيار است. اگر براى ستم و تجاوز كه خداوند از آنها نهى فرموده است كيفرى ترسناك هم نبود، باز پاداش خوددارى از آنها چندان بزرگ است كه در ترك آنها بهانه اى نيست.
امام على عليه السلام :
إنّ اللّه َ سبحانَهُ أمَرَ عِبادَهُ تَخييرا ، و نَهاهُم تَحذيرا ، و كَلَّفَ يَسيرا ، و لم يُكَلِّفْ عَسيرا ، و أعطى علَى القَليلِ كثيرا ، و لم يُعصَ مَغلوبا ، و لم يُطَعْ مُكرَها ، و لم يُرسِلِ الأنبياءَ لَعِبا ، و لم يُنزِلِ الكتابَ لِلعِبادِ عَبَثا ، و لا خَلَقَ السماواتِ و الأرضَ و ما بَينَهُما باطِلاً : «ذلكَ ظَنُّ الَّذِينَ كَفَرُوا فَوَيلٌ للّذينَ كَفَرُوا مِنَ النّارِ»
خداوند سبحان، بندگان خود را فرمان داده است، حال آنكه آنان مختارند و بازشان داشته است براى اين كه به آنان هشدار داده باشد و تكليف آسان فرموده و تكليف دشوار نداده است و كار اندك را پاداش فراوان مى دهد، نه با زور نافرمانى مى شود و نه با اكراه و اجبار فرمانبرى. پيامبران را از سر بازيچه نفرستاد و براى بندگان بيهوده كتاب آسمانى نازل نكرد و آسمانها و زمين و آنچه را ميان آنهاست به باطل نيافريد «اين گمان كسانى است كه كفر ورزيدند. پس واى بر كافران از آتش».
امام على عليه السلام :
اعلَمُوا أنّهُ لن يَرضى عَنكُم بشيءٍ سَخِطَهُ على مَن كانَ قَبلَكُم ، و لن يَسخَطَ علَيكُم بشيءٍ رَضِيَهُ ممَّن كانَ قَبلَكُم ، و إنّما تَسيرُونَ في أثرٍ بَيِّنٍ ، و تَتَكلَّمونَ بِرَجعِ قَولٍ قد قالَهُ الرِّجالُ مِن قَبلِكُم .
بدانيد كه خداوند آنچه را بر پيشينيان شما نپسنديده، بر شما نيز هرگز نخواهد پسنديد و آنچه را بر آنان پسنديده هرگز براى شما ناپسند نخواهد دانست. بلكه شما [همگى ]در پى نشانه اى آشكار حركت مى كنيد و آنچه مى گوييد، بازتاب سخنانى است كه پيشينيان شما گفته اند.
خداوند كسى را جز به اندازه توانش تكليف نمى كند
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
رُفِعَ عن اُمَّتي الخَطَأُ و النِّسيانُ و ما استُكرِهُوا علَيهِ .
از امّت من [مسؤوليت و تكليف در برابر] خطا و فراموشى و آنچه بدان مجبور شده اند برداشته شده است.
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
رُفِعَ القَلمُ عن ثلاثةٍ : عن المَجنونِ المَغلوبِ على عَقلِهِ حتّى يَبرَأ ، و عنِ النّائمِ حتّى يَستَيقظَ ، و عنِ الصَّبيِّ حتّى يَحتَلِمَ .
از سه كس قلم [تكليف ]برداشته شده است: از ديوانه اى كه عقلش را از دست داده است، تا زمانى كه بهبود يابد. از شخص خفته، تا زمانى كه بيدار شود و از كودك، تا وقتى كه محتلم شود.
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
لا يُعَذِّبُ اللّه ُ عَبدا على خَطأٍ و لا استِكراهٍ أبَدا .
خداوند، هيچ گاه بنده اى را به سبب كارى كه از روى خطا يا اجبار انجام دهد، عذاب نمى كند.
