امتيازات مکّه و مسجدالحرام (۴)
۰۶ اردیبهشت ۱۴۰۲ 0 فرهنگ و اجتماعدر كنار اين خانه، دو كوه صفا و مروه وجود دارد که از شعائر الهي و نشانه هايی از شناخت خداست:
﴿إِنَّ الصَّفَا وَالْمَرْوَةَ مِن شَعَآئِرِ اللّهِ﴾(۱)
همانا صفا و مروه از شعائر خداست.
حرکت بین صفا و مروه که طی آن هفت مرتبه از صفا به مروه و از مروه به صفا باید حرکت کرد ـ «سعی» گفته میشود.
اين سعي براي اين است كه ما بفهميم اگر كسي واقعاً مي خواهد به خداوند تقرّب پيدا كند، بدون تلاش امکانپذیر نیست؛ پس بايد بین صفا و مروه «سعي و تلاش» نمود:
﴿فَلاَ جُنَاحَ عَلَيْهِ أَن يَطَّوَّفَ بِهِمَا﴾(۲)
مانعى ندارد ميان آن دو طواف كند.
در این سرزمین، حضرت ابراهيم از خداوند درخواست نموده است كه اعمال حج را به ایشان یاد بدهد:
﴿وَأَرِنَا مَنَاسِكَنَا﴾(۳)
و آداب دينى ما را به ما نشان ده.
پروردگار متعال نیز بنا بر خواهش حضرت ابراهيم، مناسک حج را به ایشان آموخته و براي همگان بیان کرده است. در هيچكدام از مساجد دنيا، اين وظايف و مناسك وجود ندارد.
در آنجا، حاجيان موظّف هستند به عنوان مقدّمه ي زيارت خدا، كارهايي را انجام دهند که از جمله ی آنها: «وقوف در عرفات»، «وقوف در مشعر» و «وقوف در مني» است.
برای زیارت خالصانهی خانهی خدا، اين سه منزل بايد طي شود. حاجیان بدون مقدّمه، نمي توانند در مسجدالحرام نماز بخوانند و در مني قرباني كنند و در راه خدا گوشت آنرا تقسيم كنند و سرهايشان را بتراشند و آمادهی زيارت خانهی خدا شوند.
شما به هر مسجدي حتّي مسجدالنّبي كه برويد، مقدّمه اي نیاز ندارد؛ ولی برای ورود به مسجدالحرام، باید يك آمادگي روحي پيدا كنيد. اين آمادگي چگونه حاصل ميشود؟ اين مسئله، مهم است و اگر حاجيان اين مطلب را ندانند، حجّشان بيمحتواست. حاجیان باید در «عرفات» آمادگي فكري و «شناخت» لازم را پيدا كنند، به همین علّت آن روز را «روز عرفه» مینامند. در مشعر به «آمادگي قلبي» دست يابند و در مِني، «آمادگي اخلاقي» پيدا كنند.
كلاس «معرفت» در عرفات است؛ كلاس «تصفيهی قلب، آگاهي قلبي و عشق» در مشعر، و كلاس «اخلاق» در مِني است. اینکه اين كلاسها چگونه است، شرح و تفصيل زيادی ميخواهد تا متوجّه شویم که رفتن به خانه ی خدا بي مقدّمه نميشود.(۴) در هنگام احرام، بيست و چهار كار براي ما حرام میشود! كدام مسجد است كه برای رفتن به آن، بايد اینگونه آمادگي داشته باشيم؟
قرآن کریم ميفرمايد: بعد از اینکه به كلاس عرفات رفتيد، بايد به كلاس مشعر بروید:
﴿فَإِذَا أَفَضْتُم مِّنْ عَرَفَاتٍ فَاذْكُرُواْ اللّهَ عِندَ الْمَشْعَرِ الْحَرَامِ﴾(۵)
و چون از عرفات كوچ كرديد، در مشعرالحرام خدا را ياد كنيد.
پس از مشعرالحرام، باید به مني برويد و آنجا قرباني كنيد. میتوانید خودتان از گوشت قرباني بخوريد و باید به ديگران نيز بدهيد:
﴿فَكُلُوا مِنْهَا وَأَطْعِمُوا الْقَانِعَ وَالْمُعْتَرَّ﴾(۶)
از آنها بخوريد و فقير قانع و فقير سائل را اطعام كنيد.
دادن گوشت قربانی به فقرا، در حقیقت نوعی «انفاق مالي» است که باید داشته باشيد تا بتوانيد طواف كنيد. حیواني که قرباني ميشود، سمبُل «شهوت و غضب» است. اين حيوان را ذبح كن؛ يعني روي غضب و شهوت پا بگذار و اخلاقت را از اين مسير اصلاح كن، تا آمادگي طواف خانهی خدا را پيدا كني.
پی نوشت ها
(۱)بقره:۱۵۸
(۲)بقره :۱۵۸
(۳)بقره :۱۲۸
(۴)شرح و تفسیر برخی از این اعمال در مباحث بعدی بیان خواهد شد
(۵)بقره:۱۹۸
(۶)حج:۳۶
منبع
- سلسه مباحث تفسیری حکمت بندگی:آیت الله سید حسن فقیه امامی (جلد اول)ص۱۳۰−۱۳۱