درمان دردها در نهج البلاغه

برگرفته از بیانات رهبر عظیم الشأن انقلاب

* امروز ما در شرايط مشابهى مانند دوران حضرت على عليه السلام هستيم، ما را هم دنياطلبى تهديد مى كند، ما را هم ابتلاى به كبر و خود پرستى و تبعيض تهديد مى كند، طوفانهاى فتنه هاى اجتماعى ما را هم به فرو ريختن تهديد مى كند. بنابراين ما هم به آن درمانها احتياج داريم و بيش از هميشه به نهج البلاغه احتياج داريم. من نديده ام از اين ديدگاه كسى دنبال نهج البلاغه رفته باشد. مى دانيد كه البته خيلى كار شده، اما اين يك ديدگاه جديد است.
اينك در آيينه ى نهج البلاغه نگاه كنيد و ببينيد شما از وضع كنونى خودتان چه چيزى را در آن مى بينيد؟ كدام درد و كدام خطر را مى بينيد؟ كدام هشدار متوجه ماست؟ و بدانيد كه درمان همه ى اينها در نهج البلاغه است. امروز بسيار لازم است كه محققان، نهج البلاغه را از اين جهات تفسير كنند.(1)

ما مثل آن بيمارى كه يك نسخه‌ى كامل از يك طبيب حاذق در جيب خود يا در طاقچه‌ى اتاق خود دارد، اما در عين حال لاى آن نسخه را باز نمى كند و به آن عمل نمى كند و از آن بيمارى دايما رنج مى برد. قرنهاى متمادى نهج البلاغه را داشتيم اما از آن استفاده نكرديم و از معارف آن بهره نبرديم!
* ما مثل آن بيمارى كه يك نسخه‌ى كامل از يك طبيب حاذق در جيب خود يا در طاقچه‌ى اتاق خود دارد، اما در عين حال لاى آن نسخه را باز نمى كند و به آن عمل نمى كند و از آن بيمارى دايما رنج مى برد. قرنهاى متمادى نهج البلاغه را داشتيم اما از آن استفاده نكرديم و از معارف آن بهره نبرديم و بيماريهاى فردى و اجتماعى خود را براى خودمان جنگ داشتيم. اين آن تأسف و افسوس بزرگى است كه هر كس با نهج البلاغه آشنا بشود، در دلش ‍جا خواهد گرفت.(3)* نمونه وار چند فقره از بيماريهاى آن روز را كه اميرالمؤ منين عليه السلام در صدد معالجه ى آنهاست ذكر مى كنم: يكى از اين بيماريها مسئله ى دنيا است. در نهج البلاغه چه بسيار عليه دنيا و دنياطلبى و دنيا فريفتگى و عليه خطرات و كمينهاى دنيا هشدار داده شده است. يكى از بخشهاى مهم نهج البلاغه زهد آن است.(2)

* موضوع ديگرى كه در نهج البلاغه بارها تكرار شده است، تكبر است. يعنى همان كه محور اصلى خطبه ى قاصعه است. البته مخصوص خطبه ى قاصعه هم نيست، در خيلى جاها هست، مسئله ى تكبر يعنى خود را از ديگران بالاتر دانستن؛ همان آفتى كه اسلام را و نظام سياسى اسلام را منحرف كرد و خلافت را به سلطنت تبديل كرد و به كلى نتايج زحمات پيامبر صلى الله عليه و آله را تقريبا در برهه اى از زمان از بين برده است. اين است كه اميرالمؤمنين عليه السلام در نهج البلاغه به آن بسيار اهميت مى دهد.(4)

* اين كه نهج البلاغه پر از زهد و ترغيب به زهد است، چه چيز را نشان مى دهد؟ بيمارى را نشان مى دهد. اين نسخه ى اميرالمؤمنين عليه السلام كه اين قدر راجع به دنيا گرم و پرشور و پرهيجان و زيبا و بليغ حرف مى زند، نشان مى دهد كه مردم بد طورى گرفتار دنيا شده بودند. بيست و پنج سال پس از رحلت پيامبر صلى الله عليه و آله، مردم بد طورى اسير شده بودند. اين دست گره گشا سعى مى كند گره هاى اين كمند را از دست و پاى آنها باز كند.(5)

* امروزه براى ما نهج البلاغه از جهات مختلفى حساس است، تأكيد مى كنم كه اين كتاب، گنجينه ى بى نظير و تمام نشدنى است و امروز هم بيشتر از هميشه ملت و جامعه‌ى اسلامى ما به آن نيازمند است.(6)

* ما ملت ايران به عنوان كسانى كه پايه هاى اين نظام را روى دوشمان گرفته ايم، اگر امروز به نهج البلاغه مراجعه كنيم در آن چيز جالبى خواهيم يافت. بيماريهاى كه در اين موقعيت ما را تهديد مى كند و درمان اين بيماريها، براى ما ارزنده و حياتى است. بايد برويم و اين درمانها را جستجو كنيم. نمى خواهم بگويم همه ى آن حوادثى كه در صدر اسلام اتفاق افتاده، امروز هم همانها مو به مو اتفاق مى افتد، خير، اما جهت گيريها يكى است.(7)

* ما يك سلسله سخنرانى از حضرت على عليه السلام داريم كه در اين سخنرانيها، ايدئولوژى و تاكتيك جنگ و شيوه حكومت كردن و اخلاق و زهد و تقوى وجود دارد. شما امروز مى فهميد كه ما چه قدر به نهج البلاغه احتياج داريم.(8)
_____________________
پی نوشت:
1- بيانات مقام معظم رهبرى در كنگره پنجم نهج البلاغه ، 1364.
2- بيانات مقام معظم رهبرى در كنگره پنجم نهج البلاغه ، 1364.
3- بيانات مقام معظم رهبرى در جمع دانش آموزان شركت كننده در مسابقات نهج البلاغه، 1365.
4- بيانات مقام معظم رهبرى در كنگره پنجم نهج البلاغه ، 1364.
5- بيانات مقام معظم رهبرى در كنگره پنجم نهج البلاغه ، 1364.
6- بيانات مقام معظم رهبرى در كنگره پنجم نهج البلاغه ، 1364.
7- بيانات مقام معظم رهبرى در كنگره پنجم نهج البلاغه ، 1364.
8- گفتارى درباره حكومت علوى، ص 13.

منبع: نهج البلاغه از ديدگاه مقام معظم رهبرى حضرت آيت الله العظمى خامنه ‏اى
گردآوری: محمد مهدی عليقلی