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
رُفِعَ عن اُمّتي تِسعَةٌ : الخَطَأُ ، و النِّسيانُ ، و ما اُكرِهُوا علَيهِ ، و ما لا يَعلَمونَ ، و ما لا يُطيقونَ ، و ما اضطُرُّوا إلَيهِ، و الحَسَدُ ، و الطِّيَرَةُ ، و التَّفكُّرُ في الوَسوَسَةِ في الخَلقِ ما لم يَنطِقْ بِشَفَةٍ .
[مسؤوليت] نُه چيز، از امّت من برداشته شده است: خطا، فراموشى، آنچه بدان مجبور شوند، آنچه ندانند، آنچه از توانشان بيرون باشد، آنچه بدان ناچار شوند، حسادت، فال بد زدن و تفكّر وسوسه آميز در آفرينش، تا زمانى كه به زبان آورده نشود.
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
وُضِعَ عن اُمّتي تِسعُ خِصالٍ : الخَطاءُ ، و النِّسيانُ ، و ما لا يَعلَمونَ ، و ما لا يُطيقُونَ، و ما اضطُرُّوا إلَيهِ ، و ما استُكرِهُوا علَيهِ ، و الطِّيَرَةُ ، و الوَسوَسَةُ في التَّفَكُّرِ في الخَلقِ ، و الحَسَدُ ما لم يَظهَرْ بلِسانٍ أو يَدٍ .
[تكليف و مسؤوليت نسبت به] نُه خصلت، از امّت من برداشته شده است: خطا، فراموشى، آنچه نمى دانند، آنچه توانش را ندارند، آنچه بدان ناچارند، آنچه به زور بدان وادار مى شوند، فال بد زدن، وسوسه تفكّر در آفرينش و حسادت تا زمانى كه به زبان يا دست، آشكار نشود.
امام على عليه السلام ـ در پاسخ به سؤال از معناى سخن مردمان كه مى گويند: لا حول و لا قوة الا باللّه ـ فرمود :
إنا لا نَملِكُ مَع اللّه ِ شيئا ، و لا نَملِكُ إلاّ ما مَلَّكَنا ، فَمَتى مَلَّكَنا ما هُو أملَكُ بهِ مِنّا كَلَّفَنا ، و متى أخَذَهُ مِنّا وَضَعَ تَكليفَهُ عَنّا .
با وجود خداوند، ما مالك چيزى نيستيم و چيزى نداريم مگر آنچه او به تملّك ما در آورده باشد. پس هر گاه چيزى را كه او به مالكيتش سزاوارتر است به تملّك ما در آورد، بر عهده ما تكليفى نهاده و هر گاه آن را از ما بگيرد، تكليفش را از ما برداشته است.
امام صادق عليه السلام :
ما اُمِرَ العِبادُ إلاّ بِدُونِ سَعَتِهِم ، فُكلُّ شيءٍ اُمِرَ النّاسُ بأخذِهِ فهُم مُتَّسِعونَ لَهُ ، و ما لا يَتَّسِعونَ لَهُ فهُو مَوضوعٌ عَنهُم
بندگان، جز به كمتر از توانشان فرمان داده نشده اند. پس، هر چيزى كه مردم به انجام آن مأمور شده اند، توانايى آن را دارند و آنچه كه در توانشان نيست، از عهده آنان برداشته شده است.
تهذيب الأحكام : امام صادق عليه السلام فرمود :
ما كَلَّفَ اللّه ُ العِبادَ فوقَ ما يُطيقُونَ ـ فَذَكَرَ الفَرائضَ و قالَ : ـ إنّما كَلَّفَهُم صيامَ شهرٍ مِن السَّنَةِ و هُم يُطيقُونَ أكثَرَ مِن ذلكَ .
خداوند، بندگان را بيش از توانشان تكليف نكرده است. حضرت سپس واجبات را نام برد و فرمود: آنان را به گرفتن يك ماه روزه در سال مكلّف كرده، در حالى كه توانايى بيشتر از اين را دارند.
میزان الحکمه،جلد دهم.
کانال قرآن و حدیث را درشبکه های اجتماعی دنبال کنید.
