حاکم و سلطان از نظر احادیث

مصاحبت با سلطان ستمگر

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

إيّاكُم و مُخالَطَةَ السُّلطانِ فإنّهُ ذَهابُ الدِّينِ ، و إيّاكُم و مَعُونَتَهُ فإنّكُم لا تَحمَدُونَ أمرَهُ .
زنهار از مصاحبت با سلطان كه آن دين را مى برد ؛ و زنهار از كمك كردن به او ؛ زيرا شما كارهاى او را نمى پسنديد .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

مَن لَزِمَ السُّلطانَ اُفتُتِنَ ، و ما يَزدادُ مِنَ السُّلطانِ قُربا إلاّ ازدادَ مِنَ اللّه ِ بُعدا .
هر كه ملازمت سلطان اختيار كند به فتنه و گمراهى افتد ، و هر چه به سلطان نزديكتر گردد از خدا دورتر شود .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

إيّاكُم و أبوابَ السُّلطانِ و حَواشِيَها؛ فإنَّ أقرَبَكُم مِن أبوابِ السُّلطانِ و حَواشِيها أبعَدُكم مِنَ اللّه ِ عَزَّ و جلَّ ، و مَن آثَرَ السُّلطانَ على اللّه ِ عَزَّ و جلَّ أذهَبَ اللّه ُ عَنهُ الوَرَعَ و جَعَلَهُ حَيرانَ
زنهار از درگاه و درباريان سلطان ؛ زيرا كه نزديكترين شما به درگاه و درباريان سلطان دورترين شماست از خداوند عزّ و جلّ ؛ و هر كه سلطان را بر خداوند عزّ و جلّ ترجيح دهد ، خداوند پارسايى را از او ببرد و سرگشته وحيرانش سازد .

امام على عليه السلام :

صاحِبُ السُّلطانِ كَراكِبِ الأسَدِ ، يُغبَطُ بمَوقِعِهِ ، و هُو أعلَمُ بِمَوضِعِهِ .
ملازم سلطان ، همچون كسى است كه بر شير سوار باشد ؛ مردم به موقعيت او غبطه مى خورند، در حالى كه خودش بهتر مى داند در چه وضعيتى [خطرناك ]قرار دارد .

امام على عليه السلام : 

باعِدِ السُّلطانَ لِتَأمَنَ خُدَعَ الشَّيطانِ .
از سلطان دورى كن تا از نيرنگهاى شيطان ايمن مانى .

خضوع در برابر سلطان ستمگر

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

مَن خَفَّ لِسُلطانٍ جائرٍ في حاجَةٍ كانَ قَرِينَهُ في النارِ .
 هر كه به خاطر نيازى در برابر سلطان ستمگرى خضوع و كرنش كند ، همدم او در آتش باشد .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

مَن مَدَحَ سُلطانا جائرا و تَخَفَّفَ و تَضَعضَعَ لَهُ طَمَعا فيهِ ، كانَ قَرِينَهُ إلى النارِ .
 هر كه به طمع چيزى ، سلطان ستمگرى را مدح گويد و خود را در برابر او خوار و پست سازد ، همنشين او در آتش خواهد بود .

امام صادق عليه السلام :

أيُّما مُؤمِنٍ خَضَعَ لِصاحِبِ سلطانٍ أو مَن يُخالِفُهُ على دِينِهِ طَلَبا لِما في يَدَيهِ ، أخمَلَهُ اللّه ُ و مَقَتَهُ علَيهِ و وَكَلَهُ إلَيهِ ، فإن هُو غَلَبَ عَلى شَيءٍ مِن دُنياهُ و صارَ في يَدِهِ مِنهُ شَيءٌ ، نَزَعَ اللّه ُ البَرَكَةَ مِنهُ .
هر مؤمنى در برابر صاحب قدرتى يا كسى كه مخالف دين اوست ، به قصد دست يافتن به چيزى كه در دست اوست ، كرنش و خضوع كند ، خداوند او را بى نام و نشان گرداند ، و براى اين كار بر او خشم گيرد ، و او را به خودش وا گذارد ؛ و اگر هم بر چيزى از دنياى او دست يابد و اندكى از آن به دستش افتد ، خداوند بركت را از آن ببَرد .

فضيلت سلطان دادگر

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : 

السُّلطانُ العادِلُ المُتَواضِعُ ظِلُّ اللّه ِ و رُمحُهُ في الأرضِ
سلطانِ دادگرِ فروتن ، سايه خدا و نيزه او در زمين است .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 السُّلطانُ ظِلُّ اللّه ِ في الأرضِ ، يَأوِي إلَيهِ الضَّعيفُ ، و بهِ يُنصَرُ المَظلومُ .
سلطان [عادل ]سايه خدا در زمين است ؛ ناتوان به او پناه مى برد و ستمديده به وسيله او يارى مى شود .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 السُّلطانُ ظِلُّ اللّه ِ في الأرضِ ، فَمَن غَشَّهُ ضَلَّ ، و مَن نَصَحَهُ اهتَدى .

سلطان [عادل ]سايه خدا در زمين است ؛ پس هر كه با او از درِ نا راستى درآيد، گمراه شود و هر كه نسبت به او خيرخواه و يكرنگ باشد، هدايت شود .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

الوالي العادِلُ ظِلُّ اللّه ِ و رُمحُهُ في الأرضِ ، فَمَن نَصَحَهُ في نفسِهِ و في عِبادِ اللّه ِ أظَلَّهُ اللّه ُ في ظِلِّهِ ، و مَن غَشَّهُ في نفسِهِ و في عِبادِ اللّه ِ خَذَلَهُ اللّه ُ يَومَ القِيامَةِ .
فرمانرواىِ دادگر، سايه و نيزه خدا در روى زمين است ؛ پس هر كه او را درباره امور خودش و امور بندگان خدا راهنمايى كند، خداوند وى را در زير سايه خود درآورد ، و هر كه درباره امور او و بندگان خدا با او نا راستى كند ، روز قيامت خداوند ياريش نكند .

امام على عليه السلام :

السُّلطانُ وَزَعَةُ اللّه ِ في أرضِهِ .
 فرمانروايان ، پاسداران [احكام ]خدا در زمين اويند .

حديثهاى ساختگى در وجوب اطاعت از سلطان

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 طاعَةُ السُّلطانِ واجِبَةٌ ، و مَن تَرَكَ طاعَةَ السُّلطانِ فَقَد تَرَكَ طاعَةَ اللّه ِ عَزَّ و جلَّ و دَخَلَ في نَهيِهِ ، إنَّ اللّه َ عَزَّ و جلَّ يقولُ : «و لا تُلْقُوا بِأيْدِيكُم إلى التَّهْلُكَةِ» (بقره،195)
اطاعت از سلطان واجب است و هر كس از سلطان فرمان نبَرد، از خداوند عزّ و جلّ فرمان نبرده و در نهى او داخل شده است ؛ زيرا خداوند عزّ و جلّ مى فرمايد: «و با دستهاى خود خويشتن را به هلاكت ميفكنيد».

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

لا تَشغَلُوا أنفُسَكُم بِسَبِّ المُلُوكِ ، تُوبُوا إلَيَّ أعطِفْ قُلوبَهُم علَيكُم .
 خداوند ، جلّ جلاله ، مى فرمايد : خود را به ناسزاگويى از شاهان سرگرم نكنيد . به درگاه من توبه كنيد، تا دلهاى آنها را به شما مهربان كنم .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : 

لا تَسُبُّوا السُّلطانَ ؛ فإنّه فَيءُ اللّه ِ في أرضِهِ .
به سلطان ناسزا نگوييد ؛ زيرا او سايه خدا در زمين اوست .

امام صادق عليه السلام :

مَن تَعَرَّضَ لسلطانٍ جائرٍ فَأصابَتهُ مِنهُ بَلِيَّةٌ لَم يُؤجَرْ علَيها و لَم يُرزَقْ الصَّبرَ علَيها .
 هر كه متعرّض سلطان ستمگرى شود و از او به وى گزندى رسد ، در برابر آن گزند اجرى نخواهد برد و صبرِ در برابر آن گزند نيز روزيش نمى شود .

امام کاظم علیه السلام:

 يا مَعشرَ الشِّيعَةِ، لا تُذِلُّوا رِقابَكُم بِتَركِ طاعَةِ سُلطانِكُم ، فإن كانَ عادلاً فاسألُوا اللّه َ إبقاءَهُ ، و إن كانَ جائرا فاسألُوا اللّه َ إصلاحَهُ .

اى جماعت شيعه! با ترك اطاعت از سلطانتان خود را به خوارى و گرفتارى نيندازيد ، بلكه اگر عادل بود ، بقاى او را از خداوند بخواهيد و اگر ستمگر بود ، از خداوند بخواهيد او را اصلاح گرداند 

ثواب كسى كه سلطان ستمگررا به تقوا فرمان دهد

امام باقر عليه السلام :

 مَن مَشى إلى سُلطانٍ جائرٍ فَأمَرَهُ بِتَقوَى اللّه ِ و خَوَّفَهُ و وَعَظَهُ ، كانَ لَهُ مِثلُ أجرِ الثَّقَلَينِ مِنَ الجِنِّ و الإنسِ و مِثلُ أعمالِهِم .
 هر كه نزد سلطان ستمگر برود و او را به تقواى الهى فرمان دهد و [از عذاب او ]بترساندش و اندرزش دهد ، ثوابش همانند ثواب [عبادت ]جنّ و انس و [ارزش] اين عملش به اندازه همه اعمال آنها باشد .

ترغيب به گرامى داشتن سلطانِ خدايى

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

مَن أكرَمَ سُلطانَ اللّه ِ في الدنيا أكرَمَهُ اللّه ُ يَومَ القِيامَةِ ، و مَن أهانَ سُلطانَ اللّه ِ في الدنيا أهانَهُ اللّه ُ يَومَ القِيامَةِ .
هر كه سلطان خدا (حكومت و رهبرى دين حق) را در دنيا گرامى دارد ، خداوند در روز قيامت گراميش بدارد و هر كه به سلطان خدا در دنيا بى حرمتى كند خداوند در روز قيامت به او بى احترامى نمايد . 

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

مَن مَشى إلى سلطانِ اللّه ِ لِيُذِلَّهُ أذَلَّهُ اللّه ُ يَومَ القِيامَةِ مَع ما ذَخَرَ لَهُ مِنَ العذابِ .
 هر كه نزد سلطان خدا رود ، تا او را خوار گرداند ، خداوند در روز قيامت افزون بر عذابى كه برايش اندوخته است ، او را خوار نيز مى كند .

امام على عليه السلام :

إنَّ في سلطانِ اللّه ِ عِصمَةً لأِمرِكُم ، فَأعطُوهُ طاعَتَكُم غَيرَ مُلَوَّمَةٍ (مُتَلَوِّمِينَ) و لا مُستَكرَهٍ بها ، و اللّه ِ لَتَفعَلُنَّ أو لَيَنقُلَنَّ اللّه ُ عَنكُم سلطانَ الإسلامِ ، ثُمَّ لا يَنقُلُهُ إلَيكُم أبدا حتّى يَأرِزَ الأمرُ إلى غَيرِكُم .
 همانا سلطان خدا مايه نگهدارى و سامان يافتن كار شماست ؛ پس بى درنگ و با ميل و اختيار او را اطاعت كنيد . سوگند به خدا كه يا اين كار را مى كنيد، يا خداوند سلطان اسلام(حكومت حقّه اسلامى) را از شما مى گيرد و ديگر هرگز آن را به شما منتقل نمى كند ، تا به دست ديگرى سپرده شود .

گوناگون

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

ثلاثةٌ هُنَّ اُمُّ الفَواقِرِ : سلطانٌ إن أحسَنتَ إلَيهِ لَم يَشكُرْ و إن أسَأتَ إلَيهِ لَم يَغفِرْ و···
 سه چيز است كه ريشه بلاهاى كمر شكن است : [از جمله ]فرمانروايى كه اگر به او نيكى كنى، سپاسگزار نباشد و اگر به او بدى كنى، نبخشد 

امام على عليه السلام :

إذا تَغَيَّرَ السُّلطانُ تَغَيَّرَ الزمانُ .
 هر گاه سلطان (حكومت) تغيير كند ، زمانه (جامعه) نيز ديگرگون شود .

امام صادق عليه السلام :

إنَّ اللّه َ عَزَّ و جلَّ أوحى إلى نَبِيٍّ مِن أنبيائهِ ··· اِئْتِ هذا الجَبّارَ فقُلْ لَهُ : إنّي لَم أستَعمِلْكَ على سَفكِ الدِّماءِ و اتِّخاذِ الأموالِ ، و إنّما استَعمَلْتُكَ لِتَكُفَّ عَنّي أصواتَ المَظلومينَ ، فإنّي لَن أدَعَ ظُلامَتَهُم و إن كانوا كُفّارا .
 خداوند عزّ و جلّ به يكى از پيامبران خود وحى فرمود : ···نزد اين گردن كش برو، و به او بگو كه من تو را براى خونريزى و غارت اموال به كار نگماشته ام ، بلكه تو را روى كار آورده ام تا نگذارى صداى ستمديدگان به درگاه من بلند شود ؛ زيرا من از ستمى كه به آنها شود نمى گذرم، هرچند كافر باشند .

میزان الحکمه،جلد پنجم.