داستانهای علما: اعراض پدر شیخ بهایی از مناصب و مقامات

شیخ حسین بن عبد الصمد والد بزرگوار شیخ بهائی که از علماء بزرگ جبل عامل بود بعد از شهادت استادش شهید ثانی با اهل وعیال خود روانه ایران شد. و در آن زمان که شاه طهماسب صفوی بر ایران حاکم بود موقعیت و جایگاهی رفیع یافت.

هفت سال در پایتخت وقت قزوین، اقامت کرده به درس و وعظ و نشر علوم اشتغال ورزید. و نماز جمعه را که متروک شده بود برپاداشت. سپس شیخ الاسلام مشهد مقدس رضوی شد. و بعد از آن که هرات بوسیله صفویه فتح شد، منصب شیخ الاسلام هرات را متصدی گشت.

ولی بعد از هشت سال اقامت در هرات که از با برکت‏ ترین و زیباترین شهرها بوده است، برای اعراض از زندگی فانی به دنیا به عنوان خروج برای سفر حج از هرات خارج شده دیگر به ایران باز نگشت. بلکه مجاورت بیت الله الحرام را برگزید.

پس از چندی که باز قصد رجوع به میان مردم را کرد به ایران نیامد، بلکه به بحرین رفت. بحرین برعکس ایران سرزمین فقیرو تنگدستی بود؛ چرا که سکونت در آنجا را نه فقط برای خود به رضایت خدا نزدیک‏تر می‏ دید، بلکه درصدد بر آمد برای پسرش شیخ بهائی هم اجازه بگیرد و او را نیز روانه بحرین بسازد.

از این رو برای او نامه ‏ای نوشت که در آن از سکونت در ایران مذمت کرد. و این نبود جز به جهت زهد در دنیا و گرنه او و فرزندش جز تعظیم و تجلیل بسیار چیزی ندیده بودند. 

و شاید همین نامه پدر برای شیخ بهائی اثر خود را در شیخ بهائی گذاشت. طولی نکشید که او ریاست دینی بزرگی را که داشت رها کرد و(چه بسا به عنوان سفر حج) از ایران خارج گشت. به مدت سی سال(نه یک سال و دو سال) در پوشش دراویش با تحمل مشقات و سختی‏های سفر به جهانگردی پرداخت و چنانچه در «کشکول» آورده است می‏ گوید:
«اگر پدر من به ایران نیامده بود من به همنشینی با سلطان مبتلا نمی‏ شدم . اظهار تاسف می‏ کند از اینکه چرا مانند استاد پدرش، شهید ثانی، نشده که شب باغداری می‏ کرد و روز به درس حاضر می‏ شد و خانه خود را به دست خود می ‏ساخت. یا چرا مانند استاد شهید ثانی؛ شیخ علی میسی، نشده که شبانه هیزم جمع می ‏کرد تا مخارج خود و شاگردانش را تهیه کند». (اعیان الشیعه، ج6،ص58)

---

منبع: مردان علم در میدان عمل، سید نعمت الله حسینی، دفتر انتشارات اسلامی (وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم)، جلد 1.