واعظ درون و رشد اخلاقی انسان

واعظ گاهی بالای منبر است و گاهی واقعه ای عبرت انگیز است در کوچه و بازار شهر.

اما واعظی هم هست که در جان انسان است. واعظی که خداوند حکیم در وجود انسان قرار داده تا در پیمودن را اخلاق یاری اش کند.

امام علیّ بن الحسین علیه السلام فرمود: «ابْنَ آدَمَ انَّکَ لاتَزالُ بَخَیرٍ ماکانَ لَکَ واعِظٌ مِنْ نَفْسِک، وَما کانَتِ الْمُحاسَبَهُ مِنْ هَمَّکَ؛ ای فرزند آدم! تو همواره در مسیر خیر و خوبی قرار داری مادام که واعظی از درون داشته باشی، و مادام که حسابرسی خویشتن از کارهای اصلی تو باشد.»[1]

و امام علی علیه السلام فرمود: «وَاعْلَمُوا انَّهُ مَنْ لَمْ یُعَنْ عَلی نَفْسِهِ حَتّی یَکُونَ لَهُ مِنْها واعِظٌ وَزاجِرٌ، لَمْ یَکُنْ لَهُ مِنْ غَیْرِها لازاجِرٌ وَلاواعِظٌ؛ آگاه باشید آن کس که به خویش کمک نکند تا واعظ و مانعی از درون جانش برای او فراهم گردد، موعظه و اندرز دیگران در او اثر نخواهد داشت»[2]  

واعظ درون در هر حال با انسان است. از اسرارش آگاه است و مراقبتش می کند . در حدیثی از امام امیر مؤمنان علیه السلام چنین می خوانیم: «اجْعَلْ مِنْ نَفْسِکَ عَلی نَفْسِکَ رَقیباً؛ از خودت مراقبی بر خویشتن قرار ده!»[3]

در حدیث دیگری از ایشان آمده است: «یَنْبَغی انْ یَکُونَ الرَّجُلُ مُهَیْمِناً عَلی نَفْسِهِ مُراقِباً قَلْبَهُ، حافِظاً لِسانَهُ؛ شایسته است که انسان بر نفس خویش مسلّط باشد، و قلب خود را مراقبت کند، و زبان خویش را حفظ نماید»[4]

[1]. بحار الانوار، جلد 75، صفحه 137.

[2].نهج البلاغه، خطبه 90.

[3]. غررالحکم 

[4]. غرر الحکم