شرح نامه 31 نهج البلاغه: بهترین وصایا

تقوا

"وَ اعْلَمْ يَا بُنَيَّ أَنَّ أَحَبَّ مَا أَنْتَ آخِذٌ بِهِ إِلَيَّ مِنْ وَصِيَّتِي تَقْوَى اللهِ"
'و بدان اى فرزند كه محبوبترين وصيتى كه آن را به كار بگيرى در نزد من تقواى الهى است'.

وصيت به تقوى اساس همه مواعظ اميرالمومنين عليه السلام است و كسي كه نهج البلاغه را از آغاز تا انجام ملاحظه كند مى بيند كه چقدر آن بزرگوار تاكيد روى تقوى دارند. در ابتدای همين وصيت هم قبلا فرموده بود: 'فإنّى أوصيكَ بِتقوَى اللهِ أى بُنَىَّ ...'. 'فرزندم من تو را جداً وصيت به تقواى الهى مى كنم'.
و اينك دومين مرتبه است كه وصيت به تقوى مى كنند، با اين امتياز كه در اينجا مطلب را در درجه ى اعلاى اهميت آورده و تصريح مى فرمايند كه تقوى محبوبترين وصايا در نزد من است و در ميان وصايائى كه تو فرامى گیرى و به كار مى بندى، از همه ى آنها محبوبتر در نزد من تقوى است. و چه بسا كه اين بيان، اقتباس از قرآن كريم و با الهام از آيه شريفه ادا شده كه مى فرمايد: 'تَزَوَّدوا فإنّ خَيرَ الزّادِ التّقوى' (بقره، 197) زاد و توشه برگيريد، همانا بهترين زاد و توشه، تقوى است.

اكتفا به فرامين الهى

"وَ الِاقْتِصَارُ عَلَى مَا فَرَضَهُ اللهُ عَلَيْكَ"
'و اكتفا كردن بر آنچه خداوند بر تو واجب گردانيده است'.

اين جمله، خالى از اجمال نيست زيرا ممكن است به ذهن بيايد كه مراد اين است: اكتفا به واجبات كن و حول و حوش مستحباب و مباحات نگرد؛ در حالى كه توجه ائمه و اهتمام آنان به مستحبات، قابل ترديد نيست، بلكه خود امرى واضح و روشن است.
ممكن است مقصود اين باشد كه اكتفا به واجبات كن و مرتكب محرمات و آلوده به گناه نشو. ولى اين احتمال هم خالى از اشكال نيست.
و ممكن است مقصود اين باشد كه اكتفا به علوم و معارفى بكن كه خداوند بر تو واجب فرموده و دنبال مطالب شبهه آور مرو و وارد مطالبى كه موجب تحير و سرگردانى است نشو.

پیروى از صالحان

"وَ الْأَخْذُ بِمَا مَضَى عَلَيْهِ الْأَوَّلُونَ مِنْ آبَائِكَ وَ الصَّالِحُونَ مِنْ أَهْلِ بَيْتِكَ"
'و پيروى كردن از راهى پيشينيان از پدران تو و خاندان صالح و شايسته تو بر آن راه بودند و بدان راه رفته و گذشتند'.

در اين قسمت فرزند عزيز خود را امر به پيروی از آباء گذشته و سلف صالح شريف خود مى فرمايد و مقصود از اين بزرگان، حضرت عبدالمطلب و ابوطالب و حمزه و جعفر و ديگران و چه بسا كه مقصود خود آن حضرت و وجود مقدس رسول اكرم صلى الله عليه و آله سلم باشد.
آنچه در اينجا بخوبى استفاده مى شود، شايستگى آن بزرگواران براى اقتداء جامعه به آنان است، آنان در اين حد هستند كه مى توانند مقتداى امت باشند.
__________________________
منبع: به سوى مدينه فاضله، على كريمى جهرمى