سفارش از نظر احادیث

تحف العقول: در نجواهاى خداوند متعال با عيسى عليه السلام است كه: 

اى عيسى! چونان شخص دلسوز و مهربان، تو را به مهربانى سفارش مى كنم تا با طلب مسرّت و خشنودى من، سزاوار دوستى من شوى. تو در بزرگسالى و در خُردسالى ، هر جا بودى بركت داده شدى. گواهى مى دهم كه تو بنده من و زاده كنيز من هستى، با نافله ها به من نزديك شو و به من توكّل كن تا تو را كفايت كنم و غير مرا به ولايت و دوستى برمگزين كه تو را تنها گذارم··· .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 پروردگارم مرا به نُه كار سفارش فرمود: مرا سفارش فرمود به اخلاص داشتن در نهان و آشكار و رعايت عدالت در خشنودى و خشم و ميانه روى در نادارى و دارايى و گذشت از كسى كه به من ستم كرده و عطا كردن به كسى كه از من دريغ داشته و پيوند با كسى كه از من بريده است و اينكه خاموشيم [توأم با]تفكّر و گفتارم ذكر [خدا] و نگاهم درس گرفتن باشد.

امام على عليه السلام : 

پيامبر صلى الله عليه و آله در شب معراج از پروردگارش پرسيد و عرض كرد: اى پروردگار من!كدام اعمال برتر است؟ خداوند عزّ و جلّ فرمود: هيچ چيز نزد من برتر از توكّل كردن بر من و خشنود بودن به آنچه قسمتش كرده ام، نيست.

امام على عليه السلام :

 فرزندم! تو را سفارش مى كنم به تقوا داشتن از خدا در دارايى و نادارى و حق گويى در خشنودى و خشم و ميانه روى در توانگرى و تهيدستى و دادگرى با دوست و دشمن و كار و عمل در سرزندگى و بى حوصلگى و خشنودى از خدا در سختى و آسايش.

ج ـ سفارشهاى آن حضرت به حسن و حسين عليهما السلام

امام على عليه السلام :

 سفارش من به شما اين است كه چيزى را شريك خداوند نسازيد و سنّت محمّد صلى الله عليه و آله را تباه نگردانيد. اين دو ستون را برپا داريد و اين دو چراغ را برافروزيد، ديگر نكوهشى متوجّه شما نخواهد شد!

امام على عليه السلام :

 فرزندم! به تو سفارش مى كنم كه نماز را در وقتش بخوانى، و زكات را به موقع به اهلش برسانى، و هنگام شبهه خاموش مانى، و تو را از شتابزدگى در گفتار و كردار باز مى دارم، و خاموشى گزين تا به سلامت مانى.

امام على عليه السلام : 

مؤمنان را به گواهى دادن به اينكه هيچ خدايى جز خداوند يگانه بى شريك نيست و محمّد بنده و فرستاده اوست، سفارش مى كنم···و سپس، اى حسن! تو و همه فرزندانم و خاندانم و همه مؤمنانى را كه اين نامه من به آنها مى رسد، سفارش مى كنم به اينكه از پروردگارتان، خدا، پروا كنيد و جز در حال مسلمانى نميريد و همگى به ريسمان خداوند چنگ زنيد و پراكنده نشويد؛ زيرا من از رسول خدا صلى الله عليه و آله شنيدم كه مى فرمايد: «با يكديگر در صلح و آشتى به سر بردن، برتر از همه نماز و روزه هاست و عامل هلاكت و براندازى دين همانا اختلاف و دشمنى با يكديگر است» و لا قوّة الاّ باللّه .

امام على عليه السلام ـ در سفارش به فرزند بزرگوارش حسن عليه السلام ـ فرمود: 

تو را سفارش مى كنم به تقواى الهى و برپا داشتن نماز··· تو را سفارش مى كنم به گذشت از گناه و خطا[ى مردم ]و فرو خوردن خشم و صله رحم و بردبارى در برابر نادان و آگاه شدن در دين و درنگ و تأمل در كارها و ياد كرد و مواظبت بر قرآن و حُسن همسايگى و امر به معروف و نهى از منكر و دورى كردن از همه زشتى ها در هر كارى كه نافرمانى خدا باشد.

امام زين العابدين عليه السلام ـ در هنگام رحلتش و آن گاه كه فرزندش باقر عليه السلام را در آغوش كشيد ـ فرمود:

 فرزندم! تو را به همان چيزى سفارش مى كنم كه پدرم هنگام وفاتش به من سفارش كرد و فرمود كه پدرش نيز او را به آن سفارش كرده است. فرمود : اى فرزندم! بپرهيز از ستم كردن بر كسى كه در برابر تو ياورى جز خداوند نمى يابد.

امام زين العابدين عليه السلام :

 به سبب قدرتى كه خدا بر تو دارد از او بترس و به دليل نزديكيش به تو از او شرم كن هرگز با كسى دشمنى مكن، هرچند گمان برى كه به تو زيانى نمى زند و به دوستى هيچ كس بى رغبتى نشان مده ، هرچند خيال كنى كه به حال تو سودمند نيست؛ زيرا تو نمى دانى كه چه وقت به دوستت اميدوار (محتاج) مى شوى و نمى دانى كى از دشمنت بيمناك مى شوى. هر كس از تو پوزش خواست عذر او را بپذير، هر چند بدانى كه دروغ مى گويد. و بايد عيب مردم بر زبان تو كمتر رانده شود .

امام صادق عليه السلام ـ به مردى كه تقاضاى سفارش كرد ـ فرمود:

 تو را به تقواى الهى و پارسايى و سخت كوشى [در عبادت ]سفارش مى كنم و بدان كه سخت كوشى در عبادت اگر با پارسايى همراه نباشد، سود نمى بخشد.

امام صادق عليه السلام :

 برترين و لازمترين سفارش ها اين است كه پروردگارت را فراموش نكنى و همواره به يادش باشى و نا فرمانيش ننمايى و نشسته و ايستاده [و در هر حال] او را بپرستى .

كشف الغمّة : امام صادق عليه السلام به فرزند خود حضرت كاظم عليه السلام ـ فرمود : 

فرزندم! سفارش مرا بپذير و سخنم را به گوش گير؛ زيرا كه اگر آن را به گوش گيرى خوشبخت مى زيى و خوش نام و نيك فرجام مى ميرى. فرزندم! هر كه به آنچه خداوند قسمت او كرده است خرسند باشد، بى نياز گردد و هر كه به آنچه در دست ديگرى است چشم داشته باشد، نيازمند بميرد و هر كه به آنچه خداوند قسمتش كرده است راضى نباشد، خداوند را در قضاى او متّهم كرده باشد و هركه لغزش ديگرى را كوچك بيند، لغزش خويش را بزرگ بيند و هر كه لغزش خود را كوچك شمارد، لغزش ديگرى را بزرگ بشمارد فرزندم! هر كه پرده ديگرى را كنار زند، زشتى هاى خانه خودش آشكار شود و هر كه شمشيرِ ستم بركشد، خود به آن شمشير كشته شود و هر كه براى برادرش چاهى كند، خود در آن چاه افتد و هر كه با نابخردان بنشيند، كوچك شود و هر كه با دانايان آميزش كند،احترام يابد و هر كه به جاهاى بد نام آمد و شد كند، متّهم گرددفرزندم! از تحقير كردن مردم (بزرگان) بپرهيز كه تحقير مى شوى و به كارهاى بيهوده و نا مربوط مپرداز كه مى لغزى (خوار مى شوى)فرزندم! حقيقت را، به سود و زيان خود، بگو تا از ميان همتايانت با تو مشورت شود فرزندم! پيرو (تلاوت كننده) كتاب خدا باش و مبلّغ اسلام و امر كننده به معروف و نهى كننده از منكر و پيوند زننده با كسى كه از تو بريده است و آغازگرِ آشتى با كسى كه از تو قهر كرده است و عطا كننده به كسى كه از تو چيزى مى خواهد. از سخن چينى بپرهيز كه آن تخم كينه را در دل هاى مردان مى افشاند و از پرداختن به عيوب مردم دورى كن؛ زيرا كسى كه به عيب هاى مردم مى پردازد، به منزله هدف است فرزندم! هرگاه جوياى بخشش شدى به معادن آن مراجعه كن؛ زيرا كه جود و بخشش را معدن هاست و معدن ها را ريشه هاست و ريشه ها را شاخه هاست و شاخه ها را ميوه باشد و هيچ ميوه اى نرسد، مگر با شاخه و هيچ شاخه اى نباشد، مگر با ريشه و هيچ ريشه استوارى نباشد، مگر با معدنى پاك و پاكيزه فرزندم! هرگاه ديدار مى كنى، با نيكان ديدار كن و به ديدن بدكاران مرو؛ زيرا اينان تخته سنگى هستند كه چشمه اى از آن نمى جوشد و درختى هستند كه برگ هايش سبز نمى شود و زمينى هستند كه گياهش نمى رويد. على بن موسى [الرضا] عليه السلام فرمود: پدرم تا زنده بود اين سفارش را فرو نگذاشت.

امام صادق عليه السلام ـ در نامه اى به اصحاب خود كه به آنان دستور داد آن را همواره بخوانند و در آن دقّت كنند و مضامينش را به كار بندند و آنان نيز نامه را در بعد از نماز آن را مطالعه مى كردند ـ نوشت : 

ـ به نام خداوند بخشنده مهربان. امّا بعد، از پروردگارتان عافيت و سلامت بطلبيد و سنگين و با وقار و آرام و با شرم و حيا باشيد و از آنچه خوبان پيش از شما دورى مى كردند، دورى كنيد و با اهل باطل خوشرفتار باشيد و ستم آنان را تحمّل كنيد و از كشمكش زياد با ايشان بپرهيزيد و از آنجا كه از همنشينى و معاشرت و بحث و منازعه با آنان چاره اى نداريد، پس هرگاه با ايشان همنشينى و آميزش كرديد و ميانتان بحث و ستيز درگرفت، تقيّه را ، كه خداوند شما را به رعايت آن فرمان داده است، مراعات كنيد؛ زيرا اگر به[شرّ] آنان گرفتار شويد، شما را آزار خواهند داد و بدخواهى و كينه توزى را در چهره آنان خواهيد ديد و اگر نه اين بود كه خداوند شرّ آنها را از شما دور مى كند، بى گمان بر شما سخت يورش مى آوردند. دشمنى و كينه اى كه از شما در سينه هايشان دارند بيش از آن مقدارى است كه نشان مى دهند. محيط زندگى شما و آنها يكى است، اما جان هاى شما و آنان گونه گون است و با هم انس و الفت نمى گيرند، شما هرگز دوستدار آنان نخواهيد شد و آنان نيز هرگز شما را دوست نخواهند داشت، جز اينكه خداوند متعال شما را با [پذيرش دين ]حق گرامى داشته و بدان بينايتان كرده است، ليكن آنان را از اهل حق قرار نداده است. به همين دليل است كه شما با ايشان خوشرفتارى مى كنيد و در برابر آنان صبوريد، اما آنان از خوشرفتارى [با شما ]به دورند و در برابر هيچ چيز صبر و تحمّل ندارند،بلكه نقشه ها و حيله گرى هاى خود را به يكديگر القا مى كنند ؛ زيرا كه دشمنان خدا،چنانچه بتوانند، شما را از حقّ و حقيقت باز مى دارند. پس خداوند شما را از اين نقشه ها و گزندها حفظ مى كند··· .

امام صادق عليه السلام :

 تو را به تقواى خدا سفارش مى كنم؛ زيرا خداوند ضمانت كرده است كه هر كس از او پروا كند، وى را از وضعى كه خوش ندارد به وضعى كه خوش دارد درآورد و از جايى كه گمان نمى برد روزيش دهد.

الأمالى للطوسى ـ به نقل از يحيى بن علاء و اسحاق بن عمّار ـ : 

حضرت صادق عليه السلام هيچ گاه با ما خداحافظى نمى كرد مگر اينكه به دو كار سفارشمان مى فرمود: بر شما باد راستگويى و بازگرداندن امانت به نكو كار و تبهكار؛ زيرا كه اين دو خصلت كليد روزى هستند.

تحف العقول ـ به نقل از سفيان ثورى ـ : 

خدمت حضرت صادق عليه السلام رسيدم و عرض كردم: به من سفارشى (پندى) فرماييد تا بعد از شما آن را به كار بندم. حضرت فرمود: به گوش مى گيرى، اى سفيان! عرض كردم: آرى، اى پسر دخت رسول خدا. فرمود: اى سفيان! دروغگو را مردانگى نيست و حسود را آسايش و شاهان را برادرى و مغرور و متكبر را دوستى و بد اخلاق را سرورى حضرت عليه السلام سپس دم فرو بست. من گفتم: اى پسر دخت رسول خدا! بيشتر بفرما . حضرت فرمود: اى سفيان! به خدا اعتماد كن، تا عارف باشى و به آنچه قسمت تو كرده است خرسند باش، تا توانگر باشى؛ چنان رفاقت كن كه با تو رفاقت مى كنند، تا بر ايمانت بيفزايى و با بدكار همنشينى مكن، كه تو را بدكارى آموزد و در كارهايت با كسانى مشورت كن كه از خداوند عزّ و جلّ مى ترسند سپس دوباره دم فرو بست. گفتم: اى پسر دخت رسول خدا! بيشتر بفرما. فرمود: اى سفيان! هر كه عزّت خواهد بى آنكه پادشاهى داشته باشد و قدرت خواهد بى آنكه برادرانى (دوستانى) داشته باشد و هيبت و شكوه خواهد بى آنكه مال و ثروت داشته باشد، بايد از خوارى معاصى خداوند به عزّت طاعت او درآيد باز دم بر بست. عرض كردم: اى پسر دخت رسول خدا! باز هم بفرما. فرمود: اى سفيان! پدرم سه نكته ادب به من آموخت و از سه چيز مرا نهى فرمود . امّا آن سه نكته ادب كه به من آموخت اين بود كه به من فرمود: فرزندم! هر كه با يار بد نشيند، به سلامت نماند و هر كه گفتارش را در بند نكشد، پشيمان گردد و هر كه به جاهاى بد نام آمد و شد كند، مورد بدگمانى و اتهام قرار گيرد. عرض كردم: اى پسر دخت رسول خدا! آن سه چيز كه تو را از آنها نهى كرد چيست؟ فرمود: مرا از همنشينى با كسى كه بر نعمت [ديگران] حسادت مى ورزد و از گرفتارى و مصيبت [ديگران ]شاد مى شود و يا كسى كه سخن چين است نهى فرمود.

تحف العقول: امام صادق عليه السلام به مفضّل فرمود :

 شش سفارش به تو مى كنم كه آنها را به شيعيانم برسانى. عرض كرد: آن سفارش ها چيست، سرورم؟ فرمود: برگرداندن امانت به كسى كه به تو امانت سپرده است، و اينكه براى برادرت همان پسندى كه براى خود مى پسندى، و بدان كه هر كارى را پايانى است، پس از فرجام كارها برحذر باش و هر كارى ممكن است ناگهانى پيش آيد پس، همواره به هوش باش، و از بالا رفتن بر كوهى كه صعود به آن آسان و پايين آمدن از آن دشوار است، بپرهيز، و هرگز به برادرت و عده اى نده كه وفاى به آن در اختيار تو نيست .

تحف العقول : 

مردى به امام جواد عليه السلام عرض كرد: مرا سفارش فرما. حضرت فرمود: مى پذيرى؟ عرض كرد: آرى. فرمود: شكيبايى را بالش خود ساز و فقر را در آغوش گير و شهوت ها را به دور انداز و با هوس بستيز و بدان كه تو از چشم خدا پنهان نيستى. پس، بنگر كه چگونه اى.

به نام خداوند بخشنده مهربان، اما بعد، تو را به تقواى خدا سفارش مى كنم؛ زيرا كه تقوا [آدمى را] از نابودى به سلامت مى دارد و در بازگشتگاه (آخرت) سود مى بخشد. خداوند عزّ و جلّ به وسيله تقوا آدمى را از چيزهايى كه از دسترس عقل او به دور است نگه مى دارد و با تقوا كورى و نادانى او را بر طرف مى سازد. به بركت تقوا بود كه نوح و كسانى كه با او در كشتى بودند نجات يافتند و نيز صالح و كسانى كه با او بودند از صاعقه رستند و به واسطه تقوا بود كه صابران پيروز شدند و آن گروه از مهلكه ها نجات يافتند و اينان را برادرانى است پوينده همان راه و روش و جوياى همان فضيلت و منش . اينان با شنيدن كيفرها و مجازات هايى كه بر سر گذشتگان آمده و در كتاب خدا بازگو شده است، طغيانشان را كه همانا وارد شدن در شهوت ها بود ، به دور افكندند. پروردگارشان را بر آنچه روزيشان كرده است حمد و سپاس گفتند كه اوست شايسته حمد. و خويشتن را به سبب كوتاهى هايشان نكوهش كردند كه خود سزاوار نكوهشند و دانستند كه خداوند تبارك و تعالى بردبار و داناست، و در حقيقت خشم او بر كسى است كه در صدد جلب خشنودى او نباشد و تنها از كسى دريغ مى كند كه عطاى او را نپذيرد و فقط كسى را بيراه مى گذارد كه هدايت او را نخواسته باشدآنگاه خداوند به گنهكاران فرصت توبه داد تا بدى هاى خود را به خوبى تبديل كنند. در قرآن با صدايى بلند و پيوسته، بندگانش را به توبه فرا خواند و جلو دعاى بندگانش را نگرفت. پس خدا لعنت كند كسانى را كه آنچه را خداوند نازل فرموده كتمان مى كنند

شما را سفارش مى كنم به تقواى خدا و پارسايى در دينتان و سعى و كوشش براى خدا و راستگويى و بازگرداندن امانت به هر كه به شما امانتى سپرده است ، و طول دادن سجده و خوش همسايگى؛ زيرا كه محمّد صلى الله عليه و آله براى اينها آمده است. در جمع آنان (اهل سنّت) نماز بخوانيد و در تشييع جنازه هايشان حاضر شويد و از بيمارانشان عيادت كنيد و حقوقشان را ادا كنيد؛ زيرا هر يك از شما وقتى در دين خود پارسا باشد و راست گويد و امانتدار باشد و اخلاقش را با مردم خوب كند، گفته خواهد شد: اين شيعه است و اين مرا خوشحال مى كند. از خدا بترسيد و مايه آراستگى و آبرومندى [ما ]باشيد، نه باعث عيب و ننگ. دوستى ها را به سوى ما جلب كنيد و هر گونه زشتى را از ما دور سازيد؛ زيرا هر خوبى اى كه درباره ما گفته شود، ما اهل آن هستيم و هر عيب و بدى اى درباره ما گفته شود، ما چنان نيستيم. براى ما در كتاب خدا حقّى است و با رسول خدا خويشى و قرابتى و خداوند ما را پاك شمرده است و هر كس جز ما چنين ادعايى كند دروغگوست. خدا را بسيار ياد كنيد و هميشه به ياد مرگ باشيد و قرآن زياد بخوانيد و بر پيامبر صلى الله عليه و آله فراوان صلوات فرستيد؛ زيرا صلوات فرستادن بر رسول خدا ده حسنه دارد؛ آنچه را به شما سفارش كردم به گوش گيريد. شما را به خدا مى سپارم و بر شما درود مى فرستم.او رحمت و مهر را بر خويشتن لازم ساخت و از اين رو رحمت او بر خشمش پيشى گرفت و به راستى و عدالت، سرانجام گرفت. بنا بر اين، تا بندگان او را به خشم نياورند او بى مقدّمه بر بندگان خشم نمى گيرد و اين [بينش ]برخاسته از علم ناشى از يقين و دانش حاصل از تقواست. خداوند علم و معرفت به كتاب [آسمانى ]را زمانى از هر امّتى گرفت كه آنان خود آن را به دور افكندند و زمانى دشمنشان را بر آنان فرمانروا كرد كه آنان خود تن به فرمانروايى او دادند. از نمونه هاى دور افكندن كتابشان اين بود كه حروف و كلمات آن را رعايت كردند، اما حدود و احكامش را تحريف كردند. از اين رو تنها به نقل و روايت آن مى پردازند و از فهم و عمل به آن به دورند و البته نادانان از اينكه روايت را حفظ دارند خوشحالند، اما دانايان از اينكه به مفاهيم آن عمل نمى كنند اندوهناكند. يكى ديگر از نمونه هاى دور افكندن كتابشان اين بود كه متولّيان آن را كسانى قرار دادند كه [از آن هيچ ]نمى دانند. از اين رو، اين متولّيان آنان را به آبشخور هوس درآوردند و به سوى نابودى و هلاكتشان كشاندند و دستگيره هاى دين را تغيير دادند و آنگاه آن (دين) را براى مشتى سفيه و كودك به ميراث نهادند و اينك امّت به جاى گرفتن دستورهاى خود از خداوند تبارك و تعالى، دستورهايشان را از مردم مى گيرند و چه جايگزينى بدى كرده اند ستمگران كه ولايت و دوستى مردم را به جاى ولايت و دوستى خداوند گزيده اند و پاداش مردم را به جاى پاداش خداوند و رضايت مردم را به جاى رضايت خدا. امّت به چنين وضعى افتاده و عبادت پيشگان آنان نيز در همين گمراهى به سر مى برند و مغرور و فريفته شده اند. عبادتشان مايه فتنه و گمراهى ايشان و پيروانشان گشته است، در حالى كه در فرستادگان [الهى] پند و عبرتى براى عبادت پيشگان مى باشد. پيامبرى از پيامبران در طاعت و فرمانبرى [از خداوند] به كمال مى رسيد . اما خداوند تبارك و تعالى را در يك مورد نافرمانى مى كرد و به سبب همان يك نافرمانى از بهشت [دنيا ] . بيرون مى رود و در شكم ماهى افكنده مى شود و جز اعتراف به خطا و روى كردن به توبه چيزى نجاتش نمى دهد. پس، احبار و رهبان نماها را بشناس؛ همانان كه [حقايق ]كتاب [آسمانى خود] را كتمان كردند و دست به تحريف آن زدند، اما اين سوداگرى آنان سودى به بار نياورد و مردمانى رهيافته نبودند. امثال اينان را در ميان اين امّت نيز بشناس؛ همانان كه حروف و كلمات كتاب خدا را چسبيدند و حدود (مفاهيم و احكام) آن را باژگونه كردند . ؛ زيرا كه اينان همدست سران و سردمدارانند . و آنگاه كه پيشوايان هوا و هوس پراكنده شوند [و هر يك براى خود دم از استقلال زند ]آنان به طرف كسى روند كه از دنياى بيشترى برخوردار است . و اين منتهاى دانش ايشان مى باشد. بر دل هاى اينان مهر خورده و طمع بر آن چيره گشته است، همواره از زبان هايشان صداى ابليس به گوش مى رسد و به باطل فراوان سخن مى گويند، علما[ى راستين] بر آزار رسانى ها و درشتى هاى ايشان شكيبايى مى ورزند و از اينكه علما آنان را به تكليف (در نظر گرفتن حق) دعوت مى كنند، بر ايشان خرده مى گيرند، در حالى كه علما[ى راستين] اگر ارشاد و نصيحت نكنند، اگر سرگشته گمراهى را ببينند و هدايتش نكنند يا مرده اى را ببينند و حياتش نبخشند خيانت كارند و چه بد مى كنند [اگر چنين كنند]؛ زيرا خداوند تبارك و تعالى در قرآن از آنان پيمان گرفته است كه به نيكى ها و آنچه بدان فرمان داده شده اند، فرمان دهند و از آنچه از آن نهى شده اند نهى كنند و در راه طاعت و پرهيزگارى يكديگر را يارى رسانند و در طريق گناه و تجاوز به هم كمك نرسانند. اين است كه علما از دست مردمان نادان در رنج و مشقّتند. اگر موعظه كنند، نادانان گويند: ياغى شده اند و اگر حق و حقيقت را تعليم دهند، گويند: راه مخالفت در پيش گرفته اند و اگر از آنان دورى كنند، گويند: [از جماعت مسلمانان] جدا شده اند و اگر بگويند: براى گفته هاى خود دليل بياوريد،گويند: منافق شده اند؛ و اگر از آنها پيروى كنند، گويند: از خداوند عزّ و جلّ نافرمانى مى كنند. پس جاهلانى در آنچه نمى دانند و بى سوادانى نسبت به آنچه [از كتاب خدا ]مى خوانند، به هلاكت افتادند . الفاظ و ظاهر قرآن را به گاه شناساندن تصديق كنند، امّا با تحريفِ مفاهيم آن، [در واقع] آن را تكذيب مى كنند و كسى به آنان اعتراض نمى كند. اينان احبار و رهبان نماهايند، پيشرو هوسند و سردمدار هلاكت. گروه ديگرى هم هستند كه ميان گمراهى و هدايت نشسته و سرگردانند، اين دو طايفه (احبار و رهبان نماها و علماى راستين) را از هم تشخيص نمى دهند. مى گويند كه مردم [در روزگار پيامبر صلى الله عليه و آله ]با چنين وضعى (اختلاف ميان امّت) مواجه نبودند و آن را نمى شناختند.راست هم مى گويند [زيرا ]زمانى كه رسول خدا صلى الله عليه و آله آنان را ترك كرد [و به جوار حق پيوست ]آيينى روشن و آشكار برايشان باقى گذاشت كه روز و شب آن (ظاهر و باطن يا حق و باطل آن) مشخص بود. نه بدعتى در ميانشان نمودار شد و نه سنّتى [از سنّت هاى پيامبر صلى الله عليه و آله ] در بين آنان دستخوش تغيير و تبديل شد و نه ناسازگارى و اختلافى در بين آنها به چشم مى خورْد. اما آنگاه كه تاريكىِ خطاهاى امّت، آنان را فرو پوشاند،به دو دسته با دو پيشوا تقسيم شدند، پيشوايى كه به [راه ]خداوند متعال فرا مى خواند و پيشوايى كه به سوى آتش دعوت مى كرد. در اين جا بود كه شيطان زبان گشود و صداى خود را از زبان دوستان و پيروانش بلند كرد و سپاه سواره و پياده او زياد شد و شريك اموال و فرزندان كسانى شد كه او را شريك خود كردند. پس، بدعت ها به كار بسته و كتاب و سنّت رها شد. اما اوليا و دوستان خدا زبان به حجّت آورى گشودند و به كتاب [خدا ]و حكمت و خرد چنگ زدند. از آن روز پيروان حق و پيروان باطل از هم جدا شدند و اهل هدايت يكديگر را تنها گذاشتند و به كمك هم نشتافتند، ولى اهل گمراهى و ضلالت تعاون و همكارى كردند، تا آنكه جماعتْ طرفِ فلان و امثال او را گرفت. پس اين دسته [از گمراهان] را بشناس. دسته ديگر را هم كه همان جماعت نجيب و شريف هستند با ديده بصيرت بشناس و پيرو آنان باش و از ايشان جدا مشو تا به اهل خود [در آخرت يعنى انبيا و ائمّه و مؤمنان ]بپيوندى؛ زيرا كه در حقيقت بازندگان كسانى هستند كه خود و اهل خود را در روز قيامت درباختند و به راستى كه اين همان باخت آشكار است .اين دسته (اهل حقّ) راه را مى شناسند. پس اگر آنان را در رنج و گرفتارى ديدى به آن نگاه مكن [و اين مقهوريّت و مظلوميّت ايشان را دليل بر ناحق بودن آنها مگير]؛ زيرا گر چه ممكن است گرفتار ستم و بى حرمتى ستمگران باشند و در انواع بلا و گرفتارى به سر برند، امّا [دير يا زود ]همه اينها تمام مى شود و به آسايش و خوشى تبديل مى گردد. و بدان كه برادران مورد اعتماد، ذخيره اى براى يكديگرند. اگر بيم آن نبود كه دستخوش گمان ها[ى باطل و نادرست ]نسبت به من شوى و تو را از كف بدهم، هر آينه حقايقى را برايت آشكار مى كردم كه پوشيده مى دارم و معارفى را به تو نشان مى دادم كه كتمانشان مى كنم. اما من درباره تو بيم دارم (تقيّه مى كنم) و خواهان حفظ تو هستم و بردبار و دورانديش نيست كسى كه در جاى تقيّه از كسى تقيّه نكند و بردبارى و دورانديشى جامه دانشمند است. پس هرگز از آن برهنه مشو. و السلام.

میزان الحکمه،جلد سزدهم